U Crnoj Gori na osnovnim studijama ne postoji studijski program u oblasti sajber bezbjednosti, već se ta tema izučava kroz predmete koji obuhvataju i tu oblast.
Univerzitet Crne Gore (UCG), kako su rekli “Vijestima”, u narednom periodu, na nivou osnovnih studija tek planira da uspostavi studijski program Informaciona bezbjednost.
Kao poseban program, sajber zaštita zasad se izučava samo na privatnom Univerzitetu Donja Gorica (UDG), ali na postdiplomskim studijama.
Sajber napadi na Vladinu IT infrastrukturu počeli su 20. avgusta, a napadima je bio izložen i informacioni sistem Skupštine...
Na UCG se, kako su “Vijestima” rekli sa te državne visokoškolske ustanove, predmeti iz oblasti zaštite podataka za sada pojedinačno izučavaju na Elektrotehničkom, Prirodno-matematičkom, Pravnom i Ekonomskom fakultetu.
”UCG decenijama školuje kadrove u oblasti informacionih tehnologija, prije svega na Elektrotehničkom, Prirodno-matematičkom i Ekonomskom fakultetu. U okviru svojih programa, pored opštih oblasti koje se tiču računarskog hardvera, programiranja i operativnih sistema, studenti na ovim studijskim programima izučavaju djelimično i potencijalne opasnosti za podatke informacionih sistema, kao i mogućnost njihove zaštite. Kako zaštita od velikih i sistemskih napada nisu dio redovnih predmeta, UCG je intenzivirao i aktivnosti ka otvaranju novog, zasebnog studijskog programa Informaciona bezbjednost”.
Taj studijski program, kako su pojasnili, biće baziran “na izučavanju osnova bezbjednosti informatičkih tehnologija, kao i predmetima u vidu zaštite informacionih sistema, hardvera, baza podataka, računarskih mreža, veb aplikacija i ostalih ključnih segmenata za zaštitu u sajber svijetu”.
”Napominjemo da će pomenuti studijski program u potpunosti pratiti trendove i podudarati se sa studijskim programima sa renomiranih svjetskih univerziteta koji imaju slične studijske programe”, rekli su sa UCG.
NAUČNO-TEHNOLOŠKI PARK ŠANSA
Podsjetili su da će Naučno-tehnološki park UCG biti lokacija Regionalnog centra za borbu protiv sajber kriminala, te kazali da je time “UCG dobio i strateškog partnera u razvoju seta savremenih studijskih programa iz oblasti sajbersigurnosti i sajberkriminala, informaciono-komunikacione tehnologije, digitalne informacione bezbjednosti, softverske i hardverske zaštite, kao i savremenim politikama upravljanja Internetom prostorom”.
Regionalni centar za borbu protiv sajber kriminala, kako je objavljeno krajem juna, sa aktivnostima će započeti na proljeće naredne godine. Tada je saopšteno i da će se edukativni programi sprovoditi sa francuskim, slovenačkim, evropskim i regionalnim stručnjacima, uz podršku dva francuska univerziteta, uključujući Nicu Cote d’Azur i njen Balkanski institut za nauku i inovacije.
Osim uspostavljanja studijskoj programa na osnovnim studijama, sa UCG su kazali i da će, na temu sajber bezbjednost, biti uspostavljeni i programi cjeloživotnog učenja, u skladu sa Strategijom razvoja (2019-2024).
”Razvoj posebnog progama cjeloživotnog učenja za državne i lokalne službenike je planiran u partnerstvu sa Upravom za kadrove. Predviđeni studijski programi ‘Sajberbezbjednost’ obuhvatiće jedinstven multidisciplinarni pristup tehničkog znanja i znanja zasnovanog na politikama o različitim pitanjima sajber bezbjednosti, sa fokusom na: IKT, sajber kriminal, zaštitu softvera, hardvera, digitalnih informacija, privatnost podataka, elektronske medije, zaštitu intelektualne svojine u digitalni prostor i upravljanje i politika interneta”, rekli su “Vijestima” sa državnog Univerziteta.
Univerzitet “Mediteran”, prema riječima Nataše Kraljević, rukovoditeljke službe za međunarodnu saradnju, godinama “ozbiljno tretira temu sajber bezbjednosti”.
”Kako kroz kurikulum, tako i kroz organizaciju kurseva vannastavnog karaktera. Naime, na Fakultetu informacionih tehnologija, na II godini osnovnih studija izučava se predmet ‘Bezbjednost računarskih mreža’, koji studente upoznaje sa opštim konceptom umrežavanja i bezbjednosti, što podrazumijeva identifikovanje prijetnji i tačaka upada, organizacionu i operacionu bezbjednost. Predmet još pokriva upoznavanje sa kriptografijom, bezbjednosnim protokolima, zlonamjernim programima, kao i načinima otkrivanja incidenata i reagovanje na iste”, rekla je ona.
NA “MEDITERANU” PRATE “SAVREMENE TOKOVE”
Na istom Fakultetu ta tema tretira se i na specijalističkim i master studijama, kroz predmete “Visokotehnološki kriminal” i “Digitalna forenzika”.
”Kada je u pitanju inoviranje programa, profesori i predavači uvijek prate savremene tokove, ipak silabus, kao i u svim institucijama visokog obrazovanja, prati akreditacije koje u određenoj mjeri čine okvir u kojem se teme izučavaju, kako u ovom tako i u drugim poljima učenja, izučavanja i istraživanja”, rekla je Kraljević.
Kazala je i da je Univerzitet “Mediteran” lani realizovao onlajn kurs na temu “sajber higijene” (Cyber hygiene e-learning course), čiji je cilj promocija i podizanje svijesti kod srednjoškolaca i studenata o sigurnosti na internetu. Kurs je za polaznike bio besplatan, a organizovan je u saradnji sa crdfglobal.org.
”U pitanju je bila obuka o osnovnim pravilima zaštite podataka na mobilnim telefonima, računarima i društvenim mrežama, koji nije zahtjevao prethodno znanje i sadržavao je 11 animiranih video modula (5-7 minuta) i provjeru znanja nakon svakog modula. Inače, predstavnici internacionalne organizacije CRDF global posjetili su Univerzitet ‘Mediteran’ Podgorica krajem 2021. i dogovorili produžetak saradnje na tekućem projektu ‘Cyber hygiene e-learning course’ i najavili organizaciju internacionalnog hakatona na temu sajber bezbjednosti na FIT-u, koji je ujedno i nosilac projekta”.
Univerzitet “Mediteran”, dodala je ona, nedavno je uspostavio saradnju sa American University of Europe - FON iz Skoplja, čime su dobili priliku da prošire izučavanje sajber bezbjednosti kroz saradnju sa Sajber akademijom iz Izraela.
”Kojom bi se obezbijedio niz specijalizovanih treninga digitalnih vještina za širu javnost, a koji bi bio podijeljen na više nivoa od sajber butkampa posvećenog početnicima, preko obuke kodiranja u području kibernetičke sigurnosti, sajber za IT stručnjake i radionice”, rekla je i dodala da su, u pogledu te vrste saradnje, dogovori u toku.
Sa UDG nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” na temu.
Prema podacima koji su dostupni na vebsajtu fakulteta tog Univerziteta, UDG ima master program “Sajber bezbjednost”, koji se izučava na Humanističkim studijama, te specijalističke i master studije “Zaštita podataka i sigurnost informacionih sistema”, na Fakultetu za informacione sisteme i tehnologije.
Bitno da studenti obrađuju temu
Pozivajući se na iskustva zemalja Evropske unije (EU), stručnjaci tvrde da nije toliko neophodno da na nivou osnovnih studija postoje posebni programi iz oblasti sajber bezbjednost, ako studenti u okviru postojećih programa izučavaju predmete koji obrađuju tu temu.
U radu “Analiza obrazovnog sistema u oblasti sajber bezbjednosti u Crnoj Gori” iz 2015. autori Jelena Ljucović, Ivana Ognjanović i Ramo Šendelj, pored ostalog, naveli su da sistem obrazovanja (formalnog i neformalnog) predstavlja jedan od ključnih preduslova za razvoj u ovoj oblasti.
Kao i danas, ni tada na univerzitetima na nivou osnovnih studija nisu postojali studijski programi u oblasti sajber bezbjednosti.
”Ipak, EU iskustva i praksa pokazuju da kompletan bachelor program posvećen sajber bezbjednosti nije toliko neophodan, ukoliko u okviru postojećih studijskih programa postoje predmeti koji obrađuju ovu temu”, naveli su oni.
U radu stoji i da ni zaseban doktorski program nije toliko potreban “ukoliko drugi doktorski programi obrađuju ovu oblast i edukuju stručnjake o njoj”.
Bonus video:
