Odbor za rodnu ravnopravnost raspravljaće u ponedjeljak o izvještaju Državne revizorske institucije (DRI) o reviziji uspjeha pod nazivom “Uspješnost sprovođenja Nacionalnog programa za rano otkrivanje raka dojke”.
Taj odbor je jedino skupštinsko tijelo koje je za sada zakazalo raspravu o poraznim nalazima sadržanim u izvještaju DRI, a u nijesu se oglašavali ni oni kojima su date preporuke - Ministarstvo zdravlja, Institut za javno zdravlje...
Reakciju nadležnih ne izaziva ni činjenica da se oktobar obilježava kao mjesec borbe protiv karcinoma dojke širom svijeta.
Član Senata DRI Branislav Radulović potvrdio je za “Vijesti” da će se on i član njegovog revozorskog tima odazvati na poziv Odbora za rodnu ravnopravnost, kako bi bliže predstavili nalaze i preporuke izvještaja.
DRI je 27. septembra objavila izvještaj, u kome je zaključeno da se zaključi da se Nacionalni program za rano otkrivanje dojke u periodu od januara 2016. do januara 2020. sprovodio neuspješno.
Radulović je “Vijestima” kazao da je sprovođenje počelo krajem 2015, u četiri opštine - Podgorici, Danilovgradu, Kolašinu i Cetinju.
”Iz navedene činjenice proizlazi da Nacionalni program za rano otkrivanje nije bio ‘nacionalni’ jer se nije sprovodio na cijeloj teritoriji Crne Gore. Jedan od osnovnh uočenih nedostataka Nacionalnog programa je izostanak donošenja neophodne pravne regulative, koja bi osigurala uspjeh njegovog sprovođenja (smjenice, uredbe, procedure...). Za uspješnost sprovođenja svakog programa, pa i skrininga, neophodna je jasno definisana odgovornost svih učesnika u svakoj fazi, ali i njihova kvalitetna saradnja”, kazao je Radulović.
Prema njegovim riječima, na osnovu dostupnih podataka, postoji rizik da su osobama, pozvanim u skrining, uglavnom predstavljani samo pozitivni aspekti skrininga “pritom ignorišući bilo kakvz negativnu stranu, kako bi se povećala stopa odziva i osigurala uspješnost ranog otkrivanja raka dojke”.
”Na sonovu odgovora nadležnih institucija - Ministarstva zdravlja i IJZ, studija izvodljivosti programa za rano otkrivanje raka dojke nije rađena. Koordinaciono tijelo za organizaciju, stručno praćenje i kontrolu kvaliteta programa mamografskog skininga, u periodu od 2016. do 2020. nije bilo oformljeno”, ističe Radulović.
Navodi i da je u aktu “Obračun troškova za skrining raka dojke na digitalnom mamografu za 2018.” navedeno da tri rendgen tehničarke, koje su edukovane u Sloveniji, ne rade na skrining mamografiji, jer su se samostalno isključile, pa funkciju obavlja kadar sa srednjom stručnom spremom drugog profila ili nedovoljno obučen za taj posao.
”Na osnovu usmenog izvještaja supervizora iz Slovenije, rad rendgen tehnčarki je ocijenjen kao nekvalitetan. Ograničeni kadrovski kapaciteti (jedan zaposleni), kao i prostorni (jedna kancelarija), imali su uticaj na to da prvi Izvještaj o obolijevanju i umiranju od malignih neoplazmi za kalendarsku 2013. bude objavljen tek 2018.”, ističe Radulović.
Upozorava na do da, u trenutku donošenja i otpočinjanja Nacionalnog programa, nije postojao razrađeni Registar za rak.
”Prije otpočinjanja i tokom sprovođenja Nacionalnog programa nije uspostavljen registar skrininga kao način adekvatnog praćenja ispitanica. U postupku revizije, dobijena je informacija da registar skrininga nije uspostavljen. Kroz dokumentaciju dobijenu od subjekta revizije može se vidjeti da nakon donošenja Nacionalnog programa, kroz njegoovo sprovođenje, ali ni nakon toga nije raspravljano o uspostavljanju ili o razmatranju sadržine tog registra. Registar malignih neoplazmi je uspostavljen, ali nije spojen sa skrining programima i nije spojen sa dijelom informacionog sistema koji je na onkologiji Kliničkog centra”, naglašava Radulović.
Prema njegovim riječima, u toku sprovođenja nije obezbijeđeno da 70 odsto populacione grupe bude pozvano u skrining program dojke, iako je programom kao cilj bilo definisano da minimum 70 odsto žena starosne dobi 40 do 69 godina bude obuhvaćena ovim programom: “Taj procenat se kreće na nivou id 40 odsto, što je značajno ispod granice planiranog”.
Radulović napominje i da su sredstva planirana za realizaciju Nacionalnog programa isplaćivana iz budžeta Fonda za zdravstveno osiguranje sa pozicije zdravstvene institucije na račun 4311 – transferi za zdravstvenu zaštitu.
Od 2016. do 2020. za Nacionalni program utrošeno je 728.576 eura.
”Prilikom procjene troškova potrebnih za sprovođenje skrininga raka dojke IJZ nije imao informacije o iznosu opredijeljenih sredstava za sprovođenje preventivnih programa iz budžeza FZO, čime je bilo otežano planiranje i procjena troškova. Prvobitno planirani troškovi su po nekoliko puta revidirani kako bi se uklopili u iznos sredstava opredijeljenih budžetom... Sve ovo, ali i čitav niz drugih identifikovanih problema i nedostataka, uticalo je da vrhovna državna revizija u svom izvještaju, koji sadrži i deset izdatih preporuka Ministarstvu zdravlja i IJZ, zaključi da se Nacionalni program u periodu od januara 2016. do januara 2020. sprovodio neuspješno. Usljed ovih činjenica, vrhovna državna revizija je ocjenila da bi trebalo kreirati novi nacionalni program koji bi se sprovodio na cijeloj teritoriji Crne Gore, pošto je postojeći realizovan samo na teritoriji četiri opštine”, zaključuje Radulović.
Konačni izvještaj DRI dostavljen je i skupštinskom Odboru za zdravstvo, ali za sada bez reakcije.
Bonus video:
