Pandemija kovid-19 ogolila je višestruka kršenja ljudskih prava, ali i selektivni pristup državnih organa koji su protivepidemiološke mjere tumačili od slučaja do slučaja, a akcije i sankcije su, uglavnom, zavisile od društvenih aktera koji su se oglušili o naredbe zdravstvenih vlasti.
To se najbolje može vidjeti na primjerima kada je suspendovana sloboda okupljanja, ali i sankcije koje su uslijedile za pojedine počionice. Nezapaženo nije prošao ni izostanak sankcija u pojedinim slučajevima.
Selektivnost u postupanju državnih organa naglašena je i u Izvještaju o ljudskim pravima Stejt departmenta za 2020. godinu, kada su u Crnoj Gori bile na snazi najrigoroznije antikovid mjere, uključujući i zaključavanje države.
Sa druge strane, u Izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore, stoji da je poštovano pravo na mirno okupljanje tokom 2021.
Stejt department konstatuje da su crnogorske nevladine organizacije, ali i Institucija zaštitnika ljudskih prava i sloboda primijetili da su se vlasti angažovale na širokom uzorku selektivnih hapšenja u sprovođenju mjera Ministarstva zdravlja kako bi spriječile širenje kovid-19.
Kao primjer navode hapšenje devet sveštenika Srpske pravoslavne crkve, koji su privedeni “zbog uloge u organizovanju povorke sa nekoliko hiljada vjernika u Nikšiću u znak sjećanja na vjerski praznik, uprkos Vladinoj zabrani javnih skupova”.
”Nacionalno koordinaciono tijelo za zarazne bolesti (NKT) zahtijevalo je da vrhovni državni tužilac preduzme trenutne i odlučne mjere protiv organizatora povorke u Nikšiću, upozoravajući da bi ilegalno okupljanje moglo ugroziti sva dosadašnja dostignuća borbe protiv kovid-19. U svom obraćanju javnosti, vršilac dužnosti vrhovnog državnog tužioca Ivica Stanković naglasio je da će svi odgovorni biti pozvani na odgovornost, dodajući da kršenje propisa u vezi sa zaraznim bolestima može dovesti i do 12 godina zatvora...Sljedeće sedmice policija nije preduzela nijednu akciju da zadrži ili uhapsi bilo koga ko je učestvovao u velikim, javnim proslavama Dana nezavisnosti 21. maja, uprkos obilju video i fotografskih dokaza da ljudi nijesu poštovali zabranu okupljanja koju je donijelo NKT”, precizirano je u izvještaju Stejt departmenta.
Ističe se i da su dvije NVO – Akcija za ljudska prava i Institut alternativa u više navrata upozoravali na nejednakost odgovora vlasti i pozvali tadašnju Vladu da “ili uskladi svoje postupke i tretira učesnike različitih javnih okupljanja ravnopravno ili da potpuno prekine zabranu javnih okupljanja”.
”Nevladine organizacije istakle su, kao primjere selektivne primjene zakona, različitu reakciju policije na demonstracije na auto litiji građana koji su se vozili od Tivta do Budve 13. maja u znak podrške Srpskoj pravoslavnoj crkvi i prema vozačima koji su učestvovali u proslavi Dana nezavisnosti koju je vlada organizovala 21. maja. Prema navodima nevladinih organizacija, policija je na razgovore pozvala 25 osoba koje su učestvovale u koloni automobila 13. maja i novčano kaznila njih 14 zbog kršenja zakona o bezbjednosti saobraćaja, a nije ispitala niti kaznila nijednog učesnika u automobilskim kolonama 21. maja”, navodi se u izvještaju.
Više nevladinih organizacija više puta je kritikovalo Vladu zbog izdavanja zbunjujućih i nedosljednih najava ograničenja javnih skupova na otvorenom i u zatvorenom kako bi se spriječilo širenje kovid-19.
”Najdrastičnije mjere najavljene su krajem juna, kada je Vlada zabranila sva vjerska okupljanja i politička okupljanja na otvorenim prostorima, čak i uz socijalno distanciranje. Ta zabrana je kasnije proširena i na privatna dešavanja. U julu su nevladine organizacije HRA i Institut alternativa zatražili od Ustavnog suda da ocijeni ustavnost zabrane javnog okupljanja i obustavi zabranu na osnovu toga što je uveo nesrazmjerna i prekomjerna ograničenja slobode na mirno okupljanje i što je bila diskriminatorskog karaktera. Pored toga, Savjet za građansku kontrolu rada policije pozvao je Upravu policije da obezbijedi dosljednu primjenu policijskih ovlašćenja i zdravstvenih propisa na sva javna okupljanja, bez obzira na njihov karakter, svrhu ili organizatore”, zaključuje se u poglavlju koje se odnosi na slobodu okupljanja.
Nova vlast tokom 2021. nije sporila mogućnost okupljanja, ali su ograničavale broj učesnika. Međutim, te naredbe se uglavnom nijesu poštovale, a gotovo da je u potpunosti izostajala reakcija državnih organa.
U Izvještaju Evropske komisije o napretku Crne Gore za 2021. navodi se da je pravo na mirno okupljanje u najvećem broju slučajeva poštovano, a da su i nenajavljeni skupovi, tokom kojih su građani izražavali nezadoviljstvo, bili uglavnom mirni i bez incidenata.
”Okupljanje tokom ustoličenja mitropolita Joanikija u Cetinjskom manastiru 5. septembra 2021. nije bilo prijavljeno, što je policiju spriječilo da preduzme odgovarajuće mjere bezbjednosti... Nastavljaju se istrage u vezi sa potencijalnom prekomjernom upotrebom sile. Nakon predloga o formiranju manjinske vlade u januaru 2022, bilo je više protesta širom zemlje”, navodi se u Izvještaju o napretku.
Bonus video:
