Većina crnogorskih opština će ove, kao i prethodnih godina, ogroman dio novca koji je u budžetima lokalnih uprava namijenjen za kulturu potrošiti na zarade zaposlenih u javnim ustanovama.
Iako dio opština uopšte nema stavku u budžetu koja je namijenjena za kulturu jer su se odlučile na “spajanje” raličitih djelatnosti koje se u cjelini ili djelimično finansiraju iz gradskih kasa, uporedna analiza pokazuje da se u finansijskom smislu za kulturne aktivnosti izdvajaju zamašna sredstva.
Nikšić: Sport, mladi i socijalno staranje zajedno sa kulturom
U opštini Nikšić je teško odrediti koja je to konačna cifra namijenjena za kulturu, jer iz lokalnog budžeta novac ide za sekretarijat koji osim kulture u fokusu djelovanja ima i sport, mlade i socijalno staranje. Tu su i javne ustanove čiji osnivač je opština i koje se finansiraju iz budžeta. Najveći dio tih sredstava odlazi na lične dohotke.
Tako će ove godine iz budžeta za Sekretarijat za kulturu, sport, mlade i socijalno staranje i za javne ustanove (Muzeji i galerije, Nikšićko pozorište, Zahumlje i Narodna biblioteka “Njegoš”) biti izdvojeno 2.375.155. Tu su i izdvajanja za Program podrške razvoju kulture i razne usluge u iznosu od 150 hiljada, dok će za Septembarske dane kulture ove godine biti izdvojeno 50 hiljada. Lokalna uprava finansijski pomaže i brojne festivale koji su organizuju u gradu pod Trebjesom, poput Međunarodnog festivala glumca, Međunarodnog festivala gitare, Nikšićke književne susrete, kao i Lake fest, Bedem fest, “Korzo”...
Imajući u vidu da je budžet za ovu godinu 26,8 miliona, za nadležni sekretarijat i javne ustanove, kao i za kulturno-zabavne manifestacije biće izdvojeno 2.575.155 eura, odnosno 9,6 odsto budžeta, ili 35,5 eura po glavi stanovnika. Međutim, ako se uzmu u obzir samo programske aktivnosti i kulturno-zabavne manifestacije, situacija je potpuno drugačija. Tada se dolazi do cifre od 335 hiljada, što je 1,25 odsto budžeta, ili 4,6 eura po glavi stanovnika.
Kada se uporede izdvajanja za Sekretarijat, javne ustanove i manifestacije sa prethodnom godinom, ove godine su izdvajanja veća za skoro 336 hiljada eura.
Budžetom Opštine Plužine za tekuću godinu, koji iznosi 8,714 miliona, planirano je da za kulturno-zabavni program, Dan Opštine i Centar za kulturu, bude izdvojeno 272.000 eura, što je 3,12 odsto od ukupnog budžeta, ili skoro 83 eura po glavi stanovnika. Međutim, i u slučaju opštine Plužine, kao što je to slučaj sa Nikšićem, najveći dio sredstava odlazi na lične dohotke, a za Dan opštine se organizuju kulturno-zabavno-sportske manifestacije, tako da 25 hiljada eura odlazi na sve te sadržaje, kao i na obilježavanje Dana opštine. Prošle godine je za iste svrhe bilo opredijeljeno 195 hiljada eura, što je za 77 hiljada manje u odnosu na tekuću godinu.
Tivat za trećinu povećao izdvajanja
Opština Tivat će ove godine za kulturu izdvojiti ukupno 1.513.900 eura, 34 odsto više novca nego prošle godinu.
Izdvajanja za kulturu ove godine čine 6,29 odsto od ukupnog budžeta koji je u 2023. projektovan na iznos od 24.055.700 eura. Imajući u vidu orijentacioni podatak da ta opština trenutno ima oko 14.500 žitelja, prizilazi da će lokalna vlast ove godine za kulturu izdvojiti 104,4 eura po glavi stanovnika.
Najveći dio dobiće Centar za kulturu, 879.790 eura, što je skoro 39 odsto više nego lani kada je CZK imao na raspolaganju 633.310 eura. To je kasnije rebalanskom budžeta pred kraj godine uvećano za 12 odsto, na ukupno 710.810 eura, što znači da će ove godine po tome kako sada izgleda budžet Opštine za 2023, lokalna uprava izdvojti 23 odsto više novca za rad Centra u odnosu na 2022. Muzej i galerija će iz gradske kase dobiti 261.500 eura, 29 odsto više nego 2022. Gradska bibiloteka ove godine može da računa na 137.700 eura iz budžeta, sedam odsto više nego lani.
Tivat će ove godine preko Sekeretarijata za društvene djelatnosti izdvojiti i ukupno još 150.000 eura kao svoju participaciju u organizaciji više kulturnih manifestacija bitnih za očuvanje lokalne tradicije i kulturnog nasljeđa, što je 5.000 eura više nego lani. Kao i lani, Opština namjerava da za podršku izdavaštvu izdvoji 5.000 eura. U ulaganja lokalne uprave za kulturu treba dodati i još 80.000 eura koliko će Opština Planom javnih nabavki za 2023, iz kapitalnog budžeta izdvojiti za nabavku nove opreme za Centar za kulturu i Muzej i galeriju.
Budžetom Opštine Ulcinj za ovu godinu, koji je planiran na iznos od 17,8 miliona eura, predviđeni su transferi u obrazovanju u iznosu od 50 hiljada eura, institucijama kulture i sporta u iznosu od 202 hiljade eura i institucijama kulture 50.000 eura. Istovremeno, za Centar za kulturu predviđen je transfer u iznosu od 400 hiljada eura. To znači da je Opština institucijama obrazovanja i kulture i krovnoj kulturnoj ustanovi grada, planirala da za ovu godinu izdvoji ukupno 702 hiljade eura. To je ukupno oko 3,95 odsto od ukupnog budžeta, odnosno 30,5 eura po glavi stanovnika.
Budžetom za 2022, koji je donijela bivša vlast, te stavke su bile znatno niže - transferi obrazovanju, institucijama kulture i sporta, bili su predviđeni na iznose od 2.000 eura, 130 hiljada eura i 30 hiljada eura. Za Centar za kulturu bilo je namijenjeno 300 hiljada eura, ukupno 462 hiljade eura, 240 hiljada manje nego ove godine.
Kolašin: Za sport i kulturu 434.500 eura
Na osnovu odluke o budžetu opštine Kolašin za ovu godinu teško je precizno odrediti koliko će novca biti opredijeljeno za kulturne događaje. U klasifikaciji rashoda objedinjena su izdvajanja za sport i kulturu u iznosu od 434.500 eura, što je 5,73 odsto budžeta koji iznosi 7,58 milona eura. Transfer Centru za kulturu je 280.000 eura, ali u taj iznos spadaju i zarade i ostali troškovi te opštinske ustanove, koja je organizator ili suorganizator većine kulturno-umjetničkih događaja u gradu. U odluci o budžetu piše i da će iz opštinske kase, pored toga, ove godine, biti izdvojeno 20.000 eura za “Tango kamp”, 18.000 eura za Međunarodni festival alternativnog teatra “Korifej”, 3.000 za Etno kamp, a 4.500 za manifestaciju “U ritmu Evrope”.
I u mojkovačkom budžetu objedinjena su izdvajanja za kuturu i sport i iznose 231.500 eura. To je 5,6 odsto ukupnog budžeta, koji je ove godine projektovan na 4,131 miliona eura. Ukupni transfer Centru za kulturu za redovne i programske djelatnosti je 140.000 eura. Kao i u Kolašinu, taj iznos, pored organizacije kulturnih djelatnosti, podrazumijeva i rashode za zarade zaposlenih.
Po osnovu transfera institucijama kulture i sporta, Opština Pljevlja je u januaru izdvojila nepunih 18.000, što je svega 26 odsto od 69.866 eura koliko je za te namjene predviđeno da se izdvoji Privremenim mjesečnim planom primitaka i izdataka budžeta u januaru.
Odlazeća lokalna vlast nije usvojila budžet za ovu godinu pa je do marta na snazi odluka o privremenom finansiranju, koju je donio predsjednik opštine Rajko Kovačević.
Za transfere institucijama kulture i sporta prošle godine izdvojeno je 908.853 eura što je oko četiri odsto od budžeta ostvarenog u iznosu od 23 miliona eura, ili nepunih 30 eura po glavni stanovnika.
Bijelo Polje: Najviše za festivale
Iz gradske kase u Bijelom Polju ove godine za kulturu će biti izdvojeno ukupno 820.000 eura. Transfer iz lokalnog budžeta za Centar za kulturu iznosi 455.000 eura, JU Muzej Bijelo Polje 140.000 eura, a za JU Ratkovićeve večeri poezije 125.000 eura. Prošle godine Muzej je dobio 10 hiljada eura više od ove, a iz budžeta je bilo izdvojeno i 500 eura za podizanje i održavanje spomen-obilježja.
Procenat učešća u budžeta za kulturu u odnosu na ukupni budžet, koji iznosi 16.113.000 eura je oko pet odsto, što je za oko četiri odsto manje u odnosu na procenat na državnom nivou. U toj opštini koja prema podacima popisa iz 2011. ima 46.000 stanovnika, što bi značilo da svaki građanin Bijelog Polja godišnje za kulturu izdvaja po 17,82 eura.
Iz Opštine je saopšteno da osim ovih budžetskih sredstava, lokalna uprava kapitalnim budžetom često obezbjeđuje dodatna sredstva za rekonstrukcije i adaptacije objekata kulture u gradu.
Prema riječima direktora Centra za kulturu Milka Kovačevića, opština Bijelo Polje prednjači u izdvajanjima sredstava za kulturu iz budžeta.
”Ona se upotrebljavaju za muzičku, pozorišnu, filmsku, književnu, slikarsku i festivalsku aktivnost. Najveći dio sredstava upravo odlazi na festivale. U ustanovama kulture je uposleno skoro 50 radnika. Smatra se da svaka država i opština koja iz svoga budžeta izdvaja više od tri odsto daje poseban značaj kulturi i kulturnom stvaralaštvu”, kazao je Kovačević.
Budva kandidat za Evropsku prijestonicu kulture
Opština Budva za kulturu će ove godine izdvojiti ukupno 4.350.000 eura, što predstavlja 10,44 odsto gradske kase koja je projektovana na 41.659.000 eura.
To poslije investicija predstavlja najveće izdvajanje iz budžeta, a ovoliku sumu Opština, kako je “Vijestima” rečeno, opredijelila je zbog činjenice da je metropola turizma ušla u finale za izbor Evropske prijestonice kulture 2028.
Teško je reći koliko to iznosi po glavi stanovnika jer po podacima MONSTAT-a iz 2021. godine orijentaciono u Budvi ima 22.600 stanovnika, ali u Domu zdravlja Budva medicinske kartone ima čak 33 hiljada stanovnika, tako da bi po glavi stanovnika na kulturu ove godine trebalo da bude izdvojeno 192,4 eura, odnosno 131,8 eura.
Budžet za kulturu Budve veći je od ukupnih budžeta pojedinih opština na sjeveru Crne Gore. Od ukupne sume dva miliona eura predstavljaju transferi za kulturne projekte u koje se ubrajaju brojni festivali i manifestacije poput “Sea dancea, “Džez festivala”...
Preostalih 2,35 miliona eura opredijeljeno je za rad i projekte tri ustanove kulture. Tako će Javna ustanova “Grad tetatar” dobiti 850 hiljada eura, Muzeji i galerije Budve milion eura, dok će Narodna biblioteka Budve koja osim toga što gazduje bibliotekom, organizuje gostovanja književnika i pesnika, ima i festival “Ćirilicom”, te svoju izdavačku djelatnost, dobija ove godine pola miliona eura.
Bonus video:
