Crna Gora će uskoro proslijediti Parlamentarnoj skupštini Savjeta Evrope (PSSE) predlog u vezi sa tri kandidata za novog sudiju Suda za ljudska prava u Strazburu, a ako je suditi prema spekulacijama stručne i laičke javnosti, nije isključen scenario kroz koji 2014. prošla Srbija, kada je PSSE odgodio izbor jer jedan od kandidata nije ispunjavao tražene uslove.
Sagovornici “Vijesti” objašnjavaju da je ovakav scenario uobičajen ukoliko je primjetna bitna razlika u kvalitetu biografija i znanja predloženih kandidata, što PSSE karakteriše kao miješanje države u izbor. Sud za ljudska prava traži besprekorne sudije, koje iza sebe imaju godine iskustva u oblasti ljudskih prava, stoji na sajtu PSSE. Sudija Evropskog suda za ljudska prava bira se na devet godina i ne može biti reizabran, a mora govoriti engleski ili francuski tečno i imati pasivno znanje drugog od ta dva jezika, a što se provjerava posebnim testovima.
Komitet eksperata PSSE za izbor kandidata za sudiju predlaže najboljeg kandidata PSSE, koja to verifikuje na prvom sljedećem zasjedanju. Ukoliko Komitet utvrdi da neki od kandidata ne zadovoljava kriterijume Suda, preporučuje zemlji da pošalje zamjenu.
Komisija, formirana odlukom crnogorske Vlade, predložila je predsjednika i sudiju podgoričkog Višeg suda Borisa Savića i Mirjanu Popović, kao i profesoricu Pravnog fakulteta Ivanu Jelić, za kandidate za izbor sudije Evropskog suda za ljudska prava.
Aktuelni sudija iz Crne Gore Nebojša Vučinić nije želio da komenatriše predložene kandidate, ali poručuje da budući sudija mora da ispuni visoke lične i stručne zahtjeve: “Vrlo je značajno iskustvo u oblasti ljudskih prava jer to nije sud gdje se spore oko međe, već se svaki predmet tiče ljudskog dostojanstva”. Vučinić, kojem je nedavno istekao mandat ali će funkciju obavljati do imenovanja novog, kazao je “Vijestima” da nije neuobičajeno da PSSE odgodi izbor ukoliko država pošalje kandidate “koji su približno na istom nivou kad je u pitanju kvalitet”. “Ukoliko je razlika u kvalitetu očigledna, u PSSE to gledaju kao protežiranje države kandidata sa najvećim referencama”, objasnio je profesor Vučinić.
Ivana Jelić je tri godine bila članica Komiteta UN, nakon čega je izabrana za potpredsjednicu. Ona je bila članica Glavnog komiteta za ljudska prava SE, članica Savjetodavnog komiteta za nacionalne manjine SE Evrope, učestvovala je u izradi zakona u Crnoj Gori u vezi sa ljudskim pravima. S obzirom na iskustvo u tim međunarodnim organima, od Jelićeve se očekuje da tečno govori engleski jezik.
U biografiji Borisa Savića ne piše da li govori jedan od ta dva jezika, da li ima iskustvo ili sertifikat da se bavio zaštitom ljudskih prava. On je bio sudija, pa osnovni tužilac u Kotoru, a karijeru je počeo kao pripravnik u “Bokeljki Kotor”.
Sudija Mirjana Popović navela je u biografiji da govori i piše engleski jezik, dok francuski nije pomenula. Ona, piše na sajtu sudova, ima svojstvo trenera iz oblasti međunarodnog prava i prava na slobodu izražavanja, kao i sertifikate o završenoj obuci iz oblasti: prava EU, evropskih standarda i sudske prakse kada je u pitanju zaštita prava ličnosti.
Advokat, a nekad i kandidat za sudiju u Strazburu, Aleksandar Đurišić takođe nije htio da komentariše tri odabrana kandidata. “Ne bih mogao da se izjašnjavam o kavalitetu svih kandidata, mada iz javnih istupa nekih od njih, reklo bi se da pojmovno ne znaju o kakvom se konceptu radi”, istakao je Đurišić za “Vijesti”. Ni on ne isključuje mogućnost odgađanja.
“Najčešće se to dešava kada Evropski sud prepozna pretjerano učešće države u samoj proceduri, iako je to Vladina procedura. Iz tih razloga se vrši ponavljanje procedure, a mediji imaju važnu ulogu u tome. Evropski sud je, inače, tolerntniji kod izbora prvog sudije, ali kasnije nije”, objasnio je Đurišić.
Prema njegovim riječima, najvažniji uslov za izbor kandidata je nepartijsko obilježje kandidata, odnosno njihova nezavisnost."Zato bi bilo najkvalitetnije da se radi o kandidatima koji nijesu iz poslova sa državnog budžeta.
Kandidate utvrdili Pažin, Medenica, Drašković i Vuksanović
Prema konkursu Ministarstva pravde, mogli su da se prijave oni koji imaju diplomu Pravnog fakulteta, pravosudni ispit ili odgovarajuće akademsko zvanje, najmanje 15 godina iskustva u pravnoj struci, da su mlađi od 65 godina, imaju iskustvo u oblasti ljudskih prava, uživaju ugled i da su dostojne sudijske funkcije.
Takođe i aktivno znanje engleskog ili francuskog jezika, a navodi se da je znanje oba jezika prednost. Komisiju za utvrđivanje predloga liste od tri kandidata za izbor sudije Evropskog suda za ljudska prava, koja je obrazovana Odlukom Vlade od 22. juna, čine ministar pravde Zoran Pažin, koji je predsjednik Komisije, i članovi predsjednica Vrhovnog suda Vesna Medenica, predsjednik Ustavnog suda Dragoljub Drašković, predsjednik skupštinskog Odbora za evropske integracije Adrijan Vuksanović.
Komisija je prethodno obavila razgovor sa devetoro prijavljenih, među kojima su i advokat Vladan Đuranović, profesorica i članica Tužilačkog savjeta Vesna Ratković, zastupnica Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava Valentina Pavličić, osnovna tužiteljka u Kotoru Danka Živković, sudija Ustavnog suda Desanka Lopičić i sudija Osnovnog suda u Nikšiću Jelena Ružičić.
Srbija morala da zamijeni kandidata
Srbija je 2014. morala da zamijeni jednog od kandidata za koje je Komitet eksperata procijenio da ne ispunjava uslove. PSSE je, prema pisanju tamošnjih medija, odbio da izabere novog sudiju i naložio Srbiji da ponovi proceduru. Spekulisalo se da jedan od kandidata nije ispunjavao uslov u vezi sa poznavanjem jezika.
Slovenačka javnost je prije dvije godine negodovala zbog predloga tamošnje Vlade da jedan od kandidata bude sudija Nina Beteto, za koju su tvrdili da nema dobar odnos sa medijima, te da je koristila novac poreskih obveznika za odlaske na međunarodne sudske skupove, kako bi lobirala za svoje mjesto u Evropskom sudu.
Bonus video:
