Zaštita više od deset objekata i područja na teritoriji kolašinske opštine predviđena je Nacrtom izmjena i dopuna Prostorno-urbanističkg plana (ID PUP).
Na listi su već turistički valorizovane, ali zvanično nezaštićene lokacije, neke čiji je proces zaštite počeo lani, ali i pojedine koje nijesu poznate čak ni svim Kolašincima.
Obrađivači ID PUP konstatuju da je “kroz sistem detaljnijih prostornoplanskih dokumenata potrebno podržati implementaciju proširenja mreže zaštićenih područja prirode”.
Preporučuju preliminarne kategorije zaštite, a nakon izrada studija, i definisanje adekvatne kategorije zaštite.
Na čelu liste predloga su Semolje, prostrana površina, obrasla šumom, na prostoru Gornje Morače. To izuzetno aktraktvno planinsko područje, koje pripada Sinjavini, treba da bude zaštićeno kao spomenik prirode.
Pećina Vranjštica, piše u dokumentu, “vrijedan je geomorfološki objekat kod rovačkog sela Mrtvo Duboko koji je potrebno zaštititi kao spomenik prirode”. Prema podacima koji se mogu naći u literaturi, ta pećina je na nadmorskoj visini od 580 metara, a njena dužina je oko 756 metara. Oni koji su boravili u Vranjštici, tvrde da je bogata ukrasima raznih boja, veličina i oblika. Posebna atrakcija tog dijela je i bistro jezerce. Navodno je izuzetno pristupačna i bila bi dostupna i turistima koji nemaju planinarsku i speleološku vještinu.
“Rijeka Sjevernica, jedna od najvažnijih pritoka Morače, izdubila je karakterističnu klisuru sa vrijednim kraškim oblicima. Treba je proglasiti spomenikom prirode. Kapetanovo i Manito jezero - planinska jezera na površi Lukavice koja, kao očuvani hidrološki objekti sa ekološkom, naučnom i estetskom vrijednošću, zaslužuju status spomenika prirode. Torna i Gradišta su vrhovi Sinjajevine koje treba zaštititi kao spomenik prirode”, piše u ID PUP.
Za zaštitu predlažu i Vrela Morače, “niz povremenih i stalnih potoka sa istočnih padina Zebalaca i Šuplje grede i sjevernih padina Kape Moračke predstavljaju hidrološke objekte izuzetne vrijednosti, od kojih nastaje rijeka Morača”. Bijeli Nerini su, piše u dokumentu, snažno kraško vrelo u dolini rijeke Mrtvice koje treba zaštititi kao spomenik prirode hidroloških odlika. Monumentalno stablo cera na groblju u selu Bojići je, kako ocjenjuju obrađivači, takođe vrijedno zaštite.
“Vinića Brdo - kultivisano područje, uz samu urbanu zonu Kolašina, sa monokulturom crnog bora na staništu montane bukve i vrijednim spomenicima kulture (Ostaci barutane - spomenik kulture III kategorije; Karaula - fortifikacioni objekat; Spomen-ploča iz NOB-a - memorijalni objekat). Predstavlja kulturni predio sa izraženim ekološkim, kulturnim i estetskim vrijednostima. Takođe je dio planiranog zelenog prstena Kolašina. U cilju integralne zaštite prirodnog i kulturnog nasljeđa, predlaže se za zaštitu kao predio izuzetnih odlika”, objašnjeno je u dokumentu.
Park prirode Komovi opominje
Sa lokalnog nivoa do sada nijesu pokazali dovoljno volje, revnosti i stručnosti da ozbiljnije brinu čak ni o već zaštićenim područjima, koja su im dodijeljena na upravljanje. Izuzetak od te prakse bio je lani, dok je na čelu Opština bila Marta Šćepanović (DPS), kada je lokalna uprava podržala incijative civlilnog sektora za zaštitu Mrtvice i Dulovina. Zaštitu Mrtvice i gornjeg toka Morače inicirala je NVO Eco tim, u partnerstvu sa The Nature Conservancy i uz podršku Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma. Zaštitu Dulovina pokrenula je NVO Natura, a taj proces podržala je lokalna uprava. Prostor zaštite obuhvatio bi, kako su precizirali iz te NVO, 13 katastarskih parcela, ukupne površine oko 50.000 kvadrata, u okviru kojih je i Botanička bašta, koju je osnovao Danijel Vincek prije 40-ak godina.
S druge strane nije bilo značajnijeg pomaka u brizi o dijelu Park prirode Komovi na teritoriji te opštine, za koji još nije izabran ni upravljač, iako se na to čeka još od 2019. Prema riječima mještana, na tom području, tokom minulih godina, čak je intenzivirana devastacija prirode, naročito kad je riječ o sječi šume, krivolovu, pokušaju ugrožavanja vodotoka…
Plan upravljanja tim područjem koncipiran je lani u martu, ali do sada nije bilo značajnijih aktivnosti na njegovoj relizaciji. Jedan od modela, kako piše u Planu, je “objedinjavanje lovačkih društava, koja bi, uz administrativni kadar i zaštitare, upravljala tim, kao i budućim zaštićenim područjima na teritoriji opštine (Sinjavina, Kapetanovo jezero, Torna i Gradišta, kanjon Mrtvice...)”. Andrijevica i Podgorica, za teritoriju u PP koja njima pripada, te odluke donijele su mnogo godina ranije, a zatim i osnovale upravljače - Park prirode Andrijevica doo i Agencija za upravljanje zaštićenim područjima Podgorica.
Lokalna uprava od 2018. godine nije uspjela da obezbijedi tim stručnjaka koji bi izradio Lokalni akcioni plan zaštite biodiverziteta (LAB), kao ni 15.000 eura koliko je bilo potrebno za taj posao. Izrada tog plana bila je svrstana među ciljeve Strateškog plana razvoja Kolašina od 2018. do 2022. godine. Kako je bilo planirano, LAB je trebalo da obezbijedi veći stepen zaštite i promocije biodiverziteta, a nosioci tog projekta trebalo je da budu Opština Kolašin i Ministarstvo održivog razvoja i turizma.
Iz Sekretarijata za zaštitu životne sredine “Vijestima” su ranije kazali da se od LAB nije odustalo i napominju da je to vrlo važan dokument, za čiju izradu treba i vremena i znanja.
LAB je trebalo da obuhvati biodiverzitet zaštićenih područja, odnosno Nacionalnog parka (NP) “Biogradska gora” i PP Komovi, ali i onih koji tek treba da dobiju određeni stepen zaštite.
Bonus video:
