Udruženje boraca narodnooslobodilačkog rata (UBNOR) i antifašisti Nikšića u ljetnjikovcu kralja Nikole pod Trebjesom, objektu koji Crnogorska pravoslavna crkva koristi kao parohijski dom, održala je promociju knjige “Kontrarevolucija u Crnoj Gori - četnički i federalistički pokret 1941-1945” Radoja Pajovića.
Originalno izdanje predstavlja Pajovićevu doktorsku tezu, a fototipsko izdanje objavio je Savez udruženja boraca NOR-a (SUBNOR) i antifašista Crne Gore.
Prema riječima prof. dr Milenka Perovića knjiga “predstavlja klasično djelo crnogorske istorijske nauke”.
“Prvi razlog koji me je opredijelio da prihvatim da dođem i govorim ovdje je izuzetno uvažavanje prema ličnosti i djelu Radoja Pajovića. Držim da on svojim djelom, ličnošću i čvrstim moralnim stavom u nauci, zaslužuje to poštovanje. Drugi razlog je poštovanje prema ukupnim rezultatima crnogorske istorijske nauke, pogotovo u potonjih 50-60 godina i posebno potonjih decenija. Najposlije, što je suštinski razlog, koji dolazi iz vreve ovog revizionističkog vremena koje nastoji da pretumba sve vrijednosti, da izvrši prevrednovanje svih mogućih vrijednosti u razumijevanju smisla života, nauke pa i istorijske nauke, pa bi se ovo vrijeme moglo nazvati velikim prevrednovanjem vrijednosti u anti vrijednosti, u nevrijednosti, u protiv vrijednosti, u neljudske vrijednosti i negacija svega ljudskoga”, kazao je Perović, navodi se u saopštenju UBNOR-a.
Padom socijalizma, kazao je Perović, kao da su se “razvezale podrumske zvijeri starih, poraženih fašističkih ideologija na jugoslovenskom prostoru”.
“U prvom redu četništva i ustaštva, a onda i onih manjih četničkih ideologija i formacija, a sa njima, ruku pod ruku, su došli na istorijsku scenu i njihovi ‘intelektualci’ i njihovi istoričari koji su se revizionističkim pokušajima trudili, i još uvijek se trude, da ne ostave ‘kamen na kamen’, ne od istorijske nauke koja je obrađivala period Drugog svjetskog rata u Crnoj Gori, nego da ne ostave ‘kamen na kamen’ od istorijske istine koja je u toj nauci utvrđivana, istraživana i objavljivana. Zbog toga treba razumjeti djelo Radoja Pajovića i njegovu vrijednost danas, koja bi mogla da bude i najserioznija odbrana njegove vrijednosti u današnjem pometenom vremenu antivrijednosti”, kazao je Perović.
Adnan Prekić je kazao da je neobično da knjiga nakon skoro 50 godina dobije reprint, jer se ne radi o knjizi koja je nepoznata stručnoj javnosti ili knjizi koja na određeni način nije bila dostupna.
“Ipak, vrijeme u kome živimo učinlo je da ova knjiga Radoja Pajovića danas bude važnija nego u trenutku kada se pojavila 1977. godine. Ova knjiga, kada je objavljena, predstavljala je značajnu monografiju, ali isključivo u stručnim-istorijskim krugovima. Sticaj okolnosti doveo je do toga, da danas, skoro 50 godina nakon njenog publikovanja, ova monografija ima mnogo veći značaj za cijelo društvo. Ono što je trebalo da bude svjedočanstvo jednog vremena i uloge kvislinških snaga u Crnoj Gori tokom Drugog svjetskog rata, pretvorilo se u materijal za odbranu antifašističkih vrijednosti koje su pobjedile 1945. godine. Političke promjene iz 2020. godine pokazaće da talas istorijskog revizionizma neće zaobići ni Crnu Goru, koja je u prethodnom periodu bila jedina republika bivše Jugoslavije u kojoj ovaj proces nije bio uzeo ozbiljnog zamaha. Zbog toga ova knjiga danas ima mnogo veći značaj za crnogorsko društvo nego 1977. godine kada je objavljena, jer su politke, ideje i ideologija, sa kojima smo mislili da smo završili 1945. godine, ponovo aktivne” poručio je Prekić.
Moderatorka večeri, dr Jasmina Nikčević, kazala je da je inicijativa za “ponovni izdavački podvig” potekla od nikšićkog UBNOR-a, a da je podržao SUBNOR Crne Gore.
“Autor je za ovo djelo koristio izuzetno obimnu kompleksnu građu - izvorna dokumenta, ratne dnevnike i memoare, arhivsku građu, inostranu i jugoslovensku, emigrantsku publicistiku, dokumentaciju kako partizanskog, tako i četničkog porijekla, poput sačuvanog značajnog dijela arhive četničke Vrhovne komande, korespondenciju s emigrantskom vladom… Sve je to prikazano argumentovano, uz naučne analize, jasnost i preciznost izraza i objašnjenja”, kazala je Nikčević.
Prema njenim riječima, ponovno posezanje za pomenutom knjigom, “u svijetlu aktuelnih bizarnih i opasnih dešavanja u našoj izvrnutoj” stvarnosti, dokaz je da nam je danas nasušno potrebno ponovno iščitavanje ovakvih naučno dokazanih redova u borbi protiv pseudonauke, pokušaja falsifikovanja istorijskih činjenica, narastajućeg revizionizma i retrogradnih stavova koji mogu postati šok za Evropu i za svijet koji baštine antifašističku tradiciju’, kako je akademik Radoje Pajović javno izjavio srpskim medijima 2015. godine na odluku Višeg suda u Beogradu o rehabilitaciji Draže Mihailovića.
Vjerovao je Radoje Pajović u čvrste i nepoljuljane temelje antifašizma kao trajne vrijednosne kategorije opšteprihvaćene u Crnoj Gori i tada dodao: ‘Nema tog suda u Crnoj Gori koji bi donio sličnu odluku, osim ako bi se sve preokrenulo”, kazala je Nikčević.
Na kraju promocije, u ime porodice Radoja Pajovića, obratila se njegova kćerka Tanja Pajović Lučić, koja se zahvalila publici, promoterima promocije, a posebno predsjednicima SUBNOR-a i UBNOR-a, Zuvdiji Hidžiću i Slobodanu Batu Mirjačiću.
Pajović je 1970. godine na Univerzitetu u Beogradu odbranio doktorsku disertaciju pod nazivom “Četnički i federalistički pokret u Crnoj Gori 1941-1945”.
Bonus video:
