U Crnoj Gori je potrebno kontinuirano edukovati stručni kadar koji pruža usluge osobama koje koriste droge, kao i jačati kapacitete nevladinih organizacija da bi servisi podrške bili dostupni u cijeloj državi.
To je saopšteno u drugom dijelu konferencije o potrebama, lokalnim i nacionalnim politikama u odnosu na osobe koje koriste droge, koju su organzovali nevladina organizacija Juventas i Crnogorska mreža za smanjenje štete LINK, prenosi PR centar.
Načelnica Odjeljenja za članstvo u međunarodnim tijelima u oblasti politika sprečavanja zloupotreba droga u Ministarstvu zdravlja, Sandra Pestorić, smatra da je prethodna Strategija o prevenciji zloupotrebe droga bila kvalitetno urađena, ali da nije imala jasno postavljene indikatore učinka.
„Suočavamo se sa teškoćom da shvatimo potrebe lokalnih samouprava. Mislim da bi bilo važno uraditi analizu stanja na terenu“, navela je Pestorić.
Ukazala je da se u praksi suočavaju i na otpor od profesionalaca i situaciju da psihijatri neće da rade sa tako osjetljivom kategorijom stanovništva, iako su za to edukovani, zbog velikog prisustva stigme i diskriminacije.
„Mislim da treba na jačanju kapaciteta osoba koje su neposredno u kontaktu sa osobama koje koriste droge“, istakla je Pestorić.
Smatra i da bi sa prevencijom upotrebe droga trebalo početi prije.
„Nije poenta da donesemo Stretegiju koja će biti mrtvo slovo na papiru, već dokument kojim će biti moguće realizovati konkretne aktivnosti “, rekla je Pestorić.
Autorka Izvještaja o monitoringu Strategije o prevenciji zloupotrebe droga iz Instituta za javno zdravlje, Tatjana Đurišić, pojasnila je da postoji pet epidemioloških indikatora na području epidemiologije droga, na osnovu kojih se procijenjuje situacija u toj oblasti u svakoj državi.
„Kad pričamo o registru narkomanije, koji je jedan od tih indikatora, on nije i nikad neće biti popis svih osoba u jednoj državi koje uzimaju drogu. Radi se o registru koji ima formular za prijavljivanje koji je usklađen sa standardima registracije osoba koje se javljaju na tretman uslijed upotrebe droga“, navela je Đurišić.
Kazala je da se na globalnom novou mogu uočiti posljedice problema povezanih sa drogom, koji, kako je pojasnila, pojačavaju izazove na području javnog zdravlja i sigurnosti, naročito u slabije razvijenim državama, prenosi PR centar.
„Etablirane droge nikada nijesu bile pristupačnije, a i dalje se pojavljuju snažne nove supstance. Gotovo sve što ima psihoaktivna svojstva može se pojaviti na tržištu droga, često pogrešno označeno ili u mješavinama, zbog čega korisnici često nijesu svjesni što tačno upotrebljavaju. Time se povećavaju zdravstveni rizici i stvaraju novi izazovi u izvršavanju zakonodavstva i regulatorni“, ukazala je Đurišić.
Kazala je da tržište sada karakteriše relativno visoka dostupnost šireg spektra droga, koje su često visokog stepena potentnosti ili čistoće, a da Evropa ostaje važno proizvodno područje za sintetičke droge i kanabis.
„Na područjima prevencije upotrebe droga, liječenja zavisnosti, smanjenja štetnih posljedica i podrške oporavku sada bolje razumijemo koje su intervencije efikasne. Takođe se bolje prepoznaje potreba za integrisanijim i sveobuhvatnijim odgovorima. Neophodna je sinergija sa politikom i praksom u drugim područjima, uključujući socijalnu zaštitu, opštu zdravstvenu zaštitu, usluge za mlade i starije osobe, usluge zaštite mentalnog zdravlja i kazneno-pravni sistem“, navela je Đurišić.
Ukazala je da su u novoj nacionalnoj Stretegiji na području droga 2023-2027, predložili da se preventivne aktivnosti koncentrišu u sljedećim oblastima vaspitno-obrazovnog sistema, medijima, sistemu zdravstvene zaštite, sistemu socijalne zaštite, prevenciji na radnom mjestu, u okruženju kao i u lokalnoj zajednici.
Đurušić je, govoreći o preporukama koje je potrebno preduzeti u narednom periodu, kazala da je potrebno usklađivanje sistema prikupljanja podataka na području sigurnosnih aspekata upotrebe droga sa EU standardima.
„Preporučeno je da se zbog povećanja efikasne krivične istrage i krivičnog gonjenja prestupnika formiraju zajednički istražni timovi na lokalnom i nacionalnom nivou. Jačanje znanja i efikasna praksa treba da ostanu naglašeni i u sljedećem akcionom planu, uzimajući u obzir i potrebe za (visoko) specijalizovanim obukama. Ljudske resurse, kao i zahtjeve za tehničko opremanje službi takođe treba definisati“, rekla je Đurišić.
Takođe je, kako je dodala, potrebno jasno definisati „dostupnost droga“ i uzeti u obzir sve moguće odgovarajuće indikatore koji se mogu koristiti za mjerenje dostupnosti droga
Govoreći o mapiranju servisa, dostupnim uslugama i održivosti istih, koordinatorka Odjeljenja za rad sa osobama koje koriste/injektiraju droge, osobama koje se bave seksualnim radom, osobama u zatvoru i bivšim zatvorenicima/cama, Marija Radović, podsjetila je da se usluge za osobe koje koriste droge pružaju u okviru: sistema zdravstvene zaštite, sistema socijalne i dječije zaštite, sistema izvršenja krivičnih sankcija, kao i kroz sprovođenje programa smanjenja štete.
„Kad su u pitanju dostupne usluge koje pruža nevladin sektor u Crnoj Gori, to je Program smanjenja štete. Organizacije su fokusirane na liječenje bolesti zavisnosti i podršku u procesu oporavka. Takođe, postoje i usluge koje pružaju nevladine organizacije kao licencirani pružaoci usluga u oblasti socijalne i dječije zaštite, a u sistemu izvršenja krivičnih sankcija postoji Grupa samopodrške za osobe sa istorijom korišćenja droga“, rekla je Radović.
Ona je navela da državni sektor usluge pruža u okviru zdravstvenog sistema, sistema socijalne zaštite, sistema izvršenja krivičnih sankcija, a na lokalnom nivou u okviru kancelarija za prevenciju bolesti zavisnosti.
Pojasnila je da se usluge koje civilni sektor pruža u okviru programa smanjenja štete sprovode kroz rad drop in centara i terenski rad.
„Važno je napomenuti da Juventas posjeduje dvije licence za pružanje usluga i to: licencu za uslugu Savjetovanje i uslugu Podrška za život u zajednici-svratište“, navela je Radović.
Govoreći o onome što nedostaje, a što bi doprinijelo radu servisa i usluga je zvanična statistika kad su pitanju liječenje i predoziranje.
„Važno je da postoji funkcionionalni sistem ranog upozorenja bez prepreka u komunikaciji i funkcionisanju, ujednačeniji pogrami prevencije - standardizacija programa, novi servisi kao što su testiranje u zajednici i sobe za sigurno injektiranje“, navela je Radović.
Ukazala je da nedostaju kadrovski i prostorni kapaciteti u različitim ustanovama koje pružaju usluge, a da dodatnu specifičnost i teret rada predstavlja finansijska održivost.
„Važno je dodatno i kontinuirano edukovati stručni kadar koji pruža usluge, pojednostaviti procedure za uključivanje u liječenje krvlju i seksualno prenosivih infekcija, kao i procedure za uključivanje u tepariju metadonom/buprenorfinom. I dalje nam nedostaju servisi/usluge koje se pružaju maloljetnim licima, kao i sklonište za žene koje koriste droge, a žrtve su porodičnog i/ili drugih oblika nasilja“, rekla je Radović.
Koordinator za izgradnju zajednice u Crnogorskoj mreži za smanjenje štete Link Marko Dragićević, ukazao je na rezultate istraživanja koji su pokazali da su servisi podrške skoncentrisani u centralnom dijelu Crne Gore.
„Naši klijenti iz juže i sjeverne regije, oslanjaju se oglavnom na terenski rad organizacija iz Podgorice, jer u svojim graodvima nemaju adekvatne servise podrške. 63,3 odsto svih servisa podrške je dostupno u centralnom dijelu države“, naveo je Dragićević.
Rekao je i da organizacije nemaju dovoljne kapacitete da se bave svim ranjiivim grupama osoba koje koriste droge.
„Zbog toga je u narednom periodu potrebno jačati kapacitete organizacija civilnog društva da bi servisi podrške mogli biti dostupni svima“, poručio je Dragićević.
Kazao je i da su dva istraživača Link-a sprovela istraživanje u apotekama i domovima zdravlja u Podgorici metodom „mistery shopper“.
„Jedan naš kolega koji izgleda kako su ga karakterisali ljudi sa kojima je dolazio u kontakt „kao narokoman“ ili „kao svakakvi“, tražio je u apotekama igle i šriceve, a nakon njega naša koleginica koja izgleda kako se često u društvu kaže „normalno“ je isto to tražila. U 11 apoteka su postupili u skladu sa pravilima i propisima i oni su dobili taj pribor“, naveo je Dragićević.
Ukazao je da se u osam apoteka sprovodio diskriminatorski i stigmatizujući odnos prema istraživaču.
„On je u apoteci tražio pribor i uz određene komentare oni su to odbili da mu to prodaju. Nakon što bi njega odbili, isti taj pribor su prodali našoj koleginici koja je ušla poslije njega. Takođe, isti istraživači su obišli 12 punktova domova zdravlja u Podgorici, od kojih su mu samo dva doma zdravlja dala sterilni pribor“, kazao je Dragićević.
Upozorio je da apoteke nisu postupile u skladu sa Zakonom o apotekarskoj djelatnosi, jer nisu ispoštovale načelo apotekarske djelatnosti da se obavlja bez diskriminacije.
Konferencija je organizovana u okviru projekta „Kompetentno, transparentno, efikasno i odgovorno civilno društvo koje se bavi osobama koje koristi droge u Crnoj Gori“, koji finansira Evropska unija, posredstvom Delegacije EU u Crnoj Gori.
Bonus video:
