Istraživanje javnog mnjenja u Herceg Novom pokazalo je da građani ne znaju činjenice o ratnom zločinu deportacije bosansko-hercegovačkih izbjeglica iz maja 1992. i sudskim presudama povodom ovog događaja, te da imaju većinski neutralan stav o spomen obilježju, saopšteno je iz NVO Akcija za ljudska prava (HRA).
Dodaj se da oni koji su informisani o zločinu tu akciju ocjenjuju nehumanom, nepravednom i čak izdajničkom.
"Ohrabrujuće je što čak 77% ispitanika prepoznaje značaj uključivanja lekcija o ratnim zločinima i drugim teškim kršenjima ljudskih prava u obrazovni sistem Crne Gore, dok se skoro polovina (47,8%) slaže da je važno obilježiti mjesta svih ratnih zločina kako se oni u budućnosti ne bi ponavljali.
Podijeljeni su stavovi oko podizanja spomenika žrtvama deportacije bosansko-hercegovačkih izbjeglica ispred Centra bezbjednosti u Herceg-Novom, pa je tako nešto malo više onih (33,2%) koji to podržavaju od protivnika takve inicijative (30%), dok najveći broj ostaje neutralan (36.6%), tj. nema stav jer smatraju da nemaju dovoljno informacija", navodi se u saopštenju.
Iz HRA su ukazali da iostanak činjenica o ovom ratnom zločinu u formalnom obrazovnom sistemu uz brojne dezinformacije, kao i talas negativnog istorijskog revizionizma u Crnoj Gori, za posljedicu ima i krajnje upozoravajući podatak da trećina ispitanika smatra da je deportacija bila sasvim ili djelimično opravdana, pri čemu 29.4% smatra da je bila sasvim opravdana, a 3.8% djelimično.
Svega petina ispitanih građana (19.5%) jasno izražava stav da deportacija nije bila opravdana, dok skoro polovina (47.3%) cijeni da nemaju dovoljno informacija da bi se o tome odredili, pokazalo je istraživanje.
"Ovo potvrđuje i činjenica da najveći stepen informisanosti o ovom ratnom zločinu pokazuju stariji građani Herceg Novog, posebno oni iznad 65 godina (90.8%). Oni znaju da su deportovane izbjeglice bile civili (58.2%), upoznali su lično neku žrtvu deportacije ili člana porodice deportovanih (17.7%) i podržavaju podizanje spomenika ispred Centra bezbjednosti u Herceg Novom (47.1%)", zaključuju iz HRA.
Za potrebe ove NVO istraživanje je od 11. do 18. maja sprovela agencija DAMAR na reprezentativnom uzorku punoljetnih stanovnika opštine Herceg Novi. Ovo istraživanje je proizvedeno uz pomoć projekta Podrška EU izgradnji povjerenja na Zapadnom Balkanu, koji finansira Evropska unija a sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), navodi se u saopštenju.
"Crnogorska policija je u maju i junu 1992. godine, nezakonito uhapsila najmanje 66 Muslimana iz Bosne i Hercegovine, koji su u Crnu Goru izbjegli od rata u BiH, a zatim ih isporučila njima neprijateljskoj vojsci Srpske Republike na teritoriju BiH, koja je najveći broj njih likvidirala. Samo dvanaestoro je uspjelo da preživi izručenje u koncentracione logore. Pored Muslimana iz BiH, na teritoriji Crne Gore je istovremeno uhapšeno i 33 izbjeglica iz BiH srpske nacionalnosti, koji su vraćeni u Republiku Srpsku radi mobilizacije. Za razliku od izbjeglih Muslimana, deportovane izbjeglice srpske nacionalnosti nijesu tretirane kao taoci, niti je poznato da je neko od njih smrtno stradao od neposrednih posljedica deportacije
Najveći broj uhapšenih izbjeglica doveden je u Centar bezbjednosti Herceg-Novi, koji je služio kao sabirni centar, odakle su organizovano, autobusima, transportovani 25. maja u koncentracioni logor KPD Foča, a 27. maja na neutvrđenu lokaciju u istočnoj BiH, na teritoriju tadašnje Srpske Republike (naknadno nazvane Republika Srpska). Svi Muslimani deportovani autobusom 27. maja 1992. godine ubijeni su vjerovatno istog dana i njihova tijela su bačena u rijeku Drinu. Još uvijek nijesu pronađeni posmrtni ostaci svih žrtava. Ostale muslimanske izbjeglice su takođe krajem maja 1992. uhapšene u Baru, Podgorici ili u području blizu granice sa BiH i deportovane pojedinačno neposredno u logor u Foču ili su predate agentima Srpske Republike, poslije čega im se gubi svaki trag.", podsjetili su iz HRA.
HRA, Centar za građansko obrazovanje (CGO), Centar za žensko i mirovno obrazovanje - ANIMA i aktivista za ljudska prava, Aleksandar Saša Zeković, od 2011. godine insistiraju na podizanju spomenika žrtvama deportacije, želeći da tako ispune i želju porodica stradalih izbjeglica, od kojih neke još uvijek tragaju za posmrtnim ostacima svojih najmilijih, navodi se u saopštenju.
"Ove godine, zajedno sa Bošnjačkim vijećem, inicijativu smo uputili predsjedniku opštine Herceg Novi, Stevanu Katiću, i predsjedniku Skupštine Opštine Ivanu Otoviću, i svim odbornicima u lokalnom parlamentu HN, od kojih do danas nismo dobili nikakav odgovor.
Savjet za građansku kontrolu rada policije je ponovo pozvao predsjednika Skupštine opštine Herceg Novi Ivana Otovića da se založi za podizanje spomenika žrtvama deportacije. Otović već dvije godine ne odgovara na pitanja Savjeta da li se Skupština Opštine Herceg Novi izjašnjavala o uvrštavanju ove inicijative u Program za podizanje spomen-obilježja i sa kakvim ishodom", saopštili su iz HRA.
Bonus video:
