Opština Ulcinj namjerava da podigne spomenik Skenderbegu, ali na drugoj lokaciji i veći i skuplji, nego što je prvobitno planirano još 2018. godine.
Predlogom odluke o podizanju spomen-obilježja “Đerđ Kastrioti Skenderbeg - Gjergj Kastrioti Skenderbeu”, do maja 2025. godine, lokacija spomenika je pomjerena pedesetak metara od prvobitne - kružnog toka kod zgrade Opštine, pa bi trebalo da bude postavljen na obližnjem parkingu, prema Domu zdravlja.
Predlogom je nakon skoro dvije i po godine ponovo aktuelizovana tema o podizanju spomenika Skenderbegu, i predviđeno je da se nađe pred odbornicima Skupštine opštine na sjednici zakazanoj za 28. oktobar.
Kako piše u obrazloženju, spomenik će biti izrađen u livenoj bronzi dimenzija 220cm - 260cm x 420cm - 460cm, visine 240cm - 280 cm.
Biće na postolju od prirodnog kamena, obrađenog ili neobrađenog mermera, obrađenog granita ili slično, dimenzija 180cm - 200cm x 420 - 460cm, visine 240 - 280cm.
Sredstva za podizanje spomenika obezbjeđuje Opština, koja je dobila saglasnost Ministarstva kulture i medija na nacrt odluke.
Prethodno, saga o podizanju spomeniku čuvenom junaku trajala je od 2018- 2022. Nakon skoro pet godina pravnih ujdurmi, blamaža sa netačnim i iskrivljenim podacima, te dileme na koju stranu će biti okrenut spomenik na kružnom toku kod zgrade Opštine u centru Ulcinja, inicijator projekta, Udruženje “Don Gjon Buzuku”, odlučilo je da odustane od organizacije posla.
Udruženje koje usko sarađuje sa albansko-crnogorskom dijasporom udruženom u fondaciji “Simon Filipaj”, o svojoj odluci u aprilu 2022. obavijestilo je tadašnjeg predsjednik Opštine Aleksandra Dabovića.
Udruženje je u dopisu Daboviću osudilo, kako su naveli, nezakonito ponašanje pojedinih zaposlenih u opštinskoj upravi i birokratsko ponašanje prema projektu, odnosno komplikovanje procedure. Takođe, naglasili su da nacionalni narodni heroj ne zaslužuje takav tretman, jer su spomenici te vrste postavljeni u centrima svjetskih metropola uz jednostavnu proceduru i veliko uvažavanje i poštovanje.
“Vijesti” nijesu uspjele da stupe u kontakt sa ovlašćenim predstavnikom NVO “Don Gjon Buzuku” Đerđom Pepđonovićem, pa je javnost uskraćena za odgovore na pitanje da li je i na koji način to Uduženje i dalje dio priče o podizanju spomenika Skenderbegu.
Novac za spomenik trebalo je da obezbijedi albansko-crnogorska dijaspora udružena u fondaciji “Simon Filipaj”, uz ulcinjsku NVO “Don Gjon Buzuku”.
Spomenik je navodno trebalo da košta oko 60 hiljada eura i da bude replika već postojećeg u Tirani, samo manjih dimenzija.
Predsjednik Opštine Genci Nimanbegu, na čiji je zahtjev predsjednica parlamenta Ivana Popović tu tačku uvrstila u dnevni red zakazane sjednice, kazao je “Vijestima” da je Opština preuzela taj projekat.
“Nakon što su raniji inicijatori odustali od dalje realizacije projekta, odlučili smo da ga preuzmemo s tim što smo izmijenili lokaciju i dimenzije”, kazao je Nimanbegu.
Naglasio je da prve procjene govore da bi spomenik sa postamentom mogao da košta oko 130 hiljada eura.
“Mi sa NVO ‘Don Gjon Buzuku’ nijesmo dogovorili još ništa. Znamo da su ranije htjeli da finansiraju gradnju spomenika iz svojih izvora preko dijaspore i ukoliko žele da pomognu, dobrodošli su”, kazao je Nimanbegu.
Saga je počela još 2018. kada je bivši predsjednik Opštine Ljoro Nrekić od Ministarstva kulture prvobitno dobio saglasnost na predlog programa i izgradnju spomenika Đerđu Kastrioti, ali je lokalna Skupština usvojila dostavljeni predlog odluke izvršne vlasti sa punim imenom heroja Đerđ Kastrioti Skenderbeg.
Inspektor za kulturnu baštinu nakon toga naredio je lokalnoj Skupštini da donese novi Program podizanja spomen-obilježja, koji bi bio saglasan sa rješenjem Ministarstva kulture iz jula 2018. On je u obrazloženju naveo da je Nrekić prvi put dostavio predlog programa koji nije bio u cjelosti usklađen sa Zakonom o spomen-obilježjima. Pojasnio je da, kada su u pitanju istaknute ličnosti, zakon u bitnom propisuje da uz obrazloženje razloga za podizanje spomen-obilježja treba izostaviti nepotrebne formulacije koje nijesu neophodne za sadržinu programa.
Ministarstvo je u martu 2019. donijelo rješenje o davanju saglasnosti na izmjene i dopune programa za podizanje spomen-obilježja, koje su se odnoslile na brisanje riječi “Đurađ” i dodavanja riječi “Skenderbeg” nakon riječi “Kastrioti”. Lokalni parlament je na sjednici krajem istog mjeseca usvojio predlog programa, da bi Ministarstvo početkom novembra dalo saglasnost na zahtjev Nrekića.
Krajem aprila 2021. godine Pepđonović je naveo da se “sada čeka samo tender Opštine za najpovoljnijeg izvođača radova za postavljanje postamenta”.
Postavljanje postamenta, vrijednog oko pet hiljada eura, trebalo je da finansira Opština.
“Troškove postamenta snosiće Opština, skulptura je naša obaveza i ona će biti postavljena kasnije, nakon zaključivanja ugovora o partnerstvu i raspisivanja međunarodnog tendera”, kazao je tada Pepđonović.
No, i popred svih stvorenih pretpostavki, Opština tada nije obavila svoj dio posla...
Spomenik legendarnom junaku prvobitno je trebalo da bude postavljen do marta 2020. godine, a iz NVO “Don Gjon Buzuku” pojasnili su da je kašnjenje uslovila pandemija Kovida-19, te da rokovi iz skupštinske odluke “nijesu mnogo obavezujući”.
Realizacija projekta ranijih godina kasnila je i zbog bizarnih grešaka lokalne vlasti - dva puta su predlozi odluka o izgradnji spomenika trpjeli ispravke, uprkos jednostavnoj proceduri neophodnoj za dobijanje zelenog svjetla Ministarstva na čijem je čelu tada bio Aleksandar Bogdanović.
No, sagovornik iz Opštine, koji je bio usko uključen u realizaciju projekta, kazao je tada da stvari nijesu baš onakve kakvim se žele predstaviti.
“Prije svega, sporno za većinu odbornika bilo je mjesto gdje će biti postavljen spomenik. Kako, na primjer, doći do centra kružnog toka i napraviti fotografiju sa spomenikom junaka. Takođe, čini mi se da je postojao problem livnice. Gotovi kalupi spomenika urađenih u Albaniji, kako saznajemo, nijesu baš u dobrom stanju. Tu je i pitanje autorskih prava…”, kazao je tada sagovornik “Vijesti”.
Ocijenio je da Udruženje ne može samo da vodi cijelu administrativnu priču.
“Mislim da se mora krenuti iznova i da se o lokaciji, izgledu i budžetu vodi potpuno transparentna priča u komunikaciji sa građanima”.
Tako će, prema svemu sudeći, i biti...
Bonus video:
