Sin moje koleginice je ranije za njene šarene pramenove govorio da su kul. Sad je u fazonu: „Mama, zar ne možeš da izgledaš normalno?
Najkasnije kada počne da ih bude „blam“ roditelja, potomstvo vjerovatno prolazi kroz pubertet.
Tada tijelo proizvodi više polnih hormona: estrogen i progestogen kod djevojčica i testosteron kod dječaka. Oni izazivaju fizičke i psihičke promjene. Promjene raspoloženja su normalne – pa tako i distanciranje od roditelja.
Stidne dlake rastu kod oba pola. Kod djevojčica rastu grudi, a zatim dolazi do menstruacije. Dječacima se mijenja glas, rastu testisi i penis, i dolazi do prve ejakulacije.
Pubertet danas počinje skoro godinu dana ranije
Sve se to danas dešava u mlađim godinama nego ranije. Studija je pokazala da je 2013. godine pubertet kod djevojčica počeo u prosjeku skoro godinu dana ranije nego 1977.
Dječaci takođe ranije ulaze u pubertet, ali rezultati studije ovdje nisu tako jasni kao kod devojčica.
U 19. vijeku mlade žene u Evropi dobijale su prvu menstruaciju sa 17 godina, a početkom šezdesetih sa oko 13 godina. Prosjek u Njemačkoj je trenutno 12,8 godina, izvještava Betina Golke, šefica odjeljenja pedijatrijske endokrinologije na Univerzitetskoj bolnici u Bonu.
Veći životni standard je možda igrao ulogu u ovom razvoju, kaže Golke za DW. U boljim uslovima, potomstvo se može ranije podići. „Međutim, pubertet ne počinje sa prvom menstruacijom, već sa rastom grudi“, naglašava naučnica.
Ali zašto se ovaj trenutak pomjerio za oko godinu dana u nešto manje od četiri decenije? Razlozi za to su različiti i ne mogu se svi jasno dokazati.
Prekomjerna težina u vrijeme korone
Istraživanja su pokazala da djeca sa viškom kilograma ranije ulaze u pubertet. Neurotransmiter leptin se sve više proizvodi u njihovom masnom tkivu i šalje signal mozgu da započne pubertet.
Činjenica da su se djeca manje kretala i više gojila tokom pandemije mogla bi da bude jedan od razloga što je znatno više djevojčica doživjelo takozvani prerani pubertet (pubertas praecox) tokom pandemije.
Spoljne polne osobine razvijaju se prije osme godine kod djevojčica i prije devete godine kod dječaka.
„Pored toga, promijenjen je cio način života, kao što je ritam dan-noć, djeca su bila pod psihosocijalnim stresom i više su sjedela za računarom – a plava svjetlost, kako su pokazala istraživanja na životinjama, utiče na hormone. Ispostavilo se da trend preranog puberteta sada ponovo popušta“, izvještava Golke, koja istražuje taj fenomen.
Kakav uticaj hemikalije imaju na pubertet?
Naučnici sumnjaju da hemikalije iz okruženja utiču na pubertet. Pokazalo se da je insekticid DDT doveo do ranijeg dobijanja menstruacije.
Supstance u proizvodima za ličnu njegu, kao što su ftalati, parabeni i drugi fenoli, takođe se sumnjiče da ranije pokreću pubertet, posebno kod djevojčica.
„Moguće je da hormonski aktivni omekšivači u plastici takođe mogu uticati na početak puberteta“, kaže Golke.
Ona smatra da je to vrlo vjerovatno, jer se globalni trend ranijeg ulaska u pubertet razvio u tako kratkom vremenskom periodu da se ne može objasniti genetskim promjenama.
Ali koje tačno supstance su odgovorne za ovo ne može se razjasniti. Jer: „Postoji preko sto različitih supstanci koje bi mogle biti mogući uzroci, kao što su pokazali eksperimenti na životinjama – a mi smo izloženi čitavom nizu supstanci.“
Pored toga, uvijek se postavlja pitanje doze: količina koja se još uvijek smatra bezopasnom u eksperimentima na životinjama definitivno može imati uticaja na djecu.
Ulje lavande i sojino mlijeko
Eterična ulja takođe mogu uticati na hormone – a samim tim i na početak puberteta. Djevojčicama prerano rastu grudi nakon upotrebe proizvoda od lavande.
Laboratorijski nalazi su pokazali da 65 eteričnih ulja sadrži određene supstance koje imaju hormonski efekat na ćelije čovjeka. Rast grudi se smanjio kod sve djece kada su parfimisani proizvodi prestali da se koriste.
Proizvodi od soje takođe imaju hormonski efekat. Soja sadrži takozvane fitoestrogene, odnosno biljne supstance koje su slične ljudskom hormonu estrogenu – doduše kao i pivo.
Još nije dokazan uticaj na početak puberteta. Ali žene koje su kao bebe hranjene sojinim proteinima prijavile su značajno duže periode i teže menstrualne grčeve u jednoj studiji.
Njemačko društvo za dječju i adolescentnu medicinu stoga savjetuje da se odojčad ne hrane standardnom ishranom na bazi soje.
Jedinci ulaze u pubertet ranije
I čini se da još nešto utiče na početak puberteta: u prosjeku, jedinci ulaze u pubertet ranije od djece koja imaju braću i sestre, polubraću i polusestre, kao što pokazuje danska studija.
Jedno objašnjenje moglo bi biti da jedinci ne mogu da se oslone na braću i sestre da prenesu porodične gene – tako da se njihova tijela oslanjaju na sopstvenu reproduktivnu sposobnost još od ranog djetinjstva.
Bonus video:
