Osnovno državno tužilaštvo (ODT) u jednoj maloj opštini na sjeveru države mjesecima bezuspješno pokušava da obezbijedi stručnu podršku policije u predmetu koji je formiran zbog sumnje u višemilionsku pronevjeru. Prikupljanje dokaza, u saradnji sa kolegama iz drugih tužilaštava, trajalo je mjesecima, dokazano je, tvrde, više krivičnih djela, ali novcu ne mogu ući u trag.
Tu bi trebalo da “stupe na scenu” policijski stručnjaci za finansijske istrage, međutim, u toj opštini, duže od decenije, ne postoji inspektor kvalifikovan i zadužen za suzbijanje privrednog kriminaliteta. Mali broj onih koji bi to mogli da urade, a koji su pri nadležnom Centru bezbjednosti (CB), zbog previše posla, često ne stižu da se bave predmetima i iz drugih opština.
Činjenica da u mnogim odjeljenjima bezbjednosti (OB) nema nijednog inspektora za suzbijanje privrednog kriminala, veliki je izazov u radu ODT-a. Taj problem je, kako kažu tužioci, naročito izražen na Cetinju, u Pljevljima, Kolašinu...
Informaciju o tome koliko je inspektora koji imaju znanje i vještine da sarađuju sa tužilaštvima u vrlo raznovrsnim i sve komplikovanijim predmetima iz oblasti privrednog kriminala, u Upravi policije (UP) nije bilo moguće dobiti ni nakon više puta postavljenih pitanja i tri sedmice čekanja na odgovore. Bez odgovora su ostala i pitanja koja su se odnosila na eventualne planove i mogućnosti za kadrovska pojačanja u toj oblasti.
Probleme nedostatka tog kadra u policiji, indentifikovali su i u Vrhovnom državnom tužilaštvu (VDT). Tvde da su o tome, a u cilju iznalaženja rješenja za trenutnu nezavidnu situaciju, razgovarali sa direktorom Uprave policije. Iz VDT-a podsjećaju da je nakon izmjena Zakona, sužena nadležnost Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) i da su predmeti koji se odnose na privredni kriminal u nadležnosti viših i ODT-a.
Izmjene Zakona o Specijalnom državnom tužilaštvu donesene su u cilju prevazilaženja problema koji su se pojavili u njegovoj praktičnoj primjeni zbog široko postavljene nadležnosti SDT-a. Tako je njegova nadležnost svedena na korupciju na visokom nivou.
“Zbog toga je i evidentna i realna potreba da UP na nivou centara (CB) i OB, kroz internu organizaciju, obezbijedi kvalitetan kadar, koji bi doprinio da se u državnim tužilaštvima ti predmeti rješavaju na efikasan način. Vrhovni državni tužilac Milorad Marković organizuje redovne sastanke sa rukovodiocima državnih tužilaštava, radi upoznavanja sa rezultatima i izazovima u radu i upoznat je sa nedostatkom kapaciteta UP na nivo CB i OB u oblasti suzbijanja privrednog kriminaliteta. Direktoru policije ukazano je na potrebu da se u organizacionom i kadrovskom smislu obezbijede kapaciteti za prevazilaženje navedene situacije”, kažu u VDT-u.
Prema riječima Maje Šćepanović, rukovoditeljke ODT-a u Kolašinu, to što u policiji u tom gradu ne postoji inspektor za suzbijanje privrednog kriminaliteta, ogroman je izazov u njenom i radu njenog kolege Stanka Rakočevića.
Tako je i pored činjenice da je posljednjih nekoliko godina Kolašin “prepoznat kao mjesto u kome se gradi veliki broj stambenih jedinica i vrši njihov promet, a isto tako kao mjesto koje zbog saobraćajne povezanosti predstavlja tranzitno mjesto za prevoz raznih vrsta roba”.
“Istovremeno, Kolašin posjećuje veliki broj stranaca, bilo turista bilo radnika koji rade na raznim objektima u gradu. Nedostatak inspektora za suzbijanje privrednog kriminaliteta u komunikaciji sa načelnikom OB Kolašin pokušali smo da nadomjestimo angažovanjem Odsjeka za privredni kriminalitet Regionalnog centra - Sjever. Međutim, nijesmo naišli na saradnju, već je predmet poslije par mjeseci čekanja vraćen, a da nije preduzeta nijedna radnja”, tvrdi Šćepanović.
U kolašinskom ODT-u nedostatak inspektora za suzbijanje privrednog kriminaliteta pokušavaju da rješavaju saradnjom sa odgovarajućim inspekcijama.
No, Šćepanović tvrdi da je to daleko od efikasnog rješenja, prije svega zbog dugog čekanja na inspekcijske izvještaje. Nedostatak inspektora je naročito vidljiv, tvrdi, u dijelu finansijskih istraga.
Zasada, tužilaštvo je primorano da dokaze prikuplja samostalno.
Iz kolašinskog ODT-a poručuju da bi jedino odgovorajuće rješenje bilo formiranje odsjeka za privredni kriminalitet pri kolašinskom Odjeljenju bezbjednosti. Bio bi dovoljan, kažu, čak i jedan inspektor i par službenika koji bi mu pomagali u radu.
Kolašinski ODT ove godine imao je 30 odsto više predmeta u odnosu na isti period prošle godine, a Šćepanović je, do skoro, godinama bila jedini tužilac u toj opštini.
Ništa jednostavniji rad na predmetima iz oblasti privrednog kriminala nije ni tužocima u ODT-u Pljevlja. U tamošnjem Odjeljenju bezbjednosti, kao i u stanicama policije na Žabljaku i u Šavniku, nema nijednog inspektora za oblast privrednog kriminaliteta. Na tim predmetima, silom priika, rade službenici zaduženi i za druge poslove iz nadležnosti policije.
“U OB Pljevlja, Stanici policije Žabljak i Stanici policije Šavnik, koji postupaju u predmetima za koje je mjesno nadležno ovo tužilaštvo, trenutno nema inspektora za suzbijanje privrednog kriminaliteta, što umnogome otežava postupanje u tim predmetima. Obavljanje poslova iz oblasti privrednog kriminaliteta zbog toga se povjerava drugim policijskim službenicima. Tokom ove godine u ODT Pljevlja formirano je 11 predmeta zbog krivičnih djela iz oblasti privrednog kriminaliteta”, kazali su u PR službi pljevaljskog tužilaštva.
Deficit policijskog kadra ograničava rad i ODT na Cetinju, pa su prinuđeni da kontaktiraju sa inspektorima iz te oblasti koji su raspoređeni u CB Podgorica ili u drugim opštinama. Zbog nedostatka inspektora specijalizovanog za suzbijanje privrednog kriminaliteta, nema ni policijske incijative prema tužilaštvu.
“Deficit u ovom kadru značajno ograničava rad, odnosno postupanje ovog tužilaštva u predmetima iz oblasti privrednog kriminaliteta, budući da nedostatak inspektora iz ove oblasti uzrokuje i mali broj aktivnosti policijskih službenika, zbog postojanja indicija koje bi, eventualno, ukazivale na osnov sumnje da je izvršeno neko krivično djelo iz oblasti privrednog kriminaliteta. U predmetima iz te oblasti, po pravilu, tužilaštvo angažuje vještake iz oblasti ekonomsko-finansijske struke, a ukoliko se ukaže potreba za saradnju sa policijskim službenicima iz OB Cetinje, te poslove obavljaju policijski službenici koji nijesu obučeni za tu oblast”, konstatuju u ODT-u prijestonice.
U Crnoj Gori je 13 osnovnih državnih tužilaštava čija mjesna nadležnost nekad podrazumijeva i postupanje na teritorijama više opština. Stvarna nadležnost tih organa su krivična djela za koja je propisana kazna zatvora do 10 godina.
Kada kadra u policiji ne bi falilo, tužilaštvo, kao nosilac krivičnog gonjenja, i inspektori, kao stručnjaci za otkrivanje privrednog kriminala, međusobno bi mogli da razmjenjuju informacije, resurse i ekspertize... Njihova saradnja podrazumijevala bi i da inspektori tužilaštvu obezbijede dokaze koji mogu biti korišćeni za pokretanje ili vođenje krivičnog postupka.
Ta saradnja trebalo bi da podrazumijeva i da policijski službenicii identifikuju sumnju na počinjeno djelo privrednog kriminaliteta, ali i da obavljaju složene finansijske istrage, računovodstvene analize i vještačenja.
Među 10 prioriteta MUP-a ove godine
U Informaciji o presjeku zatečenog stanja u Ministarstvu unutrašnjih poslova (MUP), iz oktobra prošle godine, među kadrovskim i stučnim nedostacima u UP, uočena je i “nedovoljna obučenost na poslovima kontrole pravnih lica, mjera tajnog nadzora (MTN) i finansijskih istraga”, kao i neposjedovanje softvera za finansijske istrage. Među 10 prioritetnih zadataka MUP-a za ovu godinu, ipak su i borba protiv privrednog kriminala i finansijskih malverzacija, ali i uspostavljanje stručne i efikasnije saradnje sa pravosudnim organima.
Sektor kriminalističke policije podijeljen je na sedam odsjeka, među kojima je i Odsjek za suzbijanje opšteg kriminaliteta. Poslovi tog odsjeka trebalo bi da se odnose na “pronalaženje i lišavanje slobode počinilaca krivičnih djela privrednog kriminaliteta, preduzimanje mjera i aktivnosti na sprečavanju vršenja krivičnih djela privrednog kriminaliteta, kao i praćenje i proučavanje stanja i pojavnih oblika privrednog kriminaliteta”.
Zvanično, službenici tog odsjeka trebalo bi da obavljaju i kriminalističku procjenu ugroženosti određenih područja od pojedinih krivičnih djela privrednog kriminaliteta, kao i da rade na unapređenju efikasnosti otkrivanja krivičnih djela iz te oblasti. Neposredno uključivanje u otkrivanje najsloženijih predmeta sa elementima privrednog kriminaliteta, te usmjeravanje i koordiniranje rada, obavljanje nadzora, kontrole i pružanje stručne pomoći u radu, te ostvarivanje i unapređenje saradnje sa tužilačkom organizacijom, takođe su zadaci tog dijela kriminalističke policije.
Odsjek bi trebalo, prema aktuelnoj organizaciji UP, da čine grupa za suzbijanje krivičnih djela ekonomskog kriminala u privredi i vanprivredi.
U beranskom i bjelopoljskom ODT-u zadovoljni saradnjom sa policijom
Kako tvrde u ODT u Beranama “saradnja sa inspektorima za suzbijanje privrednog kriminala - rukovodiocem jedinice za suzbijanje ekonomskog kriminala i jednim inspektorom, na profesionalnom je i dobrom nivou”. Međutim, objašnjavaju da je za teža krivična djela nekad potreban duži vremenski period za njihovo dokazivanje. U tom tužilaštvu objašnjavaju da su tokom ove godine formirali i predmete zbog krivičnog djela krijumčarenje, kojim su obuhvaćene četiri osobe, jedna osoba je obuhvaćena predmetom zbog djela nedozvoljeno bavljenje bankarstvom, berzanskom i djelatnošću osiguranja. Na 13 osoba odnosi se predmet za zloupotrebu položaja u privrednom poslovanju. U radu beranskog tužilaštva, koje je nadležno i za Petnjicu i Andrijevicu, nalaze se predmeti za krivična djela odavanje poslovne tajne i nedozvoljena trgovina.
Izazovi u predmetima formiranim zbog sumnje na privredni kriminalitet, objašnjavaju u bjelopoljskom ODT-u, jesu veći u odnosu na druga krivična djela, s obzirom na težinu posljedice i način izvršenja. Međutim, u tom tužilaštvu kažu da su zadovoljni saradnjom sa inspektorima zaduženim za tu oblast, jer se odvija po prijavi inspektora, a nekada i proaktivno od strane tužilaštva.
Članak je nastao u okviru projekta “Otvorena suđenja - monitoring slučajeva visoke korupcije i organizovanog kriminala”, koji zajednički sprovode Centar za monitoring i istraživanje (CeMI) i Sindikat medija Crne Gore, uz podršku Ambasade Kraljevine Holandije. Tvrdnje iznesene u članku isključiva su odgovornost autora i ne odražavaju nužno stavove donatora
Bonus video:
