Broj porođaja obavljenih carskim rezom konstantno raste u posljednjih dvadesetak godina, a lani se gotovo svaka treća Crnogorka porodila na taj način, uprkos preporukama Svjetske zdravstvene organizacije (SZO) da se ta metoda koristi samo u 15 odsto slučajeva.
Prema podacima Fonda zdravstvenog osiguranja, od ukupno 6.742 porođaja tokom prošle godine, 2.097 (31 odsto) obavljeno je carskim rezom. Odnosno, duplo više od 15 procenata koliko je predviđeno i Programom zdravstvene zaštite za 2018.
U opštim bolnicama taj trend još je izraženiji - lani je obavljeno 3.658 porođaja, od čega 1.422 (38,87 odsto) carskim rezom.
Prednjači Opšta bolnica u Pljevljima, gdje je više od polovine porođaja, odnosno 54,55 odsto, obavljeno tom metodom.
Od 198 porođaja, koliko ih je prošle godine bilo u pljevaljskoj bolnici, 108 je obavljeno carskim rezom.
Najmanje porođaja carski rezom urađeno je u Kliničkom centru Crne Gore, 22 odsto. U toj ustanovi, prema zvaničnim podacima, obavi se nešto manje od polovine svih porođaja u Crnoj Gori.
Od sedam Opštih bolnica, najmanje porođaja carskim rezom obavljeno je u Nikšiću (34,2 odsto).
Veliki broj porođaja carskim rezom obavljen je u Opštoj bolnici u Baru, više od 45 odsto, Beranama (38,57), na Cetinju (37,5), Bijelom Polju (36,22) i Kotoru (35,74 odsto).
Načelnik Ginekološko-akušerskog odjeljenja Opšte bolnice u Pljevljima dr Miloš Obradović tvrdi da je broj porođaja carskim rezom u toj ustanovi realan, bez obzira na preporuke SZO.
“Ovaj broj u nekom postotku može bit manji iz godine u godinu, ali sigurno u nekom doglednom periodu neće biti toliko nizak koliko zagovara SZO. Nijedna ustanova u svijetu, pa i razvijenim zapadnim sistemima, taj broj carskih rezova ne može da zadovolji. Engleski kraljevski koledž ginekologa i akušera kažu da se taj procenat SZO odnosi samo na nužne carske rezove. U Engleskoj je broj carskih rezova u posljednje dvije decenije porastao skoro 17 odsto”, rekao je Obradović.
Tvrdi da ne rade carske rezove na zahtjev pacijentkinja već da se odluka, da li će se operativno ili prirodno obaviti porođaj, donosi na osnovu indikacija.
“Jedan od problema je što imamo sve veći broj starijih prvorotki, a i sve su češća oboljenja u trudnoći kao što su dijabetes i druge anomalije. Sve su to neke stvari koje dodatno povećavaju procenat porođaja carskim rezom u razvijenim zemljama, pa i kod nas”.
Obradović ističe da su im najčešći pacijentkinje žene koje rađaju drugi, treći ili četvrti put.
“Uglavnom su to žene koje su imale prethodne carske rezove. Žene koje su imale prethodne carske rezove se po svim nekim stvarima porađaju i sljedeći put carskim rezom. Kaže se da može da bude i vaginalni porođaj i nakon carskog reza, ali naša iskustva kažu drugačije. Nama je najbitnije da majci na svijet donesemo zdravu bebu a ne da zadovoljimo neke procente”, rekao je Obradović, jedan od dva ginekologa u pljevaljskoj bolnici.
Obradović ističe da su ove godine obavljena 163 porođaja, od kojih 80 carskim rezom.
U 42 slučaja radilo se o porođajima nakon dva prethodna carska reza. Ostali carski rezovi su urađeni zbog nekih apsolutnih ili relativnih komplikacija”.
U pljevaljskoj bolnici je tokom 2017. obavljeno 53,23 odsto porođaja carskim rezom, 11 odsto više nego 2016.
Obradović ističe da se nijedna žena više ne priprema psihofizički za porođaj za vrijeme trudnoće.
Ocijenio je da bi u svakom gradu trebalo da postoje škole za trudnice, u čiji bi rad bile uključene babice ili neko stručno osoblje koje bi edukovalo trudnice.
Podgorica je, ističe on, jedini grad koji ima školu za trudnice.
Prema preporukama SZO, carski rez je primjeren u 10 do 15 odsto slučajeva. To navodno odgovara udjelu trudnoća u kojima se javljaju komplikacije koje se mogu prevazići carskim rezom.
Prema statističkim podacima, najviše porođaja carskim rezom obavi se u Dominikanskoj Republici (58,1 odsto), Brazilu i Egiptu (55,5), Turskoj (53,1) i Venecueli (52,4).
Ostale države imaju manje od 50 odsto porođaja carskim rezom. U SAD se svaka treća žena porodi na taj način.
Najmanje tih zahvata obavi se u afričkim zemljama - Nigeru, Čadu, Etiopiji, Burkini Faso i Madagaskaru, gde je udio carskog reza ispod dva odsto. Te države spadaju u one sa najvećim prirodnim priraštajem i najmanjim BDP-om po glavi stanovnika.
UNICEF: Vrlo liberalne indikacije za operativni porod
Kontrolori UNICEF-a koji su 2011. obilazili crnogorska porodilišta konstatovali su da je stopa porođaja carskim rezom za deceniju značajno porasla. Tako je 2000. zabilježeno 10 odsto porođaja carskim rezom, a 2010. 24 odsto.
“Čini se da je ovakvo stanje posljedica brojnih uzroka. Jedan od njih je postojanje vrlo liberalnih indikacija za carski rez u mnogim ustanovama. Osoblje preferira da obavi carski rez tokom dana ‘kako bi se izbjegao rizik od operacija tokom noći’. Čini se da je stopa primjene carskog reza u nekim ustanovama 35-40 odsto”, navedeno je u izvještaju.
Konstatovano je da trenutno ne postoje nacionalne kliničke smjernice, niti lokalni protokoli o indikacijama i procedurama carskog reza. Poručili su da je rezultat toga ne samo visoka stopa tog načina porođaja, već i korišćenje rizičnih procedura kao što je totalna anestezija, zatim nedovoljna komunikacija sa ženama o rizicima i posljedicama carskog reza, odvajanje beba od majki (nakon porođaja), što dovodi do slabog prihvatanja dojenja.
U novom izvještaju iz 2016. godine, UNICEF ponovo iznosi kritike na račun visoke stope carskih rezova. Navode da se ne prati dovoljno procenat carskih rezova “radi ocjenjivanja njegove primjenjivosti”.
“Ta stopa je relativno visoka u odnosu na očekivane standarde SZO, koji kažu da je stopa od 15 odsto idealna”.
Obradović: U KC manje slučajeva jer imaju bolje uslove za rad
Na pitanje zašto je procenat porođaja carskim rezom u Kliničkom centru značajno manji nego u Pljevljima, Obradović kaže da je to vjerovatno zbog toga što su veće klinike opremljenije kadrovski, imaju bolje uslove za rad i dodatak pomoći trudnicama sa epiduralnom anestezijom.
“Česti su zahtjevi žena za porođaj carskim rezom, ali mi nikada nismo podlegli njihovom zahtjevu. Svakoj pacijentkinji savjetujemo prirodni porođaj. Ja sam zagovornik zdravog porođaja, kako bi majka na svijet donijela zdravo dijete, a ne bebu koja će zarad statističkih podataka biti u nekom problemu. Londonski kraljevski institut ginekologa i akušera kaže da će više komplikacija biti tokom vaginalnog porođaja nego pri carskom rezu. Danas su napredovale tehnike carskog reza, unaprijeđeni su šavni materijali, anestezija i antibiotici. Tako da su komplikacije svedene na minimum minimuma”.
Bonus video:
