Crna Gora bi se, prema riječima njenih predstavnika, u slučaju napuštanja eura suočila sa određenim rizicima kao što su povećana inflatorna očekivanja, pogoršanje fiskalnih disbalansa, rast sive ekonomije, smanjenje stranih direktnih investicija i na kraju ekonomska recesija.
U izvještaju Evropske komisije (EK) sa skrininga za 17. poglavlje - Ekonomska i monetarna unija, navodi se da je Crna Gora naglasila da bi voljela da nastavi da koristi euro kao zvanično sredstvo plaćanja i istakla brojne rizike u slučaju napuštanja eura.
“Crna Gora je izrazila želju da zadrži euro kao jedino zvanično sredstvo plaćanja, ali ne očekuje da pristupi eurozoni na datuma pristupanja Evropskoj uniji (EU)”, navodi se u izvještaju EK, koji je objavilo Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija.
Iz EK su podsjetili da se Crna Gora tokom 1990-ih suočila sa hiperinflacijom, koja je dovela do fiskalnih problema i destabilizacije finansijskog sektora.
“Kao odgovor na te probleme, država je uvela njemačku marku kao jedino zvanično sredstvo plaćanja u novembru 2000. Prema Crnoj Gori, takav monetarni režim, praćen zamjenom njemačke marke eurom, pomogao je da se ograniči inflacija i stabilizuje bankarski sektor”, navodi se u izvještaju.
Time je, kako su dodali, otklonjen rizik deviznog kursa i smanjeni troškovi transakcija, što je dovelo do rasta spoljne trgovine.
“Kao rezultat toga, povećao se rast stranih direktnih investicija i bruto domaći proizvod (BDP)”, kazali su iz EK.
Crna Gora je potvrdila da se njen sadašnji način korišćenja eura u potpunosti razlikuje od članstva u Ekonomskoj i monetarnoj uniji (EMU).
“Crna Gora želi da zadrži euro kao jedinu zvaničnu valutu, ali ne zahtijeva da pristupi eurozoni na dan pristupanja. Crna Gora je saglasna da će se pitanje njenog korišćenja eura riješiti tokom pristupnih pregovora. U tom kontekstu, Crna Gora je navela da će težiti da ispuni kriterijume približavanja za pristupanje eurozoni”, saopštili su iz EK.
Kada su u pitanju standardi za korišćenje valute, Crna Gora, kako smatraju u EK, treba da uspostavi svo neophodno zakonodavstvo i administrativne kapacitete za obavljanje autentifikacije i provjere podobnosti i ponovnog opticaja novčanica eura u cilju usklađivanja s odgovaraućom odlukom Evropske centralne banke (ECB).
“To je neophodno u cilju zaštite integriteta novčanica eura i omogućavanja adekvatnog otkrivanja falsifikata. Novčanice eura u opticaju se moraju održavati u dobrom stanju kako bi se osiguralo jednostavno i pouzdano provjeravanje njihove autentičnosti”, poručili su predstavnici EK.
Oni su saopštili da se mora provjeravati podobnost novčanica eura i da one sumnjive moraju što prije biti otkrivene i predate nadležnim državnim organima.
Iz EK su ocijenili da je zakonodavstvo Crne Gore djelimično usklađeno s pravnom tekovinom EU u oblasti ekonomske i monetarne politike.
Crna Gora, kako su objasnili, ima osnovni pravni i institucionalni okvir u oblasti ekonomske i monetarne politike, ali je neophodno dodatno uskladiti njene propise o monetarnoj politici i funkcionisanju Centralne banke s pravnom tekovinom EU.
“To sve u cilju kako bi se osigurala institucionalna nezavisnost Centralne banke kao i zabrana monetarnog finansiranja i privilegovanog pristupa javnog sektora finansijskim institucijama. Crna Gora treba da dodatno razvije svoje administrativne kapacitete kako bi učestvovala u fiskalnom i širem ekonomskom i finansijskom nadzoru u EU”, rekli su iz EK.
Centralna banka Crne Gore (CBCG), kako se dodaje u izvještaju, ne posjeduje potpuni set instrumenata monetarne politike koji je potreban za upravljanje novčanom masom i stoga možda nema sve odgovarajuće instrumente da utiče na stabilnost cijena.
“Zakon o CBCG stoga treba izmijeniti kako bi se stabilnost cijena postavila kao primarni cilj na jasan i pravno siguran način”, kazali su iz EK.
Crnogorski predstavnici objasnili su da, imajući u vidu da država koristi euro kao jedinu zvaničnu valutu, CBCG nedostaju određeni instrumenti za uticanje na stabilnost cijena.
Bonus video:
