Crna Gora mora na vrijeme da razvije apsorpcione kapacitete za novac iz EU fondova, kako ne bi izgubila priliku za povećanje konkurentnosti ekonomije i poboljšanje kvaliteta života građana, ocijenila je direktor Instituta za preduzetništvo i ekonomski razvoj (IPER), Dragana Radević.
Ona je na okruglom stolu o mogućnostima finansiranja razvoja iz EU fondova, navela da je u okviru kohezione politike za period 2007-2013. godine, Evropska komisija izdvojila oko 178 milijardi eura za nove članice Evropske unije.
"Nivo iskorišćenosti je na jako niskom nivou - prednjače Estonija i Litvanija koje su u navedenom periodu povukle trećinu raspoloživih sredstava, dok su zemlje poput Rumunije i Bugarske iskoristile svega nešto manje od 15 odsto fondova koji su im bili namijenjeni. Ukoliko na vrijeme ne počnemo sa pripremama, sličan scenario može zadesiti i Crnu Goru«, kazala je Radević.
Analiza je potvrdila trend povećanja broja zaposlenih u opštinama koji se bave pripremom i sprovođenjem projekata finansiranih iz EU fondova, njihovu profesionalizaciju i redovno usavršavanje, a u značajnom broju opština su ustanovljene posebne organizacione jedinice koje se bave isključivo ovim poslovima
"S obzirom da lokalne samouprave imaju značajnu ulogu u korišćenju pretpristupne pomoći, urađena je analiza čiji je cilj da ocijeni kapacitete jedinica lokalne samouprave za privlačenje sredstava iz EU fondova", saopšteno je na okruglom stolu koji je organizovao IPER.
Analiza je potvrdila trend povećanja broja zaposlenih u opštinama koji se bave pripremom i sprovođenjem projekata finansiranih iz EU fondova, njihovu profesionalizaciju i redovno usavršavanje, a u značajnom broju opština su ustanovljene posebne organizacione jedinice koje se bave isključivo ovim poslovima.
To je za rezultat imalo povećan broj projekata sa kojima opštine apliciraju na EU pozive, kao i povećanje broja odobrenih projekata.
U periodu od 2011. do prošle godine, bilo je 85 predatih projekata u kojima su opštine glavni aplikanti, od kojih je odobreno 39 ukupne vrijednosti 14 miliona EUR.
Najveći broj prijavljenih projekata bio je u Bijelom Polju, 15 i Nikšiću, 20. Kada su u pitanju projekti u kojima su jedinice lokalne samouprave partneri, u istom periodu, ukupno je predato 124 projektna prijedloga, od kojih je odobreno 43. Najveći broj predatih projekata je iz opština Bijelo Polje, 17 i Ulcinj, 15.
Radević je podsjetila da je ukupan prihod crnogorskih opština u prošloj godini oko 227 miliona EUR što je rast od šest odsto u odnosu na prethodnu godinu, ali je još ispod plana.
Predstavnik Evropske Delegacije u Crnoj Gori, Pjer Iv Belo, rekao je da su u posljednjih sedam godina opštine bile važan, ako ne i najvažniji korisnik novca iz pretpristupnih fondova (IPA) u Crnoj Gori.
"Kada saberemo vrijednosti svih IPA projekta u kojima su opštine bile glavni aplikanti ili partneri, kao i one u kojima su opštine bile direktni korisnici (mali infrastrukturni projekti), i sredstva uložena za izgradnju njihovih administrativnih kapaciteta, preko 66 miliona EUR IPA fondova je usmjereno na opštine, što je doprinijelo ukupnom iznosu investicija od 132 miliona eura", saopštio je Belo.
U posljednjem Izvještaju o napretku, kako je dodao, Evropska komisija je konstatovala da nije bilo razvoja u racionalizaciji i efikasnosti rada lokalne samouprave i da su potrebni dodatni napori kako bi se ustanovila transparentna, efikasna i odgovorna administracija.
"U tom smislu, potrebno je raditi na profesionalizaciji i integritetu službenika lokalnih samouprava, harmonizaciji regulative kako bi se stvorili uslovi da opštine zaista obavljaju poslove koje im se prenose u procesu decentralizacije i boljoj koordinaciji između nacionalne i lokalnih vlasti u planiranju i realizaciji investicionih projekata, posebno u sektorima saobraćaja i životne sredine", saopštio je Belo.
Generalni direktor za razvoj u Ministarstvu ekonomije, Nina Vujošević, kazala je da su jedan od ključnih prvih koraka u razvoju apsoprcionih kapaciteta opština strateški planovi razvoja koji se usvajaju na period do sedam godina i koji opštinama pomažu da, u participativnom procesu, prepoznaju projektne ideje.
Generalni direktor za koordinaciju programa pomoći EU u Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija, Ivana Petričević, upoznala je prisutne sa procesom planiranja i obavezama koje su pred opštinama i Vladom. Najavljeni su i novi pozivi u okviru IPA I koji će biti prilika za dobijanje sredstava za realizaciju prioritetnih projekata opština.
O aktivnostima Zajednice opština da pomogne proces razvoja apsorpcionih kapaciteta opština govorila je Ljubinka Radulović koja je podsjetila na inicijativu ove institucije prema Ministarstvu finansija u rješavanju jednog od važnih problema za korišćenje EU fondova, koji se odnosi na obezbjeđivanje iznosa za ko-finansiranje koji se u dosadašnjim pozivima kretao u intervalu od 15 do 25 odsto ukupne vrijednosti projekta sa kojim se aplicira.
"Veoma često, ovo predstavlja ograničenje za opštine da realizuju projekte koji su u suštini dobri i nailaze na podršku", rekla je Radulović.
Član tima za pružanje Tehničke pomoći reformi lokalne samouprave, Marija Sošić ukazala je na činjenicu da je neophodno kontinuirano raditi na ujedinjenju kapaciteta kroz saradnju na međuopštinskom nivou.
"Pored toga, poseban akcenat treba staviti na dalju razradu strateških planova kroz opise projekata i doradu strateških planova na osnovu praćenja postignutog", navela je Sošić.
Bonus video:
