Od nepunih 52 miliona eura koja su poljoprivrednicima obezbijeđana kroz IPARD II program (bespovratna podrška za razvoj poljoprivrede) do sada je potrošeno 12,35 miliona eura i izvjesno je da cijela suma koja je na raspolaganjju neće biti iskorišćena, s obzirom da rok za potrošnju novca ističe krajem 2023. godine.
”Ova konstatacija proizilazi iz broja podnijetih zahtjeva, procedure ugovaranja i procenta realizacije odobrenih investicija iz prethodnih pet godina”, saopštili su “Vijestima” iz Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede na čijem čelu se nalazi Vladimir Joković.
Pravila
IPARD program sadrži bespovratni novac za podršku razvoju poljoprivrede i za njegovo sprovođenje je zaduženo Ministarstvo poljoprivrede. On se mora potrošiti u predviđenim vremenskim rokovima, a ako se ne potroši vraća se EU. Preduslov je i da korisnik realizuje investiciju iz sopstvenih sredstava kako bi ostvario pravo na dobijanje bespovratne podrške.
Iz ovog resora kao ključni razlog što se novac nedovoljno koristi navode to da poljoprivrednicima nedostaje sopstveni novac za investicije, odnosno, nijesu im lako dostupni krediti kod banaka koje za njih traže adekvatna sredstva obezbjeđenja. Iz Ministarstva obećavjau pomoć da bi se to promijenilo.
U ukupnoj sumi iz IPARD II programa Evropska unija (EU) je sa 39 miliona (75 odsto), dok je 12,74 miliona (25 odsto) iz državnog budžeta. Prema podacima Ministarstva do sada je potrošeno 9,26 miliona iz EU dijela i 3,09 miliona državnog novca.
Programom IPARD II je previđena podrška razvoju poljoprivrede i ruralnih područja Crne Gore za period 2014-2020, a novac je bio dostupan od 2015. godine. Finasijskim sporazumom za IPARD II program, koji je potpisan u decembru 2017. godine, predviđeno je da novac izdvojen na godišnjem nivou mora biti utrošen u roku od tri godine nakon potpisivanja finansijskog sporazuma za svaku pojedinačnu raspodjelu po godinama.
”Ako ne bude utrošen u predviđenom roku, novac se povlači u budžet EU. Kako Crna Gora novac iz 2017. godine (šest miliona eura EU novca) nije utrošila u cjelosti, (potrošeno je 5,24 miliona) u obavezi je da vrati 760 hiljada eura”, kazali su iz Ministarstva.
Iz ovog Vladinog resora su objasnili da su nacionalne vlasti u komunikaciji s nadležnim direktoratom Evropske komisije (EK), uspjele da obezbijede jednu godinu više za trošenje dostupnog nova u odnosu na pojedinačnu finansijsku lokaciju za godine 2016, 2017. i 2018. godinu, tako da je za ove godine izuzetak od pravila, koji predviđa prihvatljiv period potrošnje od četiri godine.
Barijere
”Kako bi se ubrzala dinamika i primjena IPARD II programa 2021. godine, uveden je sistem avansnog plaćanja i faznog plaćanja. Takođe, ministarstvo je iniciralo aktivnosti kojim bi se u narednom periodu moglo značajno doprinijeti osnaživanju dinamike povlačenja novca, kroz formiranje nezavisnog razvojnog fonda koji bi svojim aktivnostima u dijelu obezbjeđivanja početno uloženog novca osigurali blagovremeno sprovođenje investicije i likvidnost aplikanta”, kazali su u Ministarstvu.
Iz Ministarstva su podsjetili da je IPARD II program počeo da se realizuje 2018. godine, a da obuhvata mjere ulaganja u fizička sredstva na poljoprivrednim gazdinstvima i ulaganja u fizičku imovinu koja se odnosi na proizvodnju i marketing proizvoda poljoprivrede i ribarstva.
Iz Ministarstva su naveli da se novac iz evropskih fondova ne koristi u maksimalnoj mjeri jer prije svega proizvođačima nedostaje novac da investiraju, odnosno teško ostvaruju pravo na kredite kod komercijalnih banaka i drugih finansijskih institucija, zato što su im potrebna sredstva obezbjeđenja koja proizvođači ne mogu da polože.
”Veliki problem predstavljaju neregulisani imovinsko-pravni odnosi na nepokretnostima, posebno poljoprivrednog zemljištva u vlasništvu građana, kao i otežano dobijanje dokumentacije potrebne za izgradnju objekata. Takođe, dodatan problem predstavljaju konstantne fluktuacije cijena usljed poremećaja na tržištu (skok cijena opreme i mehanizacije i usluga, drastičan skok cijena građevinskog materijala) izazvanim globalnim dešavanjima, što u krajnjem dovodi do situacije da ugovorena podrška prilikom odobravanja projekta od 60 odsto po tadašnjim cijenama u trenutku isplate bude znatno manja, zbog cijena u tom trenutku, što dovodi do odustajanja od realizacije projekata”, saopštili su iz Ministarstva.
Iz Ministarstva su ranije najavili da će uporedo pomagati da proizvođači dođu do kredita kod poslovnih banaka i Investiciono-razvojnog fonda, bez kojih većina njih ne može realizovati bilo koju investiciju.
”Iskorišćenost pretpristupnih fondova je veoma važna za pripremu poljoprivrednih proizvođača i institucija za članstvo u EU, tako da investiranje dostupnih sredstava u crnogorsku poljoprivredu mora biti na izuzetno visokom nivou”, poručili su iz Ministarstva.
EK dala saglasnost na IPARD III
Iz Ministarstva su kazali da je IPARD III program usaglašen sa EK koja bi trebalo da ga usvoji u julu.
”Novac za korišćenje iz IPARD III programa biće dostupan od 2023, dakle kada završimo s potrošnjom novca koji je opredijeljen kroz IPARD II. Novim programskim periodom od 2021. do 2027. biće na raspolaganju 63 milona EU novca”, saopštili su iz Ministarstva.
Kako su ranije najavili iz Delegacije EU, u Crnoj Gori maksimalni doprinosi po godinama biće pet miliona za 2021. godinu, šest miliona za 2022. godinu, osam miliona za 2023, devet miliona za 2024, 10 miliona za 2025,12 miliona za 2026. i 13 miliona eura za 2027. godinu.
Otklanjaju administrativne prepreke za primjenu programa
Ministri poljoprivrede i ekonomskog razvoja Vladan Joković i Goran Đurović potpisali su juče Memorandum o saradnji između dva ministarstva u cilju zajedničke koordinacije i razmjene informacija za efektivnu primjenu IPARD programa,.
Iz Ministarstva poljoprivrede je saopšteno da je cilj memoranduma da se sve administrativne prepreke prepoznate u dosadašnjoj primjeni programa otklone na način da se poljoprivrednim proizvođačima približe procedure u dobijanju neopodnih dokumenata, koja se odnose na prijavu djelatnosti i kategorizaciju objekata u oblasti turizma.
Bonus video:
