Apelacioni sud je ukinuo presudu Privrednog suda prema kojoj su Kombinat aluminijuma i država dužni da eksproprijišu zemljište Radoslava i Stojanke Terzić kod bazena crvenog mulja zbog trajnog zagađenja poljoprivrednog zemljišta, i presudio da tužitelji nadoknade sudske troškove od 19 hiljada eura.
Nakon ovakve presude Terzić je iz protesta predao zahtjev da se na ovom zemljištu samo 50-ak metara od bazena crvenog mulja registruje kao poljoprivredni proizvođač, a Ministarstvo poljoprivrede mu je taj zahtjev prihvatilo. Sve to ovom problemu daje novu dimenziju, odnosno kako neko sa zemljištem za koje je sudskim vještačenjem utvrđeno da je zagađeno može biti registrovani proizvođač hrane. Nedavno objavljeni snimak mještanke Srpske pokazuje kako je oblak prašine s bazena prekrio dio sela.
Apelacioni sud u obrazloženju presude navodi da je Vlada eksproprijaciju zagađenog zemljišta pokrenula 2002. godine, a da su tužioci znali da je njihovo zemljište zagađeno negativnim djelovanjem prašine s bazena crvenog mulja, te da je tužba zastarjela jer je prošlo tri godine od saznanja za štetu.
Sud navodi i da je pogon Glinice, koji je odlagao crveni mulj u ove bazene, prestao s radom 2009. godine, i da se od tada “ima smatrati da je šteta dobila konačan oblik, a da je od tada protekao zakonski rok od pet godina u kojem se može zahtijevati naknada štete zbog umanjenja vrijednosti zemljišta”.
Terzići su preko svog advokata Miloša Damjanovića podnijeli zahtjev za reviziju ovakve presude Vrhovnom sudu, a kako kažu spremni su i da idu i do Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu.
Zemljište Terzića od oko 32 hiljade kvadrata nalazi se na 60 metara južno i jugozapadno od bazena crvenog mulja, i registrovano je kao poljoprivredno. Laboratorijske analize utvrdile su da je zemljište izuzetno zagađeno štetnim materijama iz bazena, kao i voda iz bunara koji se nalaze na toj parceli.
Terzići na tom zemljištu imaju voćnjak, ali se voćke suše, lišće je crveno od uticaja prašine s bazena koju donosi vjetar, a plodovi zakržljali i zatrovani. Komšije sa dvije strane njegovog zemljišta su dobili obeštećenja.
Međutim, Radoslav Terzić kaže da ne postoji nijedan propis nadležnih ni odluka, koja bi onemogućila prodaju takvog voća na pijaci ili u marketima, jer država ne želi da prizna da je zemljište trajno zatrovano i da nije za poljoprivredu jer bi onda morala da ih obešteti.
Navodi da je više puta pokušavao da kontaktira s nadležnima iz Ministarstva poljoprivrede, ali da najčešće ne žele da ga prime ili prebacuju nadležnost.
”Glavni problem je što žalba na presudu Apelacionog suda ne odlaže izvršenje, tako da izvršioci države mogu svaki čast da blokiraju prihode za ove presuđene sudske troškove od 19 hiljada eura. Šta bi onda primao od svoje plate od 500 eura”, kazao je Terzić.
On kaže da nisu prije deset ili dvadeset godina znali obim zagađenja na svom zemljištu, kao što tvrdi Apelacioni sud jer je količina zagađenja utvrđena tek tokom vještačenja na suđenju u Privrednom sudu koji im je presudio obeštećenje, kao i da zagađenje nije prestalo zatvaranjem Glinice jer prašinu vjetar raznosi svakodnevno pa i sada dodatno zagađuje zemljište u njegovoj blizini.
Advokat Damjanović navodi da su analize pokazale da je zemljište zagađeno do te mjere da ima čak i kancerogenih materija pored brojnih drugih supstanci koje se tretiraju kao zagađivači, zbog čega mu je značajno smanjena vrijednost jer se više ne može koristiti kao poljoprivredno zemljište, što mu je i bila namjena.
”Sve ove okolnosti (zagađenost, uzročna veza s radom KAP-a, utvrđeni pad vrijednosti) su potvrđene nalazima i mišljenjem vještaka, a prethodno laboratorijskim analizama koje je radio CETI. Tako je utvrđeno da šteta iznosi oko 700.000 eura. Prvostepeni - Privredni sud je usvojio tužbeni zahtjev. Suština razloga koje je Apelacioni sud dao za odbijanje je u navodnoj zastari, te činjenici da taj sud smatra da je država preduzela učinkovite mjere da spasi tužioce, a što je, naravno, netačno”, kazao je Damjanović.
On navodi da je Apelacioni sud našao da je nastupila zastara jer su tužioci znali za zagađenje od 2002. god. jer je od tada eksproprisan Botun.
”Takvo utvrđenje nema veze s istinom jer tužioci 2002. godine nijesu saznali za ovaj vid štete, trenutak kada je nastao, te obim takve štete, već su to mogli saznati tek u toku trajanja ovog postupka kada su i vršene analize. A te, 20002. godine, Botun je eksproprisan sasvim iz drugog razloga - zaštite zdravlja ljudi i životne sredine. Takođe, ovaj drugi navod (da su mjere Države bile učinkovite) nije ništa manje ozbiljan jer koliko je Država zaštitila Zetu i njene žitelje od KAP-a zna svako dijete. Sada čekamo da vidimo kakav će stav zauzeti Vrhovni sud, a ako bude potrebno tražićemo da odluči i Ustavni i konačno sud u Strazburu”, kazao je Damjanović.
Ministarstvo: Problem je mnogo veći, cijela državna uprava treba da se angažuje
Iz Ministarstva poljoprivrede su “Vijestima” naveli da je “problem Terzića više decenija poznat svim nadležnim državnim organima i široj javnosti”, ali da je upitno da li je Uprava za bezbjednost hrane prava adresa za “probleme” Terzića.
U odgovoru se navodi da se Terzić obratio zahtjevom Ministarstvu 28. juna ove godine, a da ga je Uprava za bezbjednost hrane dobila 27. jula, kao i da je Ministarstvo izvršilo terensku kontrolu 1. jula. Kazali su i da je Radoslav Terzić upisan u registar poljoprivrednih proizvođača 8. avgusta i da će biti kontrolisan u skladu sa zakonom.
Iz Ministarstva navode da je i ranija Fitosanitarna uprava odgovarala na zahtjeve Terzića, ali da je to “samo jedan mali dio ukupne problematike ovog kompleksnog pitanja”.
”I dalje smatramo da je paradoksalno svu energiju usmjeriti na ispitivanja sa spekta nadležnosti Uprave i bezbjednosti hrane, a da su pri tome sam čovjek, kao i njegova životna sredina od sekundarnog značaja... Smatramo da treba da se pozovu sve relevantne institucije i da uzmu aktivno učešće u sagledavanju ove problematike (ministarstvo nadležno za poljoprivredu - sektor za poljoprivredno zemljište, vodoprivredu), ministarstvo nadležno za ekologiju, Agencija za zaštitu životne sredine i drugi organi državne uprave, relevantne laboratorije, uključujući i naučne radnike iz odgovarajućih oblasti”, smatraju iz Ministarstva poljoprivrede.
Otrovi su “samo” na listu, nisu u biljci
Iz Ministarstva kažu da je naučno dokazano da se ove zagađivačke materije ne mogu akumulirati u biljkama, da nisu normirani, pa samim tim ni označeni kao potencijalno opasni “izuzev površinske kontaminacije koja je rješiva”.
”Dakle, Uprava kao nadležna za fitosanitarnu oblast, bezbjednost hrane, ne može da komentariše što nije u njenoj nadležnosti, a bezbjednost hrane će biti kontrolisana i na osnovu laboratorijskih nalaza utvrđena. U slučaju utvrđivanja nepravilnosti, tj. u slučaju da je hrana nebezbjedna proizvođaču koji je odgovoran za hranu koju proizvede se zabranjuje stavljanje u promet i ne pripada mu naknada štete, a stavljanje u promet nebezbjedne hrane povlači prekršajnu ili krivičnu odgovornost”, naveli su iz Ministarstva poljoprivrede.
Bonus video:
