Kompanije u vlasništvu porodice biznismena Danila Petrovića ”Montenegro Premier” i “Cijevna komerc” su na spisku firmi na koje je ukazala Državna revizorska institucija (DRI) da kasne sa otplatom kredita duže od tri mjeseca kod Investiciono-ravojnog fonda (IRF), a da Fond nije pravovremeno ili uopšte nije aktivirao nijednu značajnu hipoteku da bi naplatio kredite.
Iz IRF-a su “Vijestima” kazali da je na kraju 2022. godine (period na koji se odnosi revizija DRI) “Montenegro Premier” imao dug od 1,56 miliona, a “Cijevna Komerc” 2,12 miliona, te da su zaključno sa krajem februara ove godine naplatili dio duga tako da sada od kompanije “Cijevna Komerc” potražuju 1,28 miliona a od “Montenegro Premiera” 949.006,32 eura. Ukupno su od obje firme naplatili 1,86 miliona.
DRI je u izvještaju o reviziji IRF-a za 2022. godinu ukazao da je na kraju te godine Fond imao 12,25 miliona eura nekvalitetnih kredita od čega se 9,06 miliona odnosilo na sedam korisnika (74 odsto nekvalitetnih kredita), a ostatak novca od 3,1 milion na 76 korisnika.
“IRF ni po jednom od analiziranih nekvalitetnih plasmana nije pravovremeno ili uopšte nije aktivirao nijednu značajnu hipoteku. Svi analizirani ugovori o plasmanima sadrže član 8 koji koji daje za pravo IRF-u da u slučaju docnije i neispunjavanja drugih uslova iz ugovora odmah jednostrano raskine ugovor, čime kompletan dug odmah dospijeva na naplatu, da se aktiviraju hipoteke i obešteti imovina Fonda prodajom založenih nekretnina”, navodi se u izvještaju DRI.
Stečajni dužnici
Osim “Montenegro Premiera” i “Cijevna Komerca” preostalih pet dužnika koji su u cifri od 9,06 miliona su, kako su naveli iz IRF-a, jesu firme “Kartonaža M&V” (1,04 miliona), “Primat” (2,22 miliona), “Montavar Metalac” (1,6 miliona), “Hidrocop”(455,944 hiljade) i “Radenko” (35,17 hiljada).
Od ovih pet dužnika četiri su u stečaju, a jedan je obrisan tako da je u pitanju da li IRF može da naplati bilo šta od ovog duga.
Prema Centralnom registru privrednih subjekata (CRPS) cetinjska firma “Kartonaža M&V” je registrovana za proizvodnja talasastog papira i kartona i ambalaže od papira i kartona, a osnivač je Tanja Vujović i od juna prošle godine je u stečaju.
“Primat” je registovan za proizvodnju hljeba, svježeg peciva i kolača. Osnivač firme je Slavko Pajović, a i ova firma se nalazi u stečaju od februara 2022. godine.
“Montavar-metalac” je registovan za proizvodnja metalnih konstrukcija i djelova konstrukcija. Firmu je iz stečaja kupila češka kompanija “Termochem” 2016. godine, a proizvodnju su obustavili krajem 2019. godine, od kada su radnici bez posla i primanja, a radnicima se na ime zaostalih plata i povezivanja radnog staža duguje oko 1,3 miliona eura. Potom je 2021. godine uveden je stečaj, a češka kompanija je imovinu Metalca prepisala na drugu svoju firmu koju je prodala nikšićkoj firmi, Centru za reciklažu. Proizvodnja u fabrici još nije pokrenuta.
“Hidrokop” je registovan za izgradnju puteva i auto-puteva. Osnivač firme je Radan Živković, a račun je u blokadi na dug od 3,93 miliona eura.
U CRPS-u postoje dvije podgoričke firme “Radenko” i boje su obrisane iz aktivnih preduzeća 2010. i 2019. godine.Vlasnik obje firme bio je Radenko Radojičić.
Investiciono-razvojni fond (IRF) je za posljednjih 14 mjeseci naplatio 2,49 miliona eura kredita sa kojim se kasni u otplati duže od tri mjeseca (nekvalitetni kredit).
Iz IRF-a su pojasnili da je posredstvom Fonda u crnogorsku privredu do sada ušlo oko dvije milijarde eura po osnovu 4.820 projekata, pa je iznos nekvalitetnih kredita u kašnjenju preko 90 dana (12,25 miliona na kraja 2022. godine) i pripadajući broj partija (83 plasirane partije) nizak u odnosu na ukupne plasmane.
Nekvalitetni plasmani su svi krediti, garancije, faktorinzi koji se ne servisiraju na vrijeme, sa kašnjenjem preko 90 dana i koji ulaze u zonu nenaplativosti.
“Pri tome, posebno treba imati u vidu da je IRF državna razvojna finansijska insitucija koja podstiče razvoj privrede i preduzetništva, te je kao takva usmjerena i na klijente koji ne mogu da dobiju sredstva kod komercijalnih banaka (poljoprivrednici i dr.), pa, i pored svih obezbjeđenja, neizbježni su rizici, koji ponekad imaju za posljedicu da pojedini krediti uđu u zonu kašnjenja. Fond, u odnosu na ova potraživanja, u skladu sa svojim nadležnostima, preduzima sve mjere kako bi ista naplatili a u skladu sa izdatim kolateralima”, pojasnili su iz IRF-a.
Na vrijeme raskidali ugovore o kreditima
Iz Fonda ističu da naplatu nekvalitetnih kredita rade konstantno, pa su neka potraživanja naplaćena ili umanjena. Za primjer navode da su od kompanija u vlasništvu porodice biznismena Danila Petrovića naplatili do kraja februara ove godine 1,86 miliona.
Među preostalih 76 kompanija kompanija koji su kasnili sa otplatom kredita duže od tri mjeseca, a koji imaju veća dugovanja su Privatna zdravstvena ustanovi (PZU) Meljine (361,27 hiljada), PZU Meljine Herceg Novi 324,24 hiljade eura, firmi “Zeta trade” (203,52 hiljade), “G-mont” (137,31 hiljada), “Moda D&D” (119,55 hiljada)... Prema dostavljenim podacima, nekvalitetne kredite manje od deset hiljada eura imalo je 12 preduzeća, a na spisku je i veći broj fizičkih lčica koji duguju manje iznose.
U nalazu DRI se ističe i da IRF zbog nekvalitetnih kredita vodi dva spora u crnogorskim osnovnim sudovima i da je njihova vrijednost 145 hiljada eura. Iz IRF-a su pojasnili da u Danilovgradu zajedno sa Vladom, vode spor vrijedan 127,52 hiljada eura radi naplate potraživanja likvidirane Banke za razvoj po osnovu kreditnog plasmana, za cetinjsku PP “Pubblicita”. Osim toga, istakli su da su vodili spor u Bijelom Polju radi naplate od poljoprivrednog proizvođača, što su u međuvremenu i uradili.
Iz IRF-a tvrde da su kredite blagovremeno raskidali u skladu sa zakonima i procedurama kojima se uređuje upravljanje rizicima. Dodali su da ugovori o kreditima sadrže zaštitne kaluzule za tu instituciju, po kojima ugovore mogu raskinuti u kratkom roku u slučaju neizvršavanja ugovorenih obaveza. Istakli su da im te klauzule daju pravo da raskinu ugovor, ali da nisu u obavezi da to učine.
“Da bi se aktivirale raskidne klauzule, svaki pojedinačni plasman je predmet detaljne analize stručnih službi i tijela IRF, a koji u skladu sa procedurama i propisima donose odluke o raskidu ugovora o kreditima. Prije raskida ugovora o kreditima, IRF sprovodi niz aktivnosti u naplati kredita kroz aktiviranje likvidnijih kolaterala, po pravilu mekih sredstava obezbjeđenja-mjenica, administrativnih zabrana i ostalih instrumenata u cilju naplate dospjelih obaveza”, pojasnili su.
Naplata kredita kroz aktiviranje hipoteka, kako su pojasnili iz IRF-a, jeste dug i neizvjestan proces koji stvara troškove, zbog čega kao i sve finansijske institucije, prvo dug naplaćuju kroz pisane opomene, meka sredstva obezbjeđenja, restrukturiranje i druge načine.
“Ako klijent smanjuje obaveze po kreditu kroz dobrovoljno plaćanje ili prinudnu naplatu, raskid ugovora i aktiviranje hipoteke se vrši tek nakon što se taj novac potroši”, kazal su iz IRF-a, dodajući da te korake preduzimaju ako su prilivi novca mali u odnosu na prispjele dugove, pa se dani kašnjenja po kreditu akumuliraju uz visoke stope rezervacije kredita.
Javne izvršitelje uključili u 137 postupaka naplate loših kredita
Iz IRF-a su kazali da su u periodu dok je DRI radio reviziju vodio 137 postupaka pred javnim izvršiteljima protiv klijenata koji imaju kredite sa kojima kasne u otplati duže od tri mjeseca.
“Napominjemo da se po istom potraživanju može voditi više postupaka, zavisno od datog kolaterala radi efikasnijeg uspjeha u naplati. U pitanju su postupci po osnovu mjenica, zaloga nad pokretnim i nepokretnim stvarima i slično, a izvršenje se sprovodi nad novčanim sredstvima dužnika, pokretnim, nepokretnim stvarima, odnosno aktivacijom svih raspoloživih sredstava obezbjeđenja”, pojasnili su iz IRF-a.
Bonus video:
