Vlada će sa paketom od 8,8 miliona eura pokušati da unaprijedi energetsku efikasnost zgrada širom Crne Gore, dok će posebnu pažnju radi većeg zagađenja i nerazvijenosti, posvetiti sjeveru države i posebno opštini Pljevlja.
To je suština programa za podsticanje energetske efikasnosti u domaćinstvima, koji je nedavno usvojen na sjednici izvršne vlasti. Po ovom dokumentu, planirane su novčane olakšice za ugradnju termoizolacije na fasadama, fasadne stolarije, sistema za grijanje na moderne oblike biomase, multisplit sistema za grijanje i hlađenje, visokoefikasnih toplotnih pumpi, solarnih sistema za zagrijavanje vode...
Program će se sa osam miliona eura finansirati iz instrumenata za pretpristupnu pomoć (IPA) Evropske unije, 300 hiljada eura koje će obezbijediti Opština Pljevlja i 500 hiljada eura koje će izdvojiti Eko-fond. Ovaj fond će biti zadužen za realizaciju projekta.
Planirano je 7,5 miliona za podršku na implementaciji mjera energetske efikasnosti u individualnim stambenim objektima, od čega 1,7 miliona za domaćinstva u Pljevljima, a 5,8 milliona u ostalim opštinama. Osim toga, za Opštinu Pljevlja će biti izdvojeno i 1,1 miliona eura radi unapređenja energetskih karakteristika omotača kolektivnih stambenih zgrada, dok će se 200 hiljada usmjeriti za upravljanje programom i promotivne aktivnosti. Po tom dokumentu, potrošnja energije domaćinstava i sektora usluga, koji se većinski odnosi na zgrade u 2022. je dostigla nivo od 48 odsto u finalnoj potrošnji energije.
“Rezultati koji se očekuju odmah nakon završetka sprovođenja projekata su smanjenje potrošnje energije, troškova za energiju, unapređenje komfora u stambenim objektima, veće korišćenje obnovljivih izvora energije, razvoj tržišta efikasnih materijala i tehnologija”, piše u dokumentu.
Kvalitet vazduha i nivo razvoja ključni
U dokumentu piše da je tokom određivanja nivoa podsticaja, posebno uzeto u obzir stanje kvaliteta vazduha u nekim opštinama i indeks njihove razvijenosti a da je posebna pažnja posvećena Pljevljima, radi pravedne tranzicije te regije i smanjenja korišćenja uglja za grijanje.
Tako će se nivo podsticaja u zavisnosti od vrste radova, za primorske opštine kretati od 30 do 50 odsto dok će za lokalne samouprave centralnog dijela Crne Gore, biti u rasponu od 50 do 60 odsto. Najveći podsticaji biće za one na sjeveru i kretaće se od 60 do 70 odsto, među njima za Mojkovac, Kolašin, Andrijevicu... Jedino je nivo podsticaja za ugradnju fotonaponskih sistema za proizvodnju struje za sopstvene potrebe, u svim opštinama jedan i iznosi 20 odsto.
Najveći iznos bespovratnih sredstava koje pojedinac za podršku uvođenje mjera energetske efikasnosti u individualnim stambenim objektima je 10.000 eura, dok se za unapređenje energetskih karakteristika omotača kolektivnih zgrada visina određuje zavisno od predračuna radova. Pravo učešća imaju svi vlasnici ili korisnici stambenih objekata individualnog ili kolektivnog stanovanja u kojima borave, radi sufinansiranja jedne ili više ovih mjera.
“Ukupna vrijednost pojedinačne investicije uključuje bespovratna sredstva koja će biti dodijeljena pojedinačnom korisniku od strane Eko fonda Crne Gore za dio prihvatljivih troškova investicije, i sredstva korisnika za sufinansiranje ostatka troškova investicije”, piše u dokumentu.
Program će se realizovati kroz javni poziv na koji će se podnositi prijave, nakon čega će odabrani izvođač vršiti ugradnju mjera energetske efikasnosti na objektu. Eko fond će provjeriti zgrade, potpisivati ugovore sa korisnica dok će izvođača birati, kroz javni poziv. Ističe se da će korisnik nakon odobrenja i obavljenih radova, Eko fondu predati zahtjev za refundaciju, nakon čega će stručnjak iz Fonda provjeriti radove i dodijeliti novac za sufinansiranje i refundaciju izvođaču.
Duža otplata za panele na sjeveru
Ministar energetike i rudarstva Saša Mujović je na konferenciji na kojoj je predstavljen program, kazao da razmatraju i pokretanje programa “Solari sjever” unutar kojeg se ugrađuju solarni paneli, pri čemu bi se građanima te regije omogućila otplata panela u 85 rata, umjesto dosadašnjih 70.
Svrha programa je kako se navodi, da se domaćinstvima obezbijedi bespovratna podrška za pokrivanje dijela troškova za unapređenje energetske efikasnosti, čime bi se razvijala i zelena ekonomija. Planirano je na ovaj način smanjiti potrošnju energije i troškova, energetski intenzitet, emisija ugljen-dioksida, bolje koristiti resurse, zapošljavati radnu snagu, poboljšati kvalitet vazduha, smanjiti negativni uticaj na zdravlje ljudi... Dodaje se da je grijanje, posebno na sjeveru i u centru države značajan izvor zagađenja vazduha zbog sagorijevanja uglja, mokrog i vlažnog drveta te da šteti zdravlju. Zato je potrebno djelovati radi unapređenja kvaliteta vazduha kroz prelaz na ekološki prihvatljivija goriva i grijanje sa visokim stepenom energetske efikasnosti, kako bi se smanjile emisije štetnih čestica.
Ističe se da je prethodno kroz slične mjere, podršku dobilo više od 2.000 domaćinstava. Realizacija ovog programa je kako piše, predviđena Akcionim planom za implementaciju budžetske podrške za prevazilaženje energetske krize, koji je usvojila Vlada na sjednici održanoj u aprilu prošle godine, za šta je i planirano 8 miliona eura. Dodaje se da je u paketu podrške za prevazilaženje energetske krize, Evropska komisija Crnoj Gori dodijelila 30 miliona eura.
Pljevlja godinama u problemu
Opština Pljevlja godinama, a posebno tokom sezone grijanja, bilježe zagađeniji vazduh od propisanog.
Instrumenti Agencije za zaštitu životne sredine i eko-aktivisti konstantno ističu da koncentracije štetnih čestica prelaze dozvoljene pragove i po 10 do 20 puta, preko dozvoljenog.
Najveći izvor emisije sumpor-dioksida je sagorijevanje fosilnih goriva u Termoelektrani Pljevlja, kao i u kotlarnicama i individualnim ložištima.
Rezultati koji se očekuju odmah nakon završetka sprovođenja projekata su smanjenje potrošnje energije, troškova za energiju, unapređenje komfora u stambenim objektima, veće korišćenje obnovljivih izvora energije, razvoj tržišta efikasnih materijala i tehnologija
Bonus video:
