Uprava zajedničke Kontrole letjenja Srbije i Crne Gore (SMATSA) povećala je sama sebi naknade, pa će članovi Nadzornog odbora dobiti povećanje od oko 15 odsto, a članovi Skupštine za oko 25 odsto, dok su kontrolorima letjenja i tehničkom osoblju povećali zarade za oko šest odsto. Tako da će osnova mjesečne neto naknade za članove Skupštine iznositi oko 3.700 eura, a za članove Nadzornog odbora oko 3.900 eura, na koje ovi članovi imaju i razne dodatke.
To proizilazi iz novog finansijskog plana kompanije i aneksa Kolektivnog ugovora, kojeg je uprava kompanije krajem septembra potpisala samo sa manjim Nezavisnim sindikatom kontrole letjenja a bez većinskog Sindikata kontrole letjenja, u čiji su uvid imale “Vijesti”. Osnovni Kolektivni ugovor potpisali su 2022. godine direktora SMATSA i predstavnici oba sindikata.
Prihode moraju potrošiti na zarade
Iz Sindikata Kontrole letjenja obratili su se crnogorskim vlastima i Inspekciji rada od kojih traže poništenje aneksa Kolektivnog ugovora, kao i da se obračun zarada radi prema pravilima Eurcontrola (Evropske kontrole letjenja) koji između ostalog predviđaju da se prihodi od kontrole letjenja mora utrošiti na troškove kontrole letjenja, što je i glavni razlog što se od 140 miliona eura prihoda SMATSA na bruto zarade troši 77 miliona eura na 910 zaposlenih.
Iz Inspekcije rada je sindikatu saopšteno da zbog pripajanja Ministarstvu rada još nisu dobili novi pečat zbog čega ne mogu ni da rade kontrole po prijavama
Kontrola letjenja je zajedničko preduzeće Srbije i Crne Gore, u kojem Srbija ima 92 odsto vlasništva a Crna Gora osam odsto. Prema podacima sa kraja prošle godine od ukupnog broja zaposlenih u ovom preduzeću, na teritoriji Crne Gore je radilo 105 radnika, a u Srbiji 802.
Predsjednik Skupštine SMATSA, Dejan Pižurica, koji je bio zaposlen u Ministarstvu saobraćaja kao direktor direktorata za vazdužni saobraćaj u izvještaju o prihodima naveo je da od SMATSA dobija mjesečnu naknadu od 3.300 eura, uz platu u Ministarstvu.
Drugi predstavnik Crne Gore u upravi SMATSA, zamjenik direktora Rajko Uskoković, nije podnio prijavu o prihodima.
Vlada Srbije bila protiv povećanja
SMATSA se od početka godine do septembra nalazila na privremenom finansiranju zbog toga što Vlada Srbije nije dala saglasnost na Finansijski plan za 2024. godinu. Vlada je tu saglasnost dala 12. septembra ove godine. Iz SMATSA i Vlade Srbije zvanično nisu odgovarali na pitanja “Vijesti” zbog čega nije usvajan plan i šta je u njemu sporno. Izvor “Vijesti” iz kompanije sada je kazao da je razlog za nedavanje saglasnosti bio povećanje naknada i privilegija članova uprave SMATSA, iako su ona već značajno iznad prihoda u drugim državnim preduzećima.
“Iz tabela Finansijski plan SMATSA za 2024. godinu može se vidjeti da je prosječna bruto zarada starozaposlenih 2023. godina iznosila 625.275 dinara (5.300 eura), dok u 2024. (primijenjeno nakon usvajanja plana) iznosi 673.599 dinara (5.700 eura), što predstavlja uvećanje zarada od 7,7%. Ono što se ne vidi kroz tabelu, ali je činjenično stanje je da zapravo kontrolori letenja nose najmanji procentualni udio u uvećanju zarada u 2024. godini. Pa je tako kontrolorima letjenja plata uvećana za manje od 6% (neto uvećanje je gotovo minorno), dok je određenim zaposlenima koji rade u administraciji ovo uvećanje i preko 10%”, kazao je sagovornik “Vijesti” iz ove kompanije.
Prihode ostvarili kontrolori, a dobili najmanje povećanje
Sistem obračuna neto i bruto zarada nije isti u Srbiji i Crnoj Gori, pa ova prosječna bruto zarada od 5.300 eura za zaposlene u Srbiji iznosi neto oko 3,8 hiljada eura, dok je u Crnoj Gori zbog nižih doprinosa i poreza ona za oko 400 eura veća.
Iz ovih tabela može se vidjeti da je prosječna bruto naknada članova Nadzornog odbora i Skupštine SMATSA, u 2023. godini iznosila 500.566 i 435.308 dinara (4.250 i 3.680 eura), dok u 2024. godini iznosi 578.491 i 547.570 dinara (4.900 i 4.640 eura), što iznosi uvećanje od 15.6% i 25.8%.
“Iz navedenog je jasno da u godini u kojoj se obaraju rekordi, a SMATSA postaje apsolutni lider Balkana u kompleksnosti i nivou saobraćaja, kontrolori letenja dobijaju najmanje uvećanje zarada u firmi, dok članovi Nadzornog odbora i Skupštine društva dobijaju najveće i to 3-5 puta veće od kontrolora letenja. Ova činjenica bila je i jedna od glavnih zamjerki Ministarstva finansija Vlade Republike Srbije, koja je eksplicitno tražila od članova upravljačkih organa da sebi umanje zarade, što su oni odbili pa je nastao politički sukob”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
Ako prihodi pređu rashode, moraju vratiti novac ili povećati plate
Pravila Eurcontrola navode da se prihodi svih kontrola letjenja u Evropi od takozvanih “rutnih naknada”, koju plaćaju avio-prevoznici koji prelijeću teritoriju te kontrole letjenja, mogu trošiti samo na “rutne rashode”, odnosno tehničke troškove i plate zaposlenih u kontroli letova koji pružaju usluge tim aviokompanijama.
Prihod od rutnih naknada u 2024. godini planiran je na iznos od 12,4 milijarde dinara ili 105 miliona eura, što je za 2,6 miliona eura više nego u 2023. godini.
Kontrole letjenja koje rutne prihode opravdano ne iskoriste rurne rashode, moraju da o tome izvijeste Eurocontrol pri čemu za taj iznos ulaze u minus naredne godine.
Da ne bi gubili taj novac SMATSA svake godine usvaja odluku o preraspodjeli tih sredstava, većinom na zarade.
“Ukoliko SMATSA ne utroši predviđena sredstva to joj se po modelu utvrđivanja troškova na Proširenom komitetu Eurcontrol računa kao neefikasno poslovanje, odnosno minus koji ulazi u naredne godine. Pa se svake godine predviđa ‘mehanizam prilagođavanja’ o,dnosno utroška viška sredstava. Za 2024. godinu predviđeno je najmanje 1,5 miliona eura ovih sredstava, a zbog neefikasnog poslovanja ima najmanje 2,5-3 miliona eura. Ova sredstva se odlukama Nadzornog odbora godinama unazad prenamenjuju i to uglavnom na zarade, jer ne postoji drugi osnov. Međutim, kako su administracija (na čelu sa rukovodstvom) i Nadzorni odbor dobili ‘packu’ Vlade Republike Srbije i neformalnu zabranu da sebi dalje uvećavaju zarade, a rukovodstvu se još i ‘klima stolica’, sada članovi Nadzornog odbora zajedno sa rukovodstvom odbijaju da prenamijene ova sredstva, jer bi ona išla zaposlenima u operativi, a njih u potpunosti zaobišla”, kazao je sagovornik “Vijesti”.
On navodi da uprava kompanije iz ovih razloga odbija da na Proširenom komitetu EUROCONTROL u novembru ove godine omogući SMATSA da uveća svoj fond za zarade, a samim tim i svoje prihode u narednoj godini.
“Ovim potezima Nadzorni odbor i rukovodstvo iz potpuno suludih i egocentričnih razloga sabotiraju firmu i prave joj materijalnu štetu, koja posljedično direktno umanjuje i BDP i budžet države Crne Gore. Kontrolori letjenja SMATSA će u 2025. godini biti gotovo jedini u Evropi koji nemaju uvećanje zarade, a imali su najveće uvećanje saobraćaja”, kazao je izvor “Vijesti”.
Bonus video:
