Evropi vraćaju 2,54 miliona eura - propuštena šansa da se potpuno iskoristi bespovratni novac iz IPARD 2 fonda

Iz Ministarstva poljoprivrede naveli da nijesu realizovani svi planirani projekti i da će poljoprivrednici do kraja godine potrošiti 34,72 miliona eura iz evropskog fonda

15349 pregleda 39 reakcija 12 komentar(a)
Do kraja godine će potrošiti još 3,17 miliona eura (Ilustracija), Foto: Boris Pejović
Do kraja godine će potrošiti još 3,17 miliona eura (Ilustracija), Foto: Boris Pejović

Crna Gora neće uspjeti da potroši sav novac iz projekta IPARD 2 jer nisu realizovani svi planirani projekti, pa će poljoprivrednici do kraja godine iskoristiti 34,72 miliona eura od ukupno 37,26 miliona, čime na stolu ostaje neiskorišćeno 2.540.000 eura.

Novac iz ovog programa se mora iskoristiti do kraja 2024. godine, ili se vraća Evropskoj uniji (EU).

To je “Vijestima” rečeno u Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i poljoprivrede.

IPARD program sadrži bespovratni novac za podršku razvoju poljoprivrede i za njegovo sprovođenje je zaduženo Ministarstvo poljoprivrede. U ukupnoj sumi iz IPARD II programa EU učestvuje sa 39 miliona (75 odsto), dok je 12,74 miliona (25 odsto) iz državnog budžeta.

Iz resora poljoprivrede su naveli da je od raspoloživih 37,26 miliona eura podrške do sada potrošeno 31,55 milion, te da do kraja godine treba da se potroši jos 3,17 miliona eura. Istakli su da je do sada kroz ovih 31,55 miliona realizovano 687 projekata, od čega u ovoj godini 271, u ukupnom iznosi od 8,46 miliona eura.

“Svi pristigli zahtjevi za plaćanje, koji ispunjavaju kriterijume propisane Javnim pozivom IPARD II programom, biće isplaćeni do kraja godine. Crnoj Gori je na raspolaganju 37,26 miliona sredstava podrške i sva raspoloživa sredstva su bila i ugovorena. Međutim, svi ugovoreni projekti nijesu realizovani, pa se iz tog razloga neće utrošiti sav budžet koji nam je bio na raspolaganju. Pošto se programsko razdoblje IPARD II programa 2014-2020. završava do kraja godine sve realizovane investicije se moraju i isplatiti do kraja ove godine”, istakli su iz Ministarstva.

Novac išao na mašine, objekte i zasade

Kroz IPARD 2 program je, kako kažu iz resora kojim rukovodi Vladimir Joković, najviše potrošeno na mehanizaciju i opremu, građene ili rekonstruisane objekte, podizani su zasadi, ali i da su modernizovana poljoprivredna gazdinstva i izgrađeni prerađivački pogoni u skladu sa EU standardima za proizvodnju kvalitetne i bezbjedne hrane...

Tvrde da je ujedno poboljšan kvalitet života u ruralnim područjima i smanjenjen odliv stanovništva, zbog novih prilika za poslovanje.

“Najveći nedostatak prilikom realizacije investicija predstavlja obezbjeđenje finansijskih sredstava od strane korisnika, s obzirom na to da je preduslov da korisnik realizuje investiciju iz sopstvenih sredstava i ostvari pravo na dobijanje bespovratne podrške”, kazali su iz Ministarstva poljoprivrede.

Upravo to je i kočilo ove projekte do sada, ali su iz resora “Vijestima” početkom ove godine kazali da su poljoprivrednicima koji su imali problema, omogućili olakšice kroz avansna plaćanja i plaćanja u fazama, za projekte za koje su podnijeli zahtjeve.

Među obavezama države za sprovođenje IPARD 2 programa do kraja ove godine, planirano je i obezbjeđivanje adekvatnih prostorija za Direktorat za plaćanja - kako bi uslovi za rad bili nesmetani i u skladu sa zahtjevima Evropske komisije. To piše u dokumentu o aktivnostima na realizaciji prioritetnih projekata iz oblasti poljoprivrede za prvih šest mjeseci 2024. godine, koji je Vlada usvojila početkom avgusta.

Između ostalog, ističe se da je potreban veći objekat jer je trenutni radni prostor nedovoljan. Ističe se i da se mora obezbijediti oprema, vozila i gorivo, kako bi kontrole bile blagovremene te da se pravovremeno moraju dobijati i saglasnosti za zapošljavanje, kako bi se obezbijedili službenici koji rade na implementaciji IPARD mjera. Navodi se da će se tako smanjiti rizik od kašnjenja i gubitka novca iz EU fondova.

Ove probleme je početkom novembra u Skupštini istakao i Joković, koji je naglasio da u Direktoratu za plaćanja već imaju manjak radnika, u odnosu na propisani broj i prostor za rad.

“Mi imamo ozbiljan problem sa nedostatkom kapaciteta, kada je u pitanju zapošljavanje u Ministarstvu. U Direktoratu za plaćanje imamo 86 ljudi, a kada je Evropska komisija vršila stepen opterećenosti, rekla je da tu treba da radi najmanje 149 stalno zaposlenih i da imaju 2.000 kvadrata prostora”, naveo je on, i dodao da trenutno rade u 800 kvadrata, da ih je desetak po kancelariji i da u njima primaju stranke.

Direktorat za plaćanja se trenutno bavi novcem za poljoprivrednike u ovom sektoru, ali je cilj da sva plaćanja u poljoprivredi vremenom preuzme Agencija za plaćanja. Agencija se mora formirati do ulaska u EU, a resor već radi na njenoj decentralizaciji kroz izgradnju pet “kuća poljoprivrede” - u Beranama, Pljevljima, Nikšiću, Baru i Podgorici. Izgradnja svake od njih će koštati do 1,5 miliona eura a služiće kao regionalne kancelarije za plaćanja.

IPARD 3 trošimo još šest godina

U ovoj posljednjoj godini za IPARD II projekat, paralelno je počeo i IPARD 3. Poljoprivrednicima je kroz ovaj program na raspolaganju ukupno 81,97 miliona eura, od čega podrška EU iznosi 63 miliona eura, doprinos Crne Gore 18,97 miliona eura, a biće dostupan do 2030.

“Prvi javni poziv u okviru IPARD III programa raspisan je za mjeru 7.1 namijenjenu investicijama za razvoj ruralnog turizma, trajao je od 21. marta do 23. maja 2024. godine.

Iznos raspoloživih sredstava za ovu mjeru za period implementacije IPARD III programa iznosi 16,89 miliona eura, dok ukupan iznos sredstava za ovaj javni poziv iznosi 6,51 milion eura. U okviru ovog javnog poziva podnijeto je 165 zahtjeva i trenutno su u fazi administrativne i terenske kontrole”, kazali su iz ovog resora.

Dodali su da je prvi poziv za mjeru 3 koja se odnosi na ulaganja u u fizički kapital za preradu i marketing poljoprivrednih i proizvoda ribarstva, objavljen krajem juna te da je trajao do 27. septembra.

Kroz ovaj javni poziv je bilo dostupno 7,2 miliona eura, dok će kroz ovu mjeru do 2030. godine na stolu biti ukupno 19,68 milona eura. Istakli su da su primili 57 prijava, za koje je u toku administrativna kontrola.

“Prvi javni poziv za mjeru 1, namijenjenu investicijama u fizički kapital poljoprivrednih gazdinstava je objavljen 29. avgusta i trajao je do 29. novembra 2024. godine.

U toku je prijem aplikacija. Iznos raspoloživih sredstava za ovu mjeru za period implementacije IPARD 3 iznosi 23,09 miliona eura, dok ukupan iznos raspoloživih sredstava za ovaj javni poziv iznosi 12,71 milion eura”, istakli su iz Ministarstva.

Više novca i kroz Razvojnu banku

Iz Ministarstva poljoprivrede su “Vijestima” u januaru ove godine kazali i da će i proces transformacije Investiciono-razvojnog fonda (IRF) u Razvojnu banku omogućiti poljoprivrednicima veće zadovoljenje potreba, odnosno niže kamate, duži rok dospijeća, smanjene potrebe za kolateralom...

Skupština je početkom oktobra dala zeleno svjetlo na Zakon o razvojnoj banci, kojim je predviđeno njeno osnivanje tako što će se ugasiti IRF, dok će ona preuzeti njegov kapital.

“Uz veće multiplikativne efekte na cjelokupnu privredu i bolju alokaciju razvojnih sredstava. Transformacija bi pomogla crnogorskim opštinama, sa prosječnim stepenom razvijenosti ispod nacionalnog, da iskoriste bespovratna sredstva u okviru devet milijardi eura, dostupnih kroz Evropski ekonomski i investicioni plan za zapadni Balkan”, naveli su u Ministarstvu.

U ovoj godini započet je i IPARD 3 program kroz koji je poljoprivrednicima na raspolaganju ukupno 81,97 miliona, od čega podrška EU iznosi 63 miliona, a doprinos Crne Gore 18,97 miliona eura

Bonus video: