Privremeno finansiranje sa sobom nosi puno praktičnih problema, ali nije kraj svijeta kakvim ga sada žele predstaviti isti oni koji su ga 2021. godine bez oklijevanja i bez dobrog razloga izazvali i dozvolili da traje punih pola godine. Život neće stati, sve obaveze se moraju izmiriti, a onaj ko zbog privremenog finansiranja dovodi u pitanje Plan rasta i Reformsku agendu ili ne zna o čemu govori ili namjerno manipuliše.
Nema riječi o tome da će mandatorni troškovi budžeta, plate, penzije i slično ovim biti ugroženi. Ako je vjerovati Vladi da se tekuće obaveze finansiraju iz tekućih prihoda, onda nema zime što god da se desi sa zakonom o budžetu.
Pitanje otplate duga takođe ne može biti dovedeno u pitanje, kao što nije ni tokom 2021. godine, a odredbe sistemskog zakona definišu da refinansiranje duga ne ulazi u ukupno godišnje zaduživanje.
To je za “Vijesti” kazao istraživač javnih politika u NVO “Institu alternativa” Marko Sošić.
Država će ući u privremeno finasiranje u 2025. jer je opozicija predvođena DPS-om spriječila juče održavanje sjednice na kojoj je trebalo da se razmatra Predlog zakona o budžet za 2025. godinu. Razlog za takvo ponašanje opozicije je nedavna odluka skupštinske većine da penzioniše jednu od sutkinja Ustavnog suda, bez mišljenja ovog Suda, što opozicija smatra za kršenje Ustava.
Sjednica je juče počela, ali ju je predsjednik parlamenta Andrija Mandić nedugo nakon toga zaključio.
Vlada kasni sa reformskim obavezama
Šošić je istakao da novac iz Plana rasta i Reformske agende možemo izgubiti samo ako Vlada ne bude radila svoj posao i sprovodila mjere koje je obećala kroz ovaj dokument.
“Te reformske mjere su jasno naznačene u pogledu roka za sprovođenje i iznosa novca koji država dobija direktno u trezor od EU kada ispuni sve reformske korake. Neke od reformskih obaveza prema EU dospijevaju već u januaru, a očigledno je da neće biti ispunjeni uslovi za isplatu i Vlada će to morati da objasni, ali to nema nikakve veze sa donošenjem godišnjeg budžeta. Drugi dio Plana rasta, a koji se odnosi na grantove i kredite za infrastrukturne projekte, takođe ne može propasti zbog privremenog finansiranja - možemo izgubiti jedino ako Vlada nastavi da se podjednako nemarno odnosi prema tehničkoj pripremi ovih složenih projekata. Državni budžet, odnosno, njegov režim privremenog finansiranja tu ne igra nikakvu ulogu”, rekao je Sošić.
On je ocijenio da se na budžetu lome koplja parlamentarne krize čiji je uzrok na drugom mjestu.
“Privremeno finansiranje je nedovoljno detaljno regulisano i donosi brojne konkretne probleme, ali nijedan od njih nije spomenut ovih dana, već se saopštavaju neistine. DRI je za 2021. godinu dala duplo negativno mišljenje upravo zbog privremenog finansiranja i problema u sprovođenju, a mi smo zabilježili visok stepen netransparentnosti u pola godine njegovog trajanja. I pored naših apela, niko iz vladajuće većine nije želio da izmjenama sistemskog zakona o budžetu precizira režim privremenog finansiranja kako bi se izbjegli praktični problemi i povećala transparentnost i ovo pitanje sistemski riješilo, makar približno onako kako je definisano za opštine, gdje se dešava svake godine”, naglasio je Sošić.
Prema Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, ako se zakon o budžetu države ne donese do 31. decembra, Ministarstvo finansija, do njegovog donošenja, potrošačkim jedinicama mjesečno odobrava “do jedne dvanaestine stvarnih izdataka u prethodnoj fiskalnoj godini”. Kada se “razreže” budžet na 12 djelova, definišu se prvo mandatorni troškovi (zarade, penzije i socijalna davanja) i ostale fiskalne obaveze, dok se diskrecioni troškovi (poput javnih nabavki...) po pravilu redefinišu.
Bez problema u 2021. godini
Država je i u 2021. godinu ušla sa privremenim finansiranje koje je trajalo pola godine jer nije bilo vremena da se kvaliteno pripremi zakon o budžetu za tu godinu. Ministar finansija tada je bio aktuelni premijer Milojko Spajić.
Tih šest mjeseci sve isplate iz budžeta su bile redovne i bez ikakvih kašnjenja, dok je Državna revizorska institucija (DRI) u reviziji završnog računa za tu godinu utvrdila kršenje procedura Ministarstva finasija u trošenju novca.
“Informacija Ministarstva finansija i socijalnog staranja ne sadrži limite potrošnje za pojedinačne potrošačke jedinice, već je isto zadržalo pravo diskrecionog utvrđivanja mjesečnih obobrenja po potrošačkim jednicima u okviru postavljenog ukupnog limita odobravanja. Mjesečna rješenja po privremenom finasiranju su donesena na bazi dostavljenih zahtjeva potrošačkih jedinica pri čemu su limiti potrošnje po potročakim jednicima interno utvrđivani od strane ministarstva. Ministarstvo finansija je usljed vršenja zaključnih knjiženja za 2020. donijelo rješenje o privremenom finansiranju za januar sa zakašnjenjem od 11 dana, dok su rješenja o izmjenama rješenja o privremenom finasiranju imala retroaktivno dejstvo”, konstatovao je DRI.
“Ugrožen evropski put države”
Iz kabineta premijera Spajića juče su poručili da neusvajanje budžeta za 2025. “ugrožava isplatu uvećanih penzija, realizaciju kapitalnih projekata, vraćanje starih dugova”, te da je njegovo usvajanje ključno za isplate uvećanih penzija, realizaciju kapitalnih projekata, sprovođenje evropskih i ostalih reformi, usmjerenih na unapređenje standarda građana i ekonomski razvoj države.
Iz Spajićevog kabineta su dodali da u slučaju neizglasavanja budžeta za narednu godinu do kraja ove, ne bi bila moguća ni realizacija novih kapitalnih projekata, čiji je početak planiran u 2025. godini, vraćanje starih dugova od 800 miliona...
“Istovremeno, privremeno finansiranje dovelo bi u pitanje realizaciju obaveza planiranih Reformskom agendom - Planom rasta za Zapadni Balkan. To znači da neusvajanjem budžeta za 2025. godini do kraja decembra gubimo sredstva neophodna za sprovođenje reformi na evropskom putu Crne Gore”, piše u saopštenju.
Poručili su da pozivaju sve poslanike da prestanu sa blokadama i opstrukcijama institucija i da se fokusiraju na aktivnosti koje doprinose unapređenju standarda građana, vladavini prava i ubrzanju evropske integracije države.
Iz Ministarstva finansija su poručili da bi nesuvajanje budžeta za 2025. godinu ugrozilo likvidnost države, blagovremeno servisiranje obaveza i usporilo dinamiku razvojnog i evropskog puta.
“Finansiranje mandatornih izdataka, koji se usklađuju ekonomskim kretanjima u skladu sa Zakonom bilo bi izazovno, s obzirom na to da ovi izdaci imaju trend rasta te da bi već januarski obračun u 2025. godini bio veći od prosjeka u prethodnoj godini. Tako bi, na primjer, izdaci za penzije, socijalna davanja i zarade, morali bi biti uvećani kroz privremeno finansiranje, a što bi moralo da se odrazi na smanjenje svih ostalih izdataka”, piše u saopštenju.
Iz Ministarstva finansija navode da bi ključni izazov predstavljalo obezbjeđivanje likvidnosti države, imajući u vidu da se kroz usvajanje budžeta i Odluke o zaduživanju stvaraju pretpostavke za obezbjeđivanje izvora finansiranja za otplatu dijela duga i finansiranje infrastrukturnih projekata.
“U uslovima da budžet ne bude usvojen, kroz privremeno finansiranje, sredstva za otplatu duga bi bilo potrebno obezbijediti iz depozita države koji nisu dovoljni da pokriju sve obaveze u sljedećoj godini, odnosno dovoljni su za izmirivanje obaveza samo u prvom kvartalu, imajući u vidu dinamiku otplate duga”, naveli su iz Ministarstva finansija.
Oglasila se i opozicija nakonferenciji za medije. Nema ugrožavanja plata i penzija zbog neizglasavanja budžeta, saopštio je šef poslaničkog Kluba Demokratske partije socijalista (DPS) Andrija Nikolić, dok je šef poslaničkog kluba Građanskog pokreta URA Miloš Konatar kazao je da je najveća laž da će građani prestati da primaju plate, penzije, socijalna davanja zbog neusvajanja budžeta...
Nije falilo novca ni za prekoračenja budžeta
DRI je utvrdio da je “Ministarstvo finansija i socijalnog staranja kod 39 potrošačkih jedinica odobrilo sredstva u iznosu od 49.674.129,74€ većem nego što je utvrđeno jednom dvanaestinom stvarnih izdataka za isti period prethodne fiskalne godine”.
“Utvrđeno je da su najveća negativna odstupanja zabilježena kod pozicija: otplata hartija od vrijednosti i kredita rezidentima u iznosu od 50.822.283,51€, ostali transferi institucijama u iznosu od 12.633.615,80€, transferi obrazovanju u iznosu od 9.747.969,12€, izdaci za građevinske objekte u iznosu od 8.643.657,68€, liječenje van Crne Gore u iznosu od 6.442.561,14€, izdaci za lokalnu infrastrukturu u iznosu od 5.861.872,60€, izdaci za opremu u iznosu od 5.273.749,61€.
Prekoračenja po potrošačkim jedinicama i mjesecima najveća su bila kod: Ministarstva finansija i socijalnog staranja u januaru mjesecu kod kojeg je utvrđeno prekoračenje od 21.135.659,40€, Fonda penzijskog i invalidskog osiguranja u februaru mjesecu kod kojeg je utvrđeno prekoračenje u iznosu od 4.030.520,03€, Ministarstva finansija i socijalnog staranja u martu mjesecu sa prekoračenjem u iznosu od 10.368.365,15€, Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta u aprilu mjesecu sa prekoračenjem u iznosu od 7.815.330,95€, Fonda za zdravstveno osiguranje u maju mjesecu sa prekoračenjem u iznosu od 16.694.078,75€ i Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta u junu mjesecu sa prekoračenjem u iznosu od 11.942.358,39€”, utvrdio je DRI.
Bonus video:
