Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine, na čijem je čelu Slaven Radunović (Nova), uprkos zahtjevu Uneska i izričitog protivljenja Opštine Kotor, odlučilo je da i u najnovijem Programu privremenih objekata u zoni morskog dobra za teritoriju Opštine Kotor 2024-2028. godine, zadrži objekat restorana i vidikovca “Verige65” na lokaciji Turski rt u Boki Kotorskoj.
“Predmetni objekat je upisan kroz izmjene Programa privremenih objekata u zoni morskog dobra za period 2013-2015. godina i objekat gravitira na terenu već punih deset godina. Kroz sve Programe privremenih objekata u zoni morskog dobra i njihove izmjene i dopune, ovaj objekat je stajao, što je učinjeno i trenutnim izmjenama i dopunama Programa privremenih objekata u zoni morskog dobra za period 2024-2028. godine”, potvrđeno je “Vijestima” u Ministarstvu.
Ministarstvo, u čijoj je isključivoj nadležnosti izrada Programa nije konkretno odgovorilo zašto je ta lokacija na kojoj već skoro deset godina radi zvanično privremeni objekat ekskluzivnog restorana “Verige65”, zadržana u najnovijem Programu. Nije odgovoreno ni na čiju inicijativu je to urađeno, iako je još 2018. godine država dobila preporuku zajedničke reaktivne monitoring misije centra za svjetsku baštinu Unesko/Icomosa za dobro svjetske baštine - prirodno i kultirno-istorijsko područje Kotora da se trajanje tog objekta ograniči.
Tada je zbog ogromne izgradnje duž obala Kotorskog zaliva i kontroverznih urbanističkih planova koje su prethodno izrađivale bivša državna i lokalna vlast u Kotoru predvođena DPS-om, bilo dovedeno u pitanje hoće li Kotor uopšte zadržati status područja svjetske prirodne i kulturne baštine. Eksperti Uneska su izašli na teren i dali niz preporuka kako da se ova opasnost izbjegne i prostor sačuva. Jedna od preporuka na kojoj je Unesko/Icomos misija eksplicitno insistirala je bila da država “treba da ograniči “privremeno” postojanje objekta na Turskom rtu”.
“Definiciju u Planu za postavljanje objekata privremenog karaktera treba izmijeniti kako bi se njegova primjena ograničila na istinski privremene strukture, koje se očigledno mogu vratiti u prvobitno stanje i privremeni su, a saglasnost na njih vremenski ograničiti”, pisalo je u preporukama Unesko/Icomosa, uz napomenu da tu mjeru treba da preduzmu tadašnje Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Ministarsvo kulture, Opština Kotor i nacionalni Savjet za baštinu.
Uprkos tome, aktuelni MDUP pod rukovodstvom Radunovića, nastavlja putem koji su legalizujući kontroverznu izgradnju velikog betonskog objekta na dotada netaknutoj kamenitoj obali na jednom od najljepših vidikovaca u Boki, utabali prethodni ministri urbanizma iz DPS-a Branimir Gvozdenović i Pavle Radulović, odnosno Janko Odović (PES). Ne samo što je restoran “Verige65” opet ucrtan u najnoviji Program privremenih objekata koji važi do kraja 2028, već Radunovićevo ministarstvo između redova najavljuje mogućnost da on postane trajan objekat.
“Imajući u vidu da objekat gravitira na terenu ovoliko dugo, smatramo da uklanjanjem ovog objekta prostor na kojem se on nalazi ne bi vratili u prvobitno stanje i smatramo da bi ta lokacija onda bila neiskorišćena i niko se ne bi bavio njenim održavanjem. Mišljenja smo da jedan dio objekata koji se nalaze u neposrednom zaleđu objekta na Turskom rtu narušava izgled Bokokotorskog zaliva više od ovog objekta”, rekli su “Vijestima” iz MDUP-a.
U “neposrednom zaleđu” restorana “Verige65” inače, nema nikakvih objekata jer se iznad njega nalazi Jadranska magistrala i netaknuta zelena padina brda iznad te saobraćajnice. Najbliži objekti koji narušavaju izgled tog dijala Boke, nalaze se oko pola kilometra dalje, u pravcu Kostanjice.
Opština Kotor se već godinama protivi postojanju ovog kontroverznog “privremenog objekta” na Turskom rtu i zahtijeva njegovo uklanjanje, ali su se na to oglušile kako prethodne, DPS-om predvođene Vlade od 2015. do avgusta 2020, tako i sve Vlade koje su činili konstituenti nove, posttridesetoavgustovske većine. Opština je i pred izradu najnovijih izmjena i dopuna Programa, MDUP-u uputila zvanično mišljenje u kojem stoji da nisu saglasni sa daljim postojanjem restorana “Verige65” i podsjetili na stavove Unesko/Icomos misije, ali se ministarstvo na to opet oglušilo.
Iz MDPU-a nisu odgovorili na pitanje koji je konkretan benefit države u zadržavanju postojanja tog objekta u odnosu na veličinu potencijalnog rizika od reakcije Uneska na nepoštovanje njegovih preporuka i zahtjeva, odnosno moguće negativne posljedice po zadržavanje statusa područja Kotora kao dijela svjetske prirodne i kulturno-istorijske baštine.
Potvrdili su samo da je ta lokacija imala važeći ugovor o zakupu sa JP Morsko dobro do 31. decembra prošle godine i da će se ona “naći u tenderskom postupku (za davanje u zakup do 2028. godine) koji će raspisati Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom”. Dosadašnji zakupac ove lokacije bila je firma “Hefesta” doo iz Herceg Novog koja je prije skoro deset godina i sagradila restoran “Verige 65”.
Na pitanje u čemu se postupanje ministra Slavena Radunovića u ovom slučaju razlikuje od ponašanja njegovih prethodnika iz DPS-a, iz MDUP-a su poručili da “razlika između mandata ministra Radunovića i prethodnih ministara, Gvozdenovića i Radulovića, leži u činjenici da je objekat dobio dozvolu i izgrađen je za vrijeme mandata druge dvojice”. Nisu, međutim, negirali da će država o svojoj upornosti da zadrži “privremeni” ugostiteljski objekat na Turksom ratu, ipak, morati uskoro da polaže račune stručnjacima Uneska.
“Komisija Unesko/Icomosa dolazi u Crnu Goru krajem februara 2025. godine i jedna od tema sa predstavnicima Uprave za zaštitu kulturnih dobara će biti i privremeni objekat na Turskom rtu, označen kao lokacija 1.1 u Programu privremenih objekata u opštini Kotor”, rekli su iz MDUP-a.
Donedavni gradonačelnik Kotora Vladimir Jokić (Demokrate) od samog početka gradnje “privremenog objekta” na Turskom rtu protivio se njegovom postojanju i ukazivao na brojne kontroverzne aspekte posla u kojem je Hefesta dobila u zakup tu lokaciju, te postupanja s tim u vezi tadašnjih MORT-a, Morskog dobra i Uprave za zaštitu kulturnih dobara, ali je Specijalno državno tužilaštvo na čijem je čelu tada bio Milivoje Katnić, ocijenilo da je sve to bilo legalno i da nema mjesta sumnji u korupciju i organizovani kriminal.
Imajući u vidu da objekat gravitira na terenu ovoliko dugo, smatramo da uklanjanjem ovog objekta prostor na kojem se on nalazi ne bi vratili u prvobitno stanje i smatramo da bi ta lokacija onda bila neiskorišćena i niko se ne bi bavio njenim održavanjem. Mišljenja smo da jedan dio objekata koji se nalaze u neposrednom zaleđu objekta na Turskom rtu narušava izgled Bokokotorskog zaliva više od ovog objekta
“Privremeni objekat” nazvan “Verige 65” otvoren je u maju 2017. iako mu Opština Kotor nije bila izdala dozvolu za rad. Svečanom otvaranju je prisustvovao i tadašnji predsjednik države i šef DPS-a Milo Đukanović čija je prijateljica manekenka Jelena Šćepanović jedna od suvlasnica firme “Hefesta”. Hefesta je izgradila “privremeni objekat”, restoran i lounge bar “Verige65” na Turskom rtu na osnovu Plana privremenih objekata u zoni morskog dobra 2016-2018. godina, koji je donijelo tadašnje Ministarstvo održivog razvoja i turizma na čelu sa Pavlom Radulovićem (DPS). Prethodno je taj resor kojim je onda rukovodio Branimir Gvozdenović (DPS), napravio izmjene ranijeg Plana privremenih objekata i na Turskom rtu, na “Hefestinu” inicijativu, ucrtao ugostiteljski objekat od 190 kvadrata. Projektna dokumentacija za taj objekat urađena je pod u najmanju ruku čudnim okolnostima i uz direktnu saradnju Uprave za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore (UZK) sa investitorom, što je javno u medijima priznala tadašnja direktorica UZK Anastazija Miranović (DPS). Područno odjeljenje UZK u Kotoru prije toga je dva puta dalo negativno mišljenje na inicijativu da se na Turskom rtu podigne “privremeni objekat” takvog karaktera i dimenzija, a protiv se izjasnila čak i tada aktuelna DPS lokalna uprava Kotora. U postupku izdavanja neophodnih papira, uslova i saglasnosti za ovaj objekat između investitora i nadležnih državnih organa, agencija, uprava i preduzeća, bilo je nekoliko slučajeva veoma čudnog “tajminga”, odnosno antidatiranja dokumenata ili završavanja gomile adminstrativnog posla za koje obično trebaju mjeseci, za manje od 24 časa.
Dobit im zvanično, konstantno pada, smanjena i zakupnina
Prema podacima iz Centralnog registra Privrednog suda vlasnici firme “Hefesta” iz Herceg Novog su Aleksandar i Jelena Šćepanović sa po 35 odsto kapitala, dok po 15 odsto imaju Zdravko Jerkić i firma “Compania de vinos Montenegro” iz Kotora, u vlasništvu Željka Uljarevića. “Hefesta” je do 1. januara ove godine imala validan ugovor o zakupu lokacije za privremeni objekat koji je sklopila 2019. sa Morskim dobrom na čijem je čelu tada bio Predrag Jelušić (DPS).
Po tom ugovoru “Hefesta” je na katastarskim parcelama 68 i 69 KO Kostanjica mogla da postavi “nepokretni privremeni objekat - vidikovac sa parkiralištem i privremeni ugostiteljski objekat sa terasom”. Površina restorana koji ima prizemnu etažu i suteran u osnovi je 190 kvadrata, a terase 260 kvadrata, dok je površina parkirališta 1.260 kvadrata. Za zakup ove lokacije “Hefesta” je Morskom dobru plaćala 31.700 eura godišnje, što im je 2020. i 2021. kada su na snazi bile vanredne mjere zbog pandemije koronavirusa, kao i svim drugim zakupcima lokacija u zoni morskog dobra, odlukom Vlade, sniženo na pola tog iznosa. Zakupnina je 2022. opet vračena na iznos od 31.700 eura koliko su plaćali i 2023.
Međutim, posljednjim, sedmim po redu aneksom ugovora o zakupu koji je sa “Hefestom” 23. aprila prošle godine potpisao direktor Morskog dobra Mladen Mikijelj (Nova), godišnja zakupnina za jednu od najatraktivnijih lokacija u Boki “Hefesti” je snižena na 17.680 eura, jer se u međuvremenu ispostavilo da je dio zemljišta koje je Morsko dobro izdavalo “Hefesti”, zapravo u privatnom vlasništvu dvojice mještana Perasta.
Prema podacima sa sajta Poreske uprave, “Hefesta” je u vrijeme dok je gradila “privremeni objekat” restoran “Verige65” 2015. i 2016. poslovala sa gubitkom od 15.655 i 20.969 eura. Godinu 2017. u kojoj je restoran zvanično otvoren, iako tada još nije imao fiskalizovane kase za izdavanje računa, firma je završila sa neto profitom od 106.955 eura, da bi dobit dostigla vrhunac u narednoj 2018, koju je “Hefesta” okončala sa neto profitom od 150.426 eura, Od tada do kraja 2023, međutim, prema zvaničnim polascima, poslovanje ove firme je sve slabije, pa se dobit u 2019. već skoro prepolovila na 84.024 eura, i nastavila da konstantno pada, do najslabijeg rezultata ostvarenog u 2023. koju je Hefesta završila sa neto profitom od samo 19.845 eura.
Bonus video:
