Aerodromi Crne Gore traže avion za obuku osoblja

Državno preduzeće Aerodromi Crne Gore (ACG) raspisalo je tender za nabavku aviona za obuku svog osoblja, a kojim će najvjerovatnije, u posjed te firme doći jedan od rashodovanih aviona tipa “Fokker F-100” koji su nekada letjeli u floti bivšeg nacionalnog avio-prevoznika Montenegro airlinesa (MA).

“Vijesti” ovo saznaju nezvanično od izvora iz ACG uz pojašnjenje da je riječ o avionu koji je holandska kompanija “Airline Fleet Support” lani kupila od stečajne uprave MA i sa koga je poskidala motore i upotrebljive djelove. Ostatak aviona se nalazi na podgoričkom aerodromu.

Tender procjenjenje vrijednosti 45.980 eura sa PDV-om traje do 9. aprila kada će biti i otvorene ponude. ACG su u tenderu naveli da traže rashodovani komercijalni putnički avion za potrebe uvježbavanja operativnih službi na aerodromu.

“Vazduhoplov koji je povučen iz operativne upotrebe, koji sadrži osnovne konstruktivne elemente za potrebe uvježbavanja izvršilaca koji obavljaju poslove iz domena sigurnosti i bezbjednosti na aerodromu. Vazduhoplov treba da je konstruisan na način da je kada je bio u potpuno operativnom stanju, omogućavao prevoz putnika, prtljaga i tereta. Sadašnja namjena vazduhoplova bi bila prvenstveno za potrebe uvježbavanja postupaka i aktivnosti izvršilaca operativnih službi na aerodromu prilikom redovnog obavljanja aktivnosti na opsluživanju vazduhoplova (prilazak i odmicanje opreme za opsluživanje, postupak odleđivanja vazduhoplova, prevlačenje vazduhoplova upotrebom specijalizovane opreme i slično). Takođe, isti bi se koristio i za svrhu uvježbavanja aktivnosti i postupaka u kriznim i vanrednim situacijama (evakuacija iz vazduhoplova, taktike gašenja požara i slično)”, piše u tenderu.

Državno preduzeće traže “ogoljeni” avion sa koga su skinuti motori i tzv. APU (pomoćni generator) na kojem su sačuvana krila i rep, ali se ne pokreću kontrolne površine na krilima, horizontalnom i vertikalnom stabilizatoru. Traži se da avion ima netaknut svoj stajni trap kako bi ga ACG shodno svojim potrebama, na aerodromu u Podgorica moglo premještati povlačenjem “push back” tegljačima ili traktorima, koji se i inače koriste za to prilikom redovnih aerodromskih operacija sa opsluživanjem vazduhoplova. Zahtijeva se da sva vrata na putničkoj kabini, odnosno na prtljažnom prostoru aviona budu ispravna i funkcionalna, te da enterijer putničke kabine treba da sadrži “sve panele i poklopce kako bi se sačuvao originalan izgled kabine i da postojeće instalacije i kablovi u unutrašnjosti trupa nedostupni sa unutrašnje strane.”

“Enterijer bagažnika vazduhoplova treba da je cjelovit i neoštećen odnosno da su svi paneli na svom mjestu i da su dostupne mreže na svim odeljcima”, navodi se u tenderu uz napomenu da trup aviona mora biti cjelovit i bez oštećenja, da svi otvori u vidu vjetrobranskih stakala i stakala na prozorima treba da budu cjeloviti i funkcionalni kako bi spriječili prodor vode u unutrašnjost trupa, dok iz unutrašnjosti pilotske kabine svi uređaji, instalacije i instrumenti treba da budu demontirani.

I u tenderu specificiranih dimenzija traženog aviona (dužina trupa, raspon krila i visina) vidi se da ACG pretenduju da nabave rashodovani avion tipa “Fokker F-100” kakvih je ukupno pet komada svojevremeno letjelo u floti MA. Posljednji avion bivšeg nacionalnog avio-prevoznika zadnji je let obavio u decembru 2020. kada je MA bankrotirao, a njegova flota prizemljena. Ovaj avion je prošle godine stečajna uprava MA prodala holandskoj firmi “Airline Fleet Support” pa je on nakon remonta u Holandiji, odnedavno ponovo u redovnoj upotrebi i od januara ove godine ponovno leti u floti kompanije “Skyward Express” u Keniji. Stečajna uprava MA prošle nedjelje donela je odluku o prodaji posljednjeg raspoloživog od ranije prestala četiri aviona F-100, letjelice registarske oznake 40-AOT, po ceni od 57.000 eura, biznismenu Bojanu Dragašu iz SAD koji namjerava da taj avion rastavi u djelove i na nekoj drugoj lokaciji ga ponovno sastavi i pretvori u restoran.

Krajem 2023. firmi “Hashtag” iz Srbije je prodat F-100 registarske oznake 4O-AOP za 145.000 eura, a holandskoj kompaniji “Airline Fleet Support” isti takav avion registarske oznake 40-AOL za 85.000 eura. Holandska kompanija je potom u ljeto prošle godine kupila još jedan bivši MA avion F-100, registarske oznake 4O-AOK za 65.900 eura. Upravo će taj avion, odnosno ono što je ostalo od njega nakon što su Holanđani u međuvremenu sa njega poskidali motore i sve druge još upotrebljive djelove, sada, prema nezvaničnim informacijama “Vijesti”, otkupiti ACG.

“Državnom preduzeću duže vrijeme treba takav vježbovni poligon, a Holanđanima se više isplati da već ogoljeni avion podaju u komadu na licu mjesta u Podgorici gdje se on nalazi, nego da ga tu režu kao sekundarnu sirovinu”, rekao je izvor “Vijesti”.

Praksa pretvaranja starih i rashodovanih putničkih aviona u vježbovne poligone za trening aerodromskih vatrogasno-spasilačkih, odnosno službi za opsluživanje je uobičajena u svijetu, a u regionu je najsvežiji takav primjer nekadašnji JAT-ov avion tipa “McDonnell-Douglas DC-9” (YU – AJM) koji je 2005. prestao da leti i već godinama služi kao vatrogasni poligon na Aerodromu “Nikola Tesla” u Beogradu.