Ukupna oslobađanja graditelja prve dionice auto-puta od plaćanja dažbina državi, od početka gradnje do sada, mogu se procijeniti na oko stotinu miliona eura. Angažovani su mnogi podizvođači koji važe za firme bliske vlasti, ali ima i onih koje su “izvodili građevinske radove” vrijedne desetine miliona eura, a registrovane su za trgovinu ili konsalting.
Ima i firmi koje su dobijale poslove i novac, a bile su u blokadi i dužne su državi, kao i slučajeva da se ne može utvrditi koja je kompanija i za šta dobila novac jer ima više povezanih sa istim imenom. Tu su i primjeri da su pojedine firme odlazile u blokadu ili stečaj, a posao su nastavljale druge pod sličnim imenom.
To se sve može vidjeti iz dokumentacije o dosadašnjim radovima i plaćanjima koju su ministarstva finansija i saobraćaja dostavile nezavisnom poslaniku Aleksandru Damjanoviću.
Ukupna vrijednost proizvoda i usluga za koju su podizvođači na projektu izgradnje dionice auto-puta od Smokovca do Mateševa oslobođeni od carinskih i poreskih obaveza od 2015. godine do danas iznosi 445,31 milion eura.
Podaci Ministarstva finansija pokazuju da su od ove sume najveće poslove na auto-putu dobile kompanije Bemaks, Cijevna komerc i Montengro petrol u ukupnom iznosu od blizu 160 miliona eura.
Kompaniji Bemaks do sada je plaćeno 95,69 miliona eura za 33 urađena posla. Glavni izvođač kineski CRBC ih je angažovao, između ostalog, za izgradnju svih asfaltnih kolovoznih konstrukcija, zaštitu kosina za most Moračica, četiri tunela (Suka, Vežešnik, 1 i 2 Mrke), most Mrke, tri podvožnjaka, temeljne stubove mosta Jabuka, pripremne radove na izvođenju petlje Smokovac, elektromašinske instalacije i vodosnabdijevanje i zaštitu buke i naplatne rampe na toj petlji...
Na ovaj iznos posla Bemaks je oslobođen plaćanja poreza i carina, a direktno mu je po osnovu povraćaja dijela plaćene akcize odobreno 1,14 miliona eura. Osnivač i izvršni direktor kompanije je Veselin Kovačević, a ta firma godinama unazad se povezuje sa vrhom dijela vladajućih stuktura iz najjače partije DPS-a koje su bliske savjetniku šefa države, Milanu Roćenu koji je povezanost negirao.
”Cijevni komerc” milioni, a dužni za porez
U dokumentacijama oba ministarstva se navodi ime kompanije “Cijevna komerc” u vlasništvu biznismena Danila Petrovića koja je do sada prihodovala 34,4 miliona eura. Račun firme sa ovim nazivom je često u blokadi, a posljednja traje od 1. oktobra zbog duga od 1,1 milion eura. Ova firma je na kraju juna imala poreski dug od 1,68 miliona eura, obuhvaćen reprogramom. Međutim, tri mjeseca ranije njen poreski dug bio je 1,1 milion eura. To pokazuje da firma, iako u reprogramu, povećava poreski dug, što se ne bi smjelo dešavati. Ukupni prihodi od auto-puta više su nego dovoljni za vraćanje ovih dugova, ako su uopšte uplaćeni firmi sa ovim nazivom.
Danilo Petrović vlasnik je još jedne firme sa skoro istim nazivom “Cijevna commerc”. I ovoj firmi račun je često u blokadi, a posljednja traje od 1. oktobra zbog duga od 200 hiljada eura. Ona je na kraju juna imala poreski dug u reprogramu od 370 hiljada eura, a tri mjeseca ranije bio je 355 hiljada. I njoj raste poreski dug što je u suprotnosti sa pravilima reprograma.
“Cijevna komerc”, makar prema podacima Ministarstva saobraćaja, bila je angažovana za miješanje i transport betona, za utovar, istovar, skladištenje i transport materijala, izgradnju kamenoloma, postrojenja za drobljenje i fabrike betona... Ovoj firmi je do sada odobren povrat akciza u vrijednosti 1,22 miliona eura.
Mostove gradi i firma za trgovinu
Treći najveći podizvođač je firma “Montengro petrol”, koja je registrovana za trgovinu na veliko, ali je na auto-putu obavljala građevinske radove za koje je do sada plaćena 28,7 miliona eura. Prema spisku koji je Ministarstvo saobraćaja dalo Damjanoviću, ovaj trgovac je gradio pristupne puteve, montirao i sklapao postrojenja za miješanje betona, gradio mostove preko Tare i Drcke... Dobio je 637,28 hiljada po osnovu povraćaja na dio plaćene akcize. Osnivač firme je Andrea Šuškavčević Novović.
Na spisku podizvođača je i Ramel koji je ugovorio radove vrijedne od 9,2 miliona eura. Radio je projekte i izvodio radove u oblasti elektroinstalacija.
Firma Ramel je u poslovim vezama sa Blažom Đukanovićem, sinom predsjednika države Mila Đukanovića. Mlađi Đukanović je na ime svoje firme “BB solar” uzimao kredite čiji je korisnik bio Ramel.
Glavni izvođač CRBC oslobođen je poreza i doprinosa za plate svojih zaposlenih u iznosi od 19,92 miliona, platio je 9,36 hiljada po osnovu poreza na dobit u 2017. godini i 48,67 hiljada u prošloj godini, a za robu koju je uvezao u vrijednosti od 41,19 miliona oslobođen je carina i PDV-a pri uvozu. Po osnovu povraćaja na dio plaćene akcize CRBC je 4,5 miliona zadržao.
Damjanović: Oprošteno i zaboravljeno diže cijenu
Damjanović za “Vijesti” kaže da podaci koje je dobio od ministarstava ukazuju da su ustupljeni prihodi budžeta, odnosno poreska oslobođenja izvođača i podizvođača na visokom nivou i svako računanje cijene dionice auto-puta mora uključiti i ovaj segment. “Činjenica da pet godina od donošenja zakona koji je uveo poreske olakšice i četiri godine od početka izvođenja radova protiču bez ikakvog nadzora Skupštine, govori o neodgovornosti skupštinske većine i netransparentnoj realizaciji najvećeg infrastrukturnog projekta. Da je bilo pune kontrole ne bi se dešavala ni petlja, ni zaboravljeni radovi, ni problemi sa kašnjenjem projekta, što će zajedno sa izgubljenim prihodima budžeta značajno poskupiti prvobitnu cijenu projekta. Upiti poslanika ne mogu zamijenti kontinuirani parlamentarni nadzor nad ovim projektom”, rekao je Damjanović.
Iz Ministarstva finansija u odgovoru Damjanoviću navode da je pozitivni efekat ovog projekta, koji je od velikog značaja za privredu zemlje, doprinos projekta smanjenju nezaposlenosti ili povećanju zaposlenosti.
“Procjenjuje se da će do kraja 2019. godine stopa nezaposlenosti biti niža za oko 0,4 procentna poena nego što bi bila bez izgradnje auto-puta. Očekuje se da će broj zaposlenih na kraju 2019. godine biti za oko 1,7 odsto veći nego u slučaju bez realizacije projekta. Istovremeno očekuje se da će broj nezaposlenih biti manji za oko 1,3 odsto”, ističu iz MF.
Izgradnja prve dionice auto-puta od Smokovca do Mateševa zvanično je počela 11. maja 2015. godine i kineski izvođač radova kompanija CRBC trebalo je da je završi za četiri godine. Taj rok pomjeren je za septembar naredne godine. Ugovorom koji je država potpisala sa CRBC-om definisano je da se podizvođačima angažovanim za projektovanje i izvođenje radova koji imaju sjedište i registraciju u Crnoj Gori prije 1. januara 2012. godine dodijeli najmanje 30 odsto prihvaćenog iznosa ugovora.
Kamen vrijedan oko 50 miliona
Ministarstvo saobraćaja navelo je u dopisu poslaniku da je ukupna količina tehničko-građevinskog kamena koji CRBC može da koristi za izgradnju auto-puta bez naknade i do kojeg je izvođač radova došao do danas 7.702.000 metara kubnih, od čega je dio iskorišćen za gradnju auto-puta, a ostatak je odložen kao višak.
“Činjenica da su prvi put dostavljeni podaci o potrošnji kamena koji je, shodno zakonu besplatan za izvođača, a koji svoje radove fakturiše državi kroz ugovor ukazuje na potrebu pune kontrole. To iz razloga što računajući tržišne cijene građevinsko- tehničkog kamena, proizilazi da je ova stavka vrijedna skoro 50 miliona eura, što je veoma značajno kod računanja pune cijene projekta”, kazao je Damjanović.
U odgovoru Vladinog resora navode da je od zvaničnog početka radova 11. maja 2015. godine CRBC-u isplaćena ukupna vrijednost avansa od 173,23 miliona, dok je izveo radove vrijedne 577,02 miliona eura.
“Od čega je za naplatu dospio iznos od 462,34 miliona nakon umanjenja za otplatu avansa, garantovanog depozita i zadržavanja po osnovu obavještenja o neusklađenosti”, ističe Ministarstvo.
Više firmi sa imenom “Petrobart” dobilo 11 miliona eura
Među značajnim podizvođačima nalaze se firme koje su samo formalno crnogorske jer su njihovi vlasnici iz inostranstva. U nekoliko slučajeva postoje dvije ili više firmi sa istim nazivom, pa je nejasno koja je taj iznos prihodovala.
Jedan od primjera je firma „Petrobart” iz Beograda, Gibraltara ili Podgorice. Firma ili firme ovog naziva su od prodaje goriva izvođačima na auto-putu prihodovale 11 miliona eura. U prvoj godini izgradnje auto-puta izvođač je imao ugovor o snabdjevanju gorivom sa firmom „Petrobart” iz Beograda, čiji je osnivač istoimena firma sa Gibraltara a ovlašćeni zastupnik beogradski biznismen Zoran Obradović, i njoj je u toj godini plaćeno 159 hljada eura. Naredne godine se firmi „Petrobart”, ne navodeći odakle je, uplaćuje 833 hiljade eura.
U Crnoj Gori su u tom periodu postojale firme „Petrobart”, kao dio stranog društva, „Petrobart MNE” i „Petrobart Avia”, u kojima je osnivač ili član uprave Obradović.
Protiv firme „Petrobart” Beograd u 2017. godini Naftna industrija Srbije pokreće zahtjev za prinudnu naplatu zbog duga od 390 miliona dinara što je 3,3 miliona eura, dok Obradović gasi njeno društvo u Podgorici. Nakon toga Obradović poslovanje prebacuje na blizance firme u Crnoj Gori, dok dugovi ostaju firmi u Beogradu.
Prema podacima Ministarstva finansija, firmi „Petrobart”, ne navodeći sjedište ili dodatak u nazivu, je u 2017. godini uplaćeno 5,37 miliona eura. Za 2018. se navodi da je firmi „Petrobart MNE” uplaćeno 1,84 miliona eura. U decembru te godine „Petrobart” iz Beograda odlazi u stečaj.
Ove godine do kraja septembra za snabdjevanje gorivom izvođača na auto-putu isplaćeno je 2,86 miliona eura firmi „Petrobart”, bez navođenja sjedišta ili nastavka u imenu. U firmi „Petrobart MNE” osnivač je Obradović, a direktor bivši pomoćnik ministra finansija Nemanja Pavličić.
Ne zna se koja je od tri firme “Skladgradnja” dobila tri miliona eura
Firmi ili firmama koja se u papirima vode pod nazivom „Skladgradnja” je u protekle tri godine plaćeno oko tri miliona eura. U izvještajima za neke godine, navedeno je da je novac isplaćen inostranoj firmi sa tim nazivom, a negdje nema takvih detalja. U Crnoj Gori postoje dvije firme sa tim imenom, a treća je u Splitu.
Firmi „Skladgradnja” iz Podgorice, kao dijelu stranog društva iz Splita, direktor je Slaven Žužul. Ovoj firmi račun je u blokadi i prošle godine nije imala prihoda. Druga firma je „Skladgradnja Montenegro” čiji je vlasnik i direktor Žužul, koja se takođe sada nalazi na listi blokiranih firmi. Žužul je direktor i istoimene firme iz Splita. Njegovi radnici u Crnoj Gori su više puta protestovali jer nijesu dobijali plate za angažman na auto-putu.
Trgovcu ili konsultantu “Montesino” 7,8 miliona za postavljanje drobilice
Firmi ili firmama koje koriste naziv „Montesino”, uplaćeno je 7,8 miliona eura. U nekim izvještajima se navodi da je ova firma iz inostranstva, a u nekima da je iz Podgorice.
U jednom izvještaju o davanju saglasnosti Ministarstva saobraćaja se navodi da je firma „Montesino” iz Podgorice angažovana da postavi drobilično postrojenje na kampu Mrke.
Međutim, prema podacima iz registra u Crnoj Gori postoji jedna firma sa ovim imenom čiji je vlasnik i direktor Marina Bisenić a registrovana je za trgovinu. Podaci o njenim prihodima u poreskom izvještaju ne odgovaraju onima za koje ministarstvo kaže da je uplatilo toj firmi.
U registru postoji i firma „Monte-Sino Investment Services” registrovana u Podgorici čiji su vlasnici Anja Đurović i Marko Rešetar, koja se bavi poslovnim konsaltingom. Firma je registrovana prošle godine i nije imala nikakve prihode.
Na sajtu ove firme navedeno je da je njihov partner istoimena firma iz Kine koja se bavi poslovnim savjetovanjem.
Bonus video:
