Naučnici je nazivaju latinskim imenom Drosophilidae. Iza tog imena se skriva mušica, koja u pravilu nije veća od dva milimetra i koja na većinu nas djeluje neugodno. Riječ je o dosadnoj mušici, koju mnogi automatski ubijaju. U budućnosti bi međutim, prije nego to učine, trebalo da stanu i razmisle.
Naučnici i istraživači sa Univerziteta u Konstancu su otkrili da vinska mušica može biti itekako korisna. U budućnosti će ona najvjerovatnije spašavati ljudske živote. Vinska mušica ima jako osjetljivo čulo mirisa. Ćelije karcinom oslobađaju karakteristične mirise, koji se razlikuju od drugih mirisa. To je profesora Đovanija Galicija, neurobiologa, navelo na spasonosnu ideju, koja bi mogla da utre put dijagnostici na području ranog otkrivanja raka. Poznato je da ćelije raka mogu da namirišu i psi. Ali, četveronošci koji laju nisu baš najpodesniji za naučne laboratorije. Za razliku od njih, vinska mušica je idealna za eksperimentisanje i uzgoj.
U laboratoriji Odjeljenja za neurobiologiju Univerziteta u Konstancu nalazi se poseban uređaj. Riječ je o robotu čija ruka sa injekcijom prelazi preko 20 posuda od stakla i isisava iz njih tečnost. Alja Luedke, saradnica u Istraživačkom centru, pažljivo posmatra šta radi robot. Robot izvlači miris iz jedne bočice i raspršuje ga na jednu vinsku mušicu. Pri tome se ruka robota fokusira na jednu minijaturnu metalnu pločicu. To je centralni dio uređaja kojim eksperimentišemo, pojašnjava Danijel Munč - još jedan član istraživačkog tima.
Receptori mirisa vinske mušice su toliko osjetljivi da mogu da razlikuju ćelije različitih vrsta karcinoma. I to naučnici mogu da otkriju na odgovarajućim, specifičnim grafikama, crtežima ili "umjetničkim slikama" koje se pojavljuju na ekranu/monitoru
Danijel Munč pojašnjava kako svaki miris odnosno aroma na monitoru oslikava svoj specifični uzorak. Ćelije karcinoma imaju specifične uzorke. Naučnici ih odmah mogu razlikovati od ostalih grafičkih prikaza mirisa. Ukoliko mušica udahne miris ćelije karcinoma onda naučnik na monitoru vidi poseban grafički prikaz. A to znači: znak za uzbunu - karcinom! I ne samo to. Receptori mirisa vinske mušice su toliko osjetljivi da mogu da razlikuju ćelije različitih vrsta karcinoma. I to naučnici mogu da otkriju na odgovarajućim, specifičnim grafikama, crtežima ili "umjetničkim slikama" koje se pojavljuju na ekranu/monitoru.
Ruka robota stalno uzima novu probu sa mirisom i raspršuje ga na vinsku mušicu. U cijelom eksperimentu učestvuju i mnogi elektronski uređaji. Ali, oni sami nisu dovoljni. Najvažnije je u svemu nepogrešivo čulo mirisa vinske mušice, kaže naučnica i saradnica tima Alja Ludke. Jer, prirodni receptori mirisa vinske mušice su puno osjetljiviji od elektronskih senzora.
I tako samo nekoliko milimetara velika vinska mušica u stanju je u budućnosti pružiti itekako važan doprinos u otkrivanju ćelija karcinoma. U saradnji sa Univerzitetom La Sapienca u Rimu naučnici rade na konstrukciji kompatnog uređaja za dijagnozu/analizu. Zamislivo je da se senzori mirisa izdvoje iz mušice i da se izolovano pokušaju integrisati u jedan dijagnostički uređaj. Tako bi se možda mogao uvesti jednostavni test, kojim bi se duvanjem moglo utvrditi ima li neko karcinom u ranom stadijumu ili ne.
Nije čudo da mnogi ljekari i naučnici koji istražuju ćelije raka s pažnjom očekuju ishod projekta. Među njima je i onkolog prof. Helmut Otle, koji istražuje u berlinskom medicinskom centru Charité.
On međutim ukazuje na jednu poteškoću. Mirisni koktel jednog čovjeka je puno kompleksniji nego mirisi proba sa aromama, koji se nalazi u reagenskim posudicama. Stoga, vjeruje on, istraživački projekat u Konstancu ni izdaleka nije u toj fazi koja bi mu omogućila da bude upotrijebljen klinički, u svakodnevnom životu. Pa ipak to je velika nada kada je riječ o ranom otkrivanju karcinoma.
Bonus video:
