Iako astronomi nisu uspjeli da pronađu prvu „vanzemaljsku Zemlju“ u 2013-oj, uspjeli su da pronađu mnoštvo uzbudljivih planeta izvan našeg sistema.
Predstavljamo vam spisak najuzbidljivijih egzoplaneta pronađenih tokom ove godine, od sićušnih svjetova veličine Zemljinog Mjeseca, do plavih gasovitih džinova na kojima pada kiša otopljenog stakla.
Najmanja egzoplaneta
U februaru, astronomi su objavili otkriće planete Kepler-37b, najmanjeg vanzemaljskog svijeta ikada pronađenog oko neke zvijezde nalik Suncu. Planeta je oko 3.900 kilometara široka, čime je malo veća od našeg Mjeseca.
Kepler-37b, koji je uočen NASA-inim svemirskim teleskopom Kepler, nalazi se na udaljenosti od 215 svjetlosnih godina od Zemlje. Egzoplaneta je najvjerovatnije previše vrela za život kakav znamo. Njena revolucija oko zvijezde traje 13 dana.
Svijet najpribližniji Zemlji
Ove godine je takođe pronađena planeta koja najviše liči na Zemlju u pogledu veličine i sastava, iako je previše vrela kako bi život na njoj bio moguć.
Kepler-78b je samo 20% širi i oko 80% masivniji od naše planete, sa približno jednakom gustinom. Venzemaljski svijet koji je od nas udaljen oko 400 svjetlosnih godina nalazi se na samo 1,5 miliona kilometara udaljenosti od njene zvijezde, oko koje napravi krug na svakih 8,5 sati. Površinska temperatura Kepler-78b vjerovatno prelazi 2.000 stepeni Celzijusa, tvrde naučnici.
Hiljadu nepoznatih planeta
Astronomi su prvi put pronašli planetu koja orbitira oko zvijezde koja nije naše Sunce 1992. godine. Skoro dvije decenije kasnije u 2013. uspjeli su da dostignu broj od 1.000 prema nekim tvrdnjama.
Dvije od pet baza podataka koje vode katalog otkrivenih nepoznatih planeta premašile su broj 1.000 ove godine. Ekstrasolarnu planetarnu enciklopediju i Egzoplanetarni katalog vodi Univerzitet u Portoriku u Aresibo planetarnoj laboratoriji, a broj koji je 26. decembra zabilježen je 1.056.
Druge tri baze podataka – NASA-ina egzoplanetarna arhiva, Baza egzoplanetarnih orbita i Otvoreni egzoplanetarni katalog – imaju 976, 756, tj. 973 prijavljenih otkrića, pri čemu varijacije u broju označavaju nesigurnost u otkriće neke egzoplanete.
Prva mapa oblaka egzoplanete
Astronomi su tokom ove godine uspjeli da kreiraju prvu mapu oblaka neke planete izvan našeg Sunčevog sistema.
Nakon više od tri godine osmatranja planete, gasovitog džina pod imenom Kepler-7b, NASA-inim teleskopima Habl i Spicer, naučnici su otkrili reflektujući potpis koji su protumačili kao oblake.
Zapadna strana atmosfere planete Kepler-7b ima puno oblaka, dok je na istočnoj nebo čisto. Planeta, otkrivena 2010. godine, ima veličinu 1,5 veću od Jupitera, ali joj je masa upola manja.
Dva potencijalno nastanjiva „vodena svijeta“
U aprilu su naučnici objavili otkriće Kepler-62e i Kepler-62f, dvije egzoplanete u istom solarnom sistemu koje imaju karakteristike potrebne za održavanje života.
Ovi svjetovi su nešto veći od Zemlje i studije pokazuju da su oba najvjerovatnije prekrivena ogromnim okeanima. Kepler-62e i f „izgledaju veoma dobro sa stanovišta mogućnosti za pronalaženjem života“, izjavio je glavni naučnik Kepler misije Bil Borucki iz NASA-e.
Najmanja egzoplaneta fotografisana oko zvijezde nalik Suncu
Astronomi su pomoću japanskog Subaru teleskopa na Havajima uspjeli da fotografišu GJ 504b, gasovitog džina veličine Jupitera. Iako prilično velika, GJ 504b je i dalje najmanji svijet koji je uslikan direktno.
Naučnici se nadaju da će ovo dostignuće označiti tehnološki korak napred ka konačnom cilju slikanja zemljolike planete. Takav poduhvat će biti moguć u narednoj deceniji, vjeruju neki stručnjaci.
„Vanzemaljska Zemlja“ u komšiluku
Istraživanje objavljeno početkom ove godine procjenjuje da prava zemljolika planeta najvjerovatnije postoji u reonu od 13 svjetlosnih godina udaljenosti od našeg solarnog sistema, što je bukvalno komšiluk u kosmičkim razmjerama.
U istraživanju su analizirana Keplerova osmatranja crvenih patuljaka, koji čine oko 75% od 100 milijardi zvijezda Mliječnog puta. Šest procenata crvenih patuljaka bi trebalo da budu domaćini planetama nalik Zemlji, što bi značilo da naša galaksija ima barem 4.5 milijardi Zemljinih blizanaca.
Plava planeta na kojoj pada kiša stakla
Džinovska planeta HD 189733b otkrivena je 2005. godine, ali su naučnici tek ove godine uspjeli da otkriju njene fascinantne osobine.
Osmatranja svemirskog teleskopa Habl otkrila su da je egzoplaneta HD 189733b plava, što predstavlja prvi put u istoriji da su naučnici direktno videli pravu boju nepoznatog svijeta. Vjeruje se da je plavetnilo rezultat kiše rastopljenog stakla na super-vjetrovitoj i jako toploj planeti, gdje dnevna temperatura može da se popne i do 900 stepeni Celzijusa.
Egzoplaneta sa najudaljenijom orbitiom
Još jedno uzbudljivo otkriće ove godine bilo je otkriće gasovitog džina pod imenom HD 106906b, koji je otkriven u najudaljenijoj orbiti oko neke zvijezde do sada.
HD 106906b, koja je 11 puta masivnija od Jupitera, nalazi se na 650 puta većoj udaljenosti od svoje zvijezde nego Zemlja od Sunca. Zemljina prosječna udaljenost od Sunca je oko 150 miliona kilometara. Otkriće može uticati na astronome da ponovo promisle o teorijama vezanim za planete i formiranje zvezda, koje trenutno ne mogu potpuno da objasne kako je ogromna planeta poput ove uspjela da zauzme tako udaljenu orbitalnu putanju.
Tri vjerovatno nastanjive planete kruže oko iste zvijezde
Astronomi su uspjeli da otkriju nešto novo još jednom u 2013. godini. Otkrili su prvi ekstrasolarni sistem koji je dom za tri planete u nastanjivoj zoni, udaljenosti koja je prava kako bi tečna voda mogla da postoji na površini ovih svjetova.
Naučnici su već potvrdili da tri planete koje kruže oko zvijezde Gliese 667C prije ove godine, ali su u junu objavili da zvijezda ima barem šest ili sedam svjetova od kojih su tri u stanju da budu pogodna za život kakav znamo. Sve tri potencijalno nastanjive planete su „super-Zemlje“, tj. svjetovi nešto veći od našeg.
Galerija
Bonus video:
