Rekordne vrućine, sve učestalije meteorološke katastrofe, otapanje lednika i rast nivoa mora dokazi su razornog djelovanja čovjeka na planetu koji se množe, upozoravaju na uzbunu i traže hitnu akciju protiv klimatskih poremećaja.
U manje od godinu dana četiri naučna izvještaja Ujedinjenih nacija o stanju planete odjeknula su poput groma i probudila građane cijelog svijeta stvorivši alarmantan pritisak na učesnike konferencije o klimi COP25 koja u ponedjeljak počinje u Madridu, piše Hina.
Protekle četiri godine bile su najtoplije od početka mjerenja. Jul 2019. bio je najtopliji mjesec u istoriji mjerenja te će se ova godina vjerovatno pridružiti i postati peta najtoplija, a možda čak i popeti na 2. ili 3. mjesto najtoplijih, navodi Američka okeanografska i atmosferska agencija (NOAA).
No to je tek početak. Planeta je toplija za otprilike jedan stepen Celzijusa u odnosu na predindustrijsko doba. Međutim, ako temperatura nastavi rasti sadašnjim ritmom, zbog emisija gasova sa efekton staklene bašte, prag od 1,5 stepeni, zacrtan Pariškim sporazumom, bio bi postignut između 2030. i 2052. godine, kažu UN-ovi stručnjaci za klimu.
Čak i ako države budu poštovale preuzete obveze o smanjenju emisija gasova biće to manje od +3 stepeni Celzijusa do kraja vijeka. A koliko je to razorno ilustrira podatak da svakih pola stepeni više povećava intenzitet i/ili učestalost meteoroloških katastrofa kao što sutoplotni talas, oluje, suše ili poplave.
Osim toga, naučnici koji proučavaju nove klimatske modele koji će služiti kao osnova za novi izvještaj Međuvladinog panela o klimatskim promjenama (IPCC) u 2021. govore da će zatopljenje biti još izraženije nego što se ranije predviđalo. Najgori scenario bilo bi otopljenje od +7 stepeni Celzijusa u 2100. godini u odnosu na prethodni najgori scenario sa porastom +4,8°C.
U Evropi strašne vrućine više nisu izuzetak, Sibirom i Australijom haraju užasni požari, ciklon Idai pogađa Mozambik, a Venecija se suočava sa sve katastrofalnijim plimnim talasima.
Iako je neku specifičnu katastrofu teško pripisati klimatskim poremećajima, njihova sadašnja učestalost, odnosno ekstremnost, potvrđuje naučna predviđanja. A naučnici predviđaju da će budućnost biti još mračnija.
Uz rast temperature od +1,5°C, epizode jakih kiša bit će sve učestalije, sve jače i/ili obilnije, kaže IPCC. Očekuje se i sve veća učestalost i sve jači intenzitet suša.
Nadalje, zagrijavanje planete za čak i dodatnih pola stepeni Celzijusa izazvalo bi "jasne" negativne posljedice. Primjera radi, bude li ispoštovan minimalni cilj Pariškog sporazuma globalnog rasta temperature za najviše +2°C, cikloni, uragani ili tajfuni postaće snažniji i cikloni će harati u kategorijama 4 i 5.
Prema UN-ovu izvještaju objavljenom ove sedmice, emisije CO2 prosječno su rasle za 1,5 posto na godinu u posljednjih deset godina i nema nikakvih nagovještaja usporavanja, a zapravo bi se zagrijavanje trebalo usporavati za 7,6 posto na godinu od 2020. do 2030. ako se svijet nada ispoštovati granicu od +1,5°C.
Krajem 2018. godine glavni staklenički gasovi premašili su nove rekordne koncentracije u atmosferi, a posebno CO2, s 407,8 ppm.
Posljednji put kada je Zemljina atmosfera imala takav postotak CO2 "bilo je prije 3 do 5 miliona godina: temperatura je tada bila 2 do 3 stepeni viša nego danas, a nivo mora bio je za 10 do 20 metara viši od sadašnjeg", navodi Svjetska meteorološka organizacija.
IPCC kaže da je nivo mora narastao za 15 cm u 20. vijeku. Taj se ritam ubrzava i nivo okeana nastaviće rasti vjekovima i prijetiti niskim naseljima na obalama gdje će do 2050. godine živjeti više od milijarde ljudi.
Čak i ako svijet uspije snažno smanjiti emisije stakleničkih gasova, rast okeana mogao bi iznositi između 30 i 60 cm do 2010., odnosno od 60 do 110 cm ako emisije nastave rasti.
Razlog tog rasta uglavnom je topljenje lednika. Dvije ledene kalote na Antarktiku i Grenlandu gubile su prosječno 430 milijarda tona svake godine od 2006., a ledena kora Arktika smanjuje se takođe i brojni planinski lednici mogli bi nestati.
Čovjek nije odgovoran samo za klimu. Njegova eksploatacija prirodnih izvora dosegnula je dosad neviđeni nivo, ponajprije zbog prehrane broja stanovnika planete koji raste, a istovremeno priroda se urušava brže nego ikada prije.
Poljoprivredne prakse, eksploatacija šuma, onečišćenje... Stručnjaci za bioraznolikost pri UN-u (IPBES), kažu da je uništeno 75 posto kopnenog okoliša, odnosno 66 posto morskog. Posljedica je da bi moglo nestati milion životinjskih i biljnih vrsta, a mnoge od njih tokom sljedećih decenija.
Bonus video:
