Američki predsjednik Džimi Karter odlazi u Denver 3. maja 1978. godine u institut za istraživanje solarne energije.
Na drugom kraja zemlje, istog dana, desetine ljudi okupilo se na planini Kadilak u Mejnu, na mjestu gdje je sunčev zrak navodno prvi put dodirnuo Sjedinjene Države.
U Njujorku je Robert Redford pred masom govorio kako „nijedna država ne može da postavi embargo nad Suncem”. Svi ovi događaji u Sjedinjenim Državama, ali i u još 22 zemlje svijeta, imali su nešto zajedničko - te godine prvi je put proslavljen Svjetski dan Sunca, na Karterovu inicijativu.
Naučnici od tada koriste svaki trenutak da što više saznaju o zvijezdi zbog koje je Zemlja naseljena.
Šta sve znamo o Suncu
Sunce je staro oko 4,5 milijardi godina, podaci su Nacionalne vazduhoplovne i svemirske administracije (NASA). Sijaće, procjenjuju naučnici, još toliko.
„Zvijezde poput našeg Sunca sijaju oko devet do deset milijardi godina. Dakle, naše Sunce je otprilike na polovini života”, kažu NASA naučnici.
„Kada istekne tih pet milijardi godina, Sunce će postati crveni div.
„To znači da će istovremeno postati veće i hladnije. Kada se to dogodi, biće drugačije od Sunca koje danas poznajemo. „Postaće oko 2.000 puta svjetlije nego što je sada”.
Ova zvijezda je 109 puta većeg prečnika od Zemlje i teža je 330.000 puta.
Ipak, svake sekunde gubi i po nekoliko tona sopstvene mase pri pretvaranju u svjetlost i energiju. Temperatura Sunca je nevjerovatnih 15 miliona stepeni Celzijusa. Ova temperatura je, procjenjuje se, u samom jezgru Sunca.
Iako Sunce doživljavamo kao žuto, ova zvijezda zapravo nema jednu boju, već je mješavina više njih. Pošto ga gledamo kroz atmosferu, vidimo ga kao zasljepljujuće bijelo. Sunce čini dve trećine vodonika, dok jedna trećina odlazi na helijum. Zraku Sunca treba osam minuta da dođe do Zemlje, a razdaljina je gotovo 150 miliona kilometara.
Šta još istražujemo
Fascinacija Suncem i dalje traje. Naučnici stalno pokušavaju da saznaju nešto novo - tako su 2020. godine snimili zvijezdu do zapanjujućih detalja.
Slike su napravljene sa Havaja - solarnim teleskopom Daniel K Inouye.
Na njima se vidi površina od samo 30 kilometara. Na ovom ubrzanom snimku prikazano je kako se tokom 10 minuta mijenja površina Sunca. To je slika Sunca sa najvećom rezolucijom do sada, a njegov izgled je najpribližniji užarenoj lavi koja se konstantno pomjera. Boja se kreće u rasponu od žute do crvene. Upravo kada gledamo Sunce, ali golim okom, možemo da primijetimo da je nekada crveno. Zašto je tako?
„Suština je u rasijavanju sunčevog svjetla - a ono se ne rasijava ravnomjerno”, kaže astronom Edvard Blumer, iz Kraljevskog muzeja Grinič.
„Svaka boja ima drugačiju talasnu dužinu i zbog toga svaka nijansa izgleda tako kako izgleda”.
Na primjer, ljubičasta ima najkraću talasnu dužinu, dok crvena ima najdužu.
Sljedeći korak je razumjeti našu atmosferu, slojeve gasova - kao što je kiseonik koji udišemo - koji okružuju našu planetu i omogućuju joj život.
Kako sunčevo svjetlo prolazi kroz različite slojeve vazduha - svaki od njih sa gasovima različite gustine - ono se prelama i razdvaja kao da prolazi kroz prizmu. Takođe, postoje čestice koje ostaju u vazduhu, a koje zauzvrat čine da rasijano svjetlo odskoči i odbija se od njih. Kad Sunce izlazi ili zalazi, njegovi zraci udaraju u gornje slojeve atmosfere pod određenim uglom. I tu nastaje „magija”.
Bonus video:
