Istraživač kršenja ljudskih prava Aleksandar Zeković podržava zahtjeve opozicije vezano za državljanstvo i srpski jezik. Njihovo uslovljavanje glasanja za izborni zakon, smatra on, ne treba kritikovati po svaku cijenu.
Opozicija je tražila da se u zamjenu za podršku izbornom zakonu, koji je prvi uslov Evropske komsije za dobijanje datuma pregovora, srpski izjednači sa crnogorskim u školama kao i da se, onima koji su glasali na referendumu a nijesu državljani Crne Gore, omogući da pravo glasa koriste do 2016. godine, do kada bi, po olakšanim uslovima, mogli da dobiju crnogorsko državljanstvo.
“Socijalistička narodna partija je na legitiman način otvorila pitanja pristupa crnogorskom državljanstvu i službene upotrebe srpskog jezika. Vezivanje ovih pitanja za izbornu regulativu ne treba po svaku cijenu kritikovati. Nijesam sklon prepoznati ih ni kao prijetnju ili trenutni razlog, eventualnog, zaustavljanja evropskog puta zemlje”, napisao je Zeković potpredsjedniku Vlade i ministru pravde Dušku Markoviću.
Odsustvo održivog političkog dijaloga
Zeković tvrdi da ovakav pristup opozicije ukazuje na odsustvo održivog i kontinuiranog političkog dijaloga i na ozbiljan nedostatak povjerenja između vlasti i opozicije.
On je predložio Markoviću da se usvoji Zakon o službenoj upotrebi jezika: “Postojeće zakonske odredbe nijesu kompletne i jasne. Posebno ih treba na lokalnom nivou učiniti garantovanim uz isključenu mogućnost odbijanja upotrebe manjinskog jezika u lokalnom životu (stranačko preglasavanje)”.
Zakonom, dodao je Zeković, treba urediti način ostvarivanja službene upotrebe jezika u javnim službama i na nivou lokalnih samouprava i uslove za uvođenje službene upotrebe jezika na lokalnom nivou kao i upotrebu jezika u ekonomskom životu.
Zeković predlaže i da se usvoji akcioni plan za primjenu Zakona o slobodama i pravima manjina. Dodao je da statuti svih opština treba da budu usaglašeni sa ustavnim i zakonskim odredbama o zaštiti manjina i upotrebi manjinskih jezika, prema rezultatima posljednjeg popisa stanovništva.
“Posebno je važno osnažiti i pratiti, u praksi, da sistemske institucije konsultuju savjete nacionalnih manjina pri donošenju odluka. Treba obezbijediti njihovu djelotvornu participaciju”, piše u pismu.
Srpski nacionalni savjet mora imati podršku srpskih partija
Zeković je ukazao na neophodnost legitimiteta manjinskih savjeta. Ističući da nema ništa protiv postojanja, rada i djelovanja Srpskog nacionalnog savjeta (SNS), Zeković je ukazao na neke kontradiktonosti koje se njega tiču.
Jedna od njih jeste da iz SNS-a često dolaze izjave o neprihvatanju manjinskog statusa srpskog naroda u Crnoj Gori: “Činjenica je da se SNS osnovao i registrovao po zakonu, da se radi o činu dobrovoljne samodeklaracije i da već godinama, po osnovu pripadništva manjini, koristi odgovarajuću državnu podršku za očuvanje i razvoj srpskog nacionalnog identiteta”.
Zeković je rekao da vođenje i koordiniranje politike u oblasti ljudskih i manjinskih prava, kao i bavljenje ovim pitanjima, zahtijeva veću upućenost i posvećenost resornog ministra za ljudska i manjinska prava.
SNS je, tvrdi on, dužan poraditi na svom legitimitetu jer se mora jasno legitimisati pred državnim organima kao ključno tijelo manjinske samouprave: “Ne bi bilo dobro, u praksi, da buduće odluke crnogorskih organa, kreirane kroz saradnju sa ovim Savjetom, osporavaju gotovo sve parlamentarne političke strukture koje okupljaju, isključivo ili između ostalih, pripadnike srpskog naroda u Crnoj Gori”.
On je dodao da ne bi bilo korektno da te odluke, kreirane kroz dijalog, osporava država Srbija kroz njeno legitimno interesovanje za prava i položaj onih koji je doživljavaju svojom maticom.
Bonus video:
