Zapošljavanje pred izbore, pritisak na zaposlene u javnom sektoru i zloupotreba socijalnih davanja, samo su neki od načina na koji Demokratska partija socijalista (DPS) prikuplja glasove, na koje kritičari vlasti godinama ukazuju.
“Kupovini” izborne pobjede vladajuće stranke prethodnih godina svjedočile su brojne objelodanjene afere - bez kazne, odnosno praktično bez pravosnažnih sudskih presuda.
Direktor istraživačkog centra MANS-a, Dejan Milovac kazao je “Vijestima” da se i ove godine može posvjedočiti da se svi oni mehanizmi iz afere “Snimak“ i dalje koriste u punom kapacitetu, te da specifična situacija povodom epidemije virusa korona, nije u potpunosti omela DPS da na nezakonit način pokušava da pridobije glasove građana.
“MANS je još nakon prošlih parlamentarnih izbora 2016. godine precizno identifikovao ključne mehanizme za kupovinu glasova, odnosno nezakonito finansiranje izbornih kampanja i u kontinuitetu upozoravao da bez pune primjene izbornih zakona, a prije svega bez pravosnažnih presuda za političku korupciju, ne možemo očekivati da se vladajuća partija sama od sebe popravi, kao ni da uslovi za održavanje izbora budu drastično bolji”, istakao je Milovac.
On je naglasio da se to pokazalo i tokom ove predizborne kampanje, gdje su u javnost već isplivale informacije, snimci i dokumentacija koji ukazuje na činjenicu da DPS i dalje u dobrom dijelu računa na glasove zaposlenih u javnom sektoru, “odnosno upravo na one glasače koji su posao ranije dobili pokazujući lojalnost vladajućoj partiji”.
“O tome svjedoče audio-snimci koji pokazuju kako funkcioniše zapošljavanje u Vojsci Crne Gore, ali i svi oni spiskovi koji se ovih dana prave po školama i drugim javnim ustanovama, javnim preduzećima i državnim institucijama”, kazao je Milovac.
On je ocijenio da je zbog toga predizborno zapošljavanje prepoznato kao jedan od ključnih mehanizama DPS-a, ne samo radi obezbjeđivanja novih glasova, već prije svega zbog toga da bi svoje postojeće glasače držao pod kontrolom:
“Ucjene, zastrašivanja i prijetnje otkazima su sramotan atak na egzistenciju građana koji tada više nije slobodan da na izborima glasa onako kako smatra da treba, već onako kako mu partija naloži”, istakao je Milovac. Najpoznatije afere koje se dovode u vezu sa obezbjeđivanjem izborne pobjede DPS-u su “Koverta”, “Snimak”, “Spisak”…
”Koverta”
Od poslednjih izbora, najveću “prašinu” je podigla afera “Koverta”, čiji su glavni akteri vlasnik Atlas grupe Duško Knežević i visoki funkcioner DPS-a Slavoljub Stijepović. U januaru 2019. godine Knežević, koji se nalazi u Velikoj Britaniji, čiji je i državljanin, objavio je snimak na kojem Stijepoviću daje kovertu sa novcem u iznosu od navodno blizu 100.000 eura za finansiranje lokalnih izbora u Podgorici.
Protiv Kneževića je Tužilaštvo podnijelo nekoliko optužnica pred crnogorskim sudovima, a Specijalno državno tužilaštvo je u decembru prošle godine podiglo optužnicu protiv aktuelnog savjetnika predsjednika Crne Gore Slavoljuba Stijepovića.
Bivšem gradonačelniku Podgorice se na teret stavlja krivično djelo pranje novca.
Suđenje Kneževiću, Stijepoviću i ostalim okrivljenim za pranje novca trebalo je da počne u aprilu ove godine, ali je odgođeno za septembar zbog epidemije korona virusa.
”Spisak”
“Vijesti” su sredinom juna objavile da DPS ima pristup podacima o građanima koji nisu dostupni ostalim partijama preko biračkog spiska, a da u bazi koja sadrži te podatke procjenjuju hoće li ih građani glasati.
Dokumenta iz 2016. godine ukazuju da su opštinskim odborima za kampanju na raspolaganju bili i ministri, što se moglo vidjeti iz zapisnika sa sjednice odbora DPS-a u Kotoru.
Izvod iz baze za dva biračka mjesta u Škaljarima otkriva da DPS, osim pristupa podacima iz biračkog spiska, sadrži i lične podatke koji ne bi trebalo da budu dostupni partijama, a inače se mogu naći u Centralnom registru stanovništva Ministarstva unutrašnjih poslova.
”Snimak”
Afera “Snimak”, koja je objelodanjena 2013. godine, pokazala je kombinatoriku DPS-a pred izbore - zapošljavanje glasača.
“Jedan zaposleni - to su četiri glasa, ako uspijemo da zaposlimo našeg čovjeka, to su njima četiri glasa manje nego nama”, kazao je Zoran Jelić (DPS) 16. februara 2013.
Nakon tog snimka sa sjednice stranačkih organa DPS-a, u javnost je kasnije dospjelo više snimaka iz nekoliko opština o navodnoj kupovini glasova za DPS. Simboličnu krivicu su podnijeli lokalni funkcioneri, dok su glavni akteri afere napredovali u karijeri.
Tadašnji lider Pozitivne Crne Gore Darko Pajović, koji je dostavio snimak medijima, je nakon spasavanja Vlade Mila Đukanovića, postao ambasador u Kini, a kasnije i u Indoneziji, dok je Jelić postao senator Državne revizorske institucije (DRI).
Zapošljavanje
Prethodnih dana objavljeni su snimci koji pokazuju da je neophodno da “teren prepoznaje” mlade, da bi se zaposlili u Vojsci Crne Gore. Na objavljenim snimcima čija autentičnost nije demantovana, aktivistikinja DPS-a iz podgoričke Mjesne zajednice Zagorič Dušica Vulić objašnjava potencijalnim kandidatima kako da budu podobni da bi postali profesionalni vojnici. Za to je, kako je objasnila, potrebno “prepoznavanje na terenu”- da se kandidat izjašnjava kao Crnogorac i da pokaže simpatije prema vladajućoj partiji, odnosno da obeća da će glasati za nju.
Iz podgoričkog tužilaštva televiziji “Vijesti” potvrdili su da su otvorili izviđaj u vezi sa tim slučajem, koji će pratiti i Agencija za sprečavanje korupcije.
Zalutali mejl i poštolog
U prilog tome da se strogo vodi evidencija kako će državni službenici glasati, pokazala je i afera “Zalutali mejl”, koju je 2018. objelodanio Demos.
Iz te partije je tada saopšteno da je na zvanični mejl JU Muzeji i galerije, koju vodi funkcionerka Demosa Lucija Đurašković, stigao mejl na ime bivše direktorice Biljane Brajović (DPS), poslat sa zvanične adrese Centra za konzervaciju i arheološka istraživanja pri Ministarstvu kulture Crne Gore.
Brajović je na funkciju direktora Centra za konzervaciju imenovala Vlada 2017. godine. U spornom mejlu se nalazila tabela sa imenima zaposlenih u Centru za konzervaciju i arheološka istraživanja, sa njihovim matičnim brojevima i oznakama plus ili minus, uz napomene o tome ko je od njih član ili simpatizer druge partije. Mejl je sadržao i instrukciju da je sa nekim od njih “neophodno obaviti razgovor”. To je stiglo sa mejla zvanične institucije na mejl koji je vjerovatno pomiješan sa privatnim mejlom Biljane Brajović.
Tužilaštvo je odbacilo krivičnu prijavu koju je tim povodom Demos podnio.
Sličan primjer dostavljanja podataka o službenicima mediji su objavili i 2014. godine, kada je objavljeno da je upravnik Pošte u Ulici slobode Dragan Tomašević 2009. godine vodio tajni spisak o političkom opredjeljenju zaposlenih i dostavljao ga izvršnom direktoru Pošte Crne Gore Milanu Martinoviću.
“Od mene ste napravili poštologa takve klase da ja nemam komentar i način da Vam se odužim. Iskreno Vaš “, napisao je Tomašević u dopisu Martinoviću...
Radnici Čistoće, Vodovoda, vatrogasci...
Istraživački centar NVO MANS je, kako su saopštili, 21. jula “razotkrio još jednu šemu ubacivanja novca nepoznatog porijekla u finansijske tokove vladajuće partije za potrebe finansiranja kampanje za parlamentarne izbore 2016. godine”. Iznijeli su podatke da su tada zaposleni podgoričkih preduzeća “Čistoća” i “Vodovod i kanalizacija”, ali i gradske Službe zaštite i spasavanja, donirali skoro 40.000 eura DPS-u u avgustu i septembru 2016. godine. Novac su, kako je saopšteno iz MANS-a, najčešće donirali istog dana, gotovinski i u istoj poslovnici Societe Generale banke (sadašnje Podgoričke banke) u Podgorici.
MANS navodi da su istu banku koristili i donatori DPS-a sa Vrela Ribničkih gdje mahom žive Romi, kao i 22 visoka funkcionera DPS-a, koji su istog dana uplatili navodne dobrovoljne priloge za potrebe vođenja kampanje.
MANS je zbog ovog slučaja 30. jula ove godine, Specijalnom državnom tužilaštvu (SDT) podnio krivičnu prijavu protiv predsjednika DPS-a Mila Đukanovića i te partije.
Socijalnom pomoći do glasova
Tokom obezbjeđivanja sigurnih glasova za izbore, vladajuća partija posebnu pažnju poklanja socijalno ugroženim grupama, među kojima su penzioneri sa primanjima ispod 50 eura, porodicama u kojima niko ne radi, samohranim roditeljima, onima koji su teško bolesni…
To piše u Obaveznoj instrukciji za rad mini-izbornih štabova DPS-a, u koju su “Vijesti” imale uvid i koju su objavile prije dva mjeseca.
Dio opozicije i nevladinog sektora je godinama izražava sumnju da se socijalna pomoć godinama koristi za kupovinu glasova socijalno ugroženih građana pred izbore.
Shodno izmjenama Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja koje su usvojene u aprilu, dozvoljena je isplata socijalne pomoći iz budžeta za vrijeme izborne kampanje.
Korisnicima materijalnog obezbjeđenja i boračke zaštite, Ministarstvo rada i socijalnog staranja je iz tekuće budžetske reserve nedavno isplatilo 1.820.000 miliona eura jednokratne socijalne pomoći nakon što je formalno, mjesec dana pred izbore, Vlada stvorila uslove za to kroz svoj treći paket socijalno-ekonomskih mjera za građane i privredu.
Milovac je ocijenio da je ovogodišnju kampanju obilježio “takozvani treći paket socio-ekonomskih mjera pomoći građanima i privredi”.
“Iako se kao takav predstavljao javnosti, nakon višemjesečnog odlaganja svima je postalo jasno da se radi o dobro upakovanim mehanizmima afere ‘Snimak’ i da na taj način DPS ima mogućnost da nastavi sa zloupotrebom državnih fondova, sada pod izgovorom rješavanja ekonomske krize koju je prouzrokovala epidemija”, istakao je Milovac.
Premijer u kampanji “izbrisao razliku” između budžeta i DPS-a
Milovac je istakao da je u dosadašnjoj kampanji bilo i više nego izražena takozvana funcionerska kampanja tokom koje se “bez ikakvog obzira koristio svaki mogući državni resurs radi političke promocije DPS-a”. U tome je, kako je ocijenio, prednjačio predsjednik Vlade Duško Marković, koji je tokom ove predizborne kampanje u potpunosti izbrisao razliku između državnog budžeta i svoje partije.
“Zbog toga smo imali i situaciju da se u jeku kampanje iz budžetske rezerve pomaže lokalni odbor DPS Budva, pod izgovorom brige za zaposlene u toj Opštini, što je nečuveno”, istakao je Milovac.
Evropska komisija ne komentariše tajne snimke
Povodom najnovijih snimaka u vezi sa zapošljavanjem u Vojsci, iz Evropske komisije su saopštili da ne komentarišu tajne snimke.
“Izborni proces je u toku. Ponovo naglašavamo važnost inkluzivnih i kredibilnih izbora, održanih u skladu sa postojećim nacionalnim pravnim okvirom i međunarodnim standardima. Uzdržaćemo se od komentarisanja dok ODIHR ne bude objavio svoje preliminarne zaključke nakon održanih izbora”, saopšteno je iz EK.
Bonus video:
