Crna Gora ima šta da slavi

Crna Gora pripada svim njenim građanima i njen antifašizam je nepobjediv što je pokazala istorija države i slavna tradicija.

Istoričar Miloš Vukanović za „Vijesti“ je kazao da fašizam kao ideološka doktrina nije prepoznat kao društveni pokret, međutim njihovi aspekti jesu intenzivirani.

„Fašizam je ideološka doktrina koja ima svoj set normi, i suštinski kao takav on ne postoji u Crnoj Gori, makar ne kao prepoznativ društveni pokret. Međutim, očigledno je da se aspekati fašizma poput radikalnog i autoritarnog nacionalizma, kontinuiranog kreiranja 'neprijatelja' i osjećaja ugroženosti, kao i naglašena medijska manipulacija i polarizacija linearno inteziviraju“, rekao je Vukanović odgovarajući na pitanje da li se i na koji način intenzivirao fašizam u Crnoj Gori.

Za političkog analitičara Predraga Zenovića vladavina jedne partije više od tri decenije je nesumnjivo uticala na njegovanje jedne autoritarne političke kulture, ali istakao je da ti obrasci u Crnoj Gori traju mnogo duže.

On je dodao da kada se radi o fašizmu njega se treba bojati kao niza pretpostavki koje često ne prepoznajemo kao fašističke, ali koje su, kako objašnjava, pogodno tlo za bujanje ovog društvenog i duhovnog korova: nacionalno prebrojavanje, podjelu mi-oni, mitologizacija istorije, pozivanje na nove obračune...

“Ne mislim da u Crnoj Gori ima fašizma, kao uobličene i koherentne ideologije, da je drugačije uvjeren sam da ne bismo imali pravo da sjedimo i mirno posmatramo najpogubniju ideologiju XX vijeka. Fašizam je sumrak prosvjetiteljske evropske ideje, humanizma uopšte i perverzija romantičarskog državno-nacionalnog kulta. Međutim, kult vođa, glorifikacija osvjedočenih fašista i neofašista, negacija drugosti, vjera u superiornost svoje nacionalne ili rasne grupe i dalje truju javni diskurs savremenih demokratija, pa tako i Crne Gore“, rekao je Zenović.

Dodao je da je vrlo opasan istorijski revizionizam, koji pokušava da zamagli razliku između antifašizma i fašizma, ali da to ne znači da od antifašizma treba praviti ideologiju isključivosti i targetiranja, jer i to, u konačnici, može biti osnov nekom novom fašističkom mišljenju.

On se osvrnuo i na to što partije desnog centra ojačavaju širom Evrope.

“Novi nacionalizmi, alternativna desnica, desni ekološki anti-migracijski pokreti danas su, nažalost stvarnost evropskog političkog prostora, koje samo tanka linija odvaja od fašističke ideje. Uzrok je, kako to istorijski biva, ekonomska i socijalna kriza protekle decenije, u čijem korijenu je, uvijek, kriza ideja i populizam. Evropska unija i Savjet Evrope, ali cjelokupna javna sfera Evrope treba da oživi argumente u prilog evropskoj ideji, evropskom građanstvu, pluralizmu, ustavnoj demokratiji i ljudskim pravima u ime kojih je fašizam pobijeđen“, kazao je Zenović.

Za Miloša Vukanovića Crna Gora je neotpornija na jačanje desnice u regionu koje se naslanja na jačanje desnice u Evropi. “Jačanje desnice u Evropi je odgovor na, prije svega, deceniju nesposobnosti ljevice da se izbori sa posljedicama ekonomske krize, a potom i sa migrantskom krizom i krizom evropskog identiteta. Naravno, tu je još mnogo faktora na nacionalnom nivou ali sami trend nastao kao posljedica političkih grešaka ide naruku desnice. No, najviše treba da zabrine inertnost populacije koja se opire tim trendovima. Jačanje desnice u konačnici uvijek dovodi do fašizacije društva, a samim tim i do unutrašnjih i spoljašnjih sukoba”, rekao je Vukanović.

U Crnoj Gori se 9. maj slavi kao Dan pobjede nad fašizmom, dok se u većini zapadnih evropskih zemalja slavi 8. maja, na dan, kako je objasnio istoričar Vukanović, kada su se predale sve snage Osovine u Evropi.

“Pošto se ta predaja desila u 23 časa po lokalnom vremenu u Berlinu, odnosno poslije ponoći u Moskvi, države koje su se nakon Drugog svjetskog rata okrenule Sovjetskom Savezu, slavile su Dan pobjede 9. maja. Nakon kraha komunizma u određenom broju država nekadašnjeg Istočnog bloka odustalo se od slavljenja 9. maja kao Dana pobjede, ali se ipak to zadržalo u nekim država, uključujući i Crnu Goru“, kazao je Vukanović.

“Razlozi za to leže u ogromnom doprinosu crnogorskih boraca u NOB-a i ulozi jugoslovenskih partizana u rušenju sila Osovine. Antifašistička borba i period socijalističke Jugoslavije su pogurale Crnu Goru ka savremenom svijetu, iako to sad mnogima zvuči nepovezano. Od Trinaestojulskog ustanka do kapitulacije Njemačke previše je događaja za nabrajanje ali dovoljno je pomenuti, prvi masovni ustanak u porobljenoj Evropi, najveća slobodna teritorija u porobljenoj Evropi, suštinski samostalno oslobađanje sopstvene zemlje koja će dovesti do neutralnosti u periodu Hladnog rata“, zaključio je Vukanović.

Ujedinjeni za slobodu i dostojanstvo

Istoričar Miloš Vukanović je istakao da Crna Gora ima šta da slavi 9. maja i da je to njena obaveza.

“Ne samo da imamo zašto, već imamo i obavezu. Društveni procesi osciliraju, što znači da ako sad imamo povampirenje fašizma u jednom trenutku mora doći i do njegovog pada. Zato moramo slaviti 9. maj i principe na kojima je izvojevana pobjeda protiv ideja koje su uvukle i Evropu i Jugoslaviju u Crnu Goru u ambis”, kazao je Vukanović.

Dok za političkog analitičara Predraga Zenovića slavni antifašistički crnogorski pokret je ram za sliku Crne Gore i ujedinjene oko ideje slobode i dostojanstva. “Potonje učešće kolaboracionista sa fašističkim okupatorom, stravični bratoubilački zločini, brutalno bombardovanje Podgorice od strane saveznika, ali i surov i nečovječan odnos prema kolaboracionistima, moraju nam biti istorijska lekcija da je vrijednost ljudskog života i slobode iznad svake ideološke oznake”, istakao je Zenović.

Barović: Traže priznanja za zločince

Nekadašnji partizan Veljko Barović dolazi iz porodice onih koji su ostavili svoje živote u borbi za antifašizam, među kojima i narodni heroj Simo Barović. On je istakao da fašizam do kraja nikad nije ni bio pobijeđen u Crnoj Gori, ali smatra da je promjenom vlasti došlo do veće slobode govora sa kojom je došlo i većeg izražavanja fašističkih ideja.

“Fašizam u Crnoj Gori nikad do kraja nije bio uništen. Međutim, za vrijeme prethodnih vlada i zadnje Vlade koja je dugo postojala u Crnoj Gori, fašizam je bio ukroćen i nije se mogao javno manifestovati. Međutim, sa novom Vladom došlo je neko novo doba, neko novo ponašanje, kao da nije zabranjeno raditi protiv Crne Gore, svoje zemlje. To je ono što iritira i marginalizuje Crnu Goru“.

Za Veljka Barovića je najveći strah od onog što nalikuje fašizmu pojava velikodržavnih projakata koje podrazumijevaju zauzimanje teritorija drugih država i negiranja identiteta drugih i drugačijih, kako bi se na temeljima fašizma osigurala krvna čistoća članova određene zajednice.

“Zato mnogi, među kojima sam i ja, 9. maj, praznik Pobjede nad fašizmom dočekuju sa velikom nevjericom i neizvješnošću. Fašizam se povampirio da je došlo vrijeme kada je antifašista rizično biti“, istakao je Barović.

On je istakao da se veličanjem ratnih zločinaca omalovažava sve što je približilo Crnu Goru Evropi.

“Omalovažava se sve što je ostvareno i Crnu Goru približilo evropskoj zajednici. Posebno to što fašiste i ratne zločince u nekim sredinama valičaju, tražeći za njih spomenike, ulice i priznanja”, kazao je Barović.