Članovi Demokratskog fronta (DF) i ljudi bliski tom političkom savezu zauzeli su najvažnije funkcije u najvećim državnim preduzećima, uprkos tome što najavljuju proteste protiv Vlade, tražeći izbor nove.
Funkcioneri najznačajnijih konstituenata DF-a (Nove srpska demokratije i Demokratska narodne partija) i njima bliski kadrovi nalaze se, između ostalog, na pozicijama predsjednika odbora direktora Elektroprivrede Crne Gore (EPCG), Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS) i Aerodroma Crne Gore, kao i na mjestima izvršnih direktora Rudnika uglja Pljevlja, Plantaža, Montenegrobonusa...
Predsjednik Odbora direktora EPCG je bivši poslanik i funkcioner DF-a, Milutin Đukanović. Na čelu Odbora direktora CEDIS-a nalazi se Rajko Radošević, koji je na tu funkciju izabran kao predstavnik DF-a, kome je to mjesto pripalo nakon raspodjele pozicija “po dubini”. Odbor direktora Aerodroma predvodi Nebojša Đoković, takođe iz DF-a, dok je predsjednica upravljačkog tijela Luke Bar Slađana Perišić na tu funkciju takođe izabrana u ime tog političkog saveza.
Prvi čovjek Odbora direktora kompanije Montecargo je bivši odbornik DF-a u Skupštini Gradske opštine Golubovci, Miroslav Brajović. Na čelu Odbora direktora Regionalnog vodovoda nalazi se funkcioner DNP-a Zoran Lakušić, dok je predsjednik rukovodnog organa Održavanja željezničkih voznih sredstava (OŽVS) član Nove, Tripko Draganić.
Izvršni direktor Rudnika uglja Pljevlja je predsjednik Opštinskog odbora Nove, Milan Lekić. Na čelu Plantaža je Miroslav Vuković, član Jugoslovenske komunističke partije, jednog od najmanjih konstituenata DF-a. Za izvršnog direktora Montenegrobonusa izabran je poslanik DF-a Radoš Zečević, dok su čelnici Morskog dobra i Budvanske rivijere kadrovi DF-a iz Budve, Mladen Mikijelj i Jovica Gregović.
Funkcioneri DF-a rukovode takođe i Nacionalnim parkovima Crne Gore (NPCG). Marina Jočić (Nova) je predsjednica Upravnog odbora NPCG, Jelena Kljajević (DNP) direktorica. Direktor Uprave za katastar i državnu imovinu je Koča Đurišić (Nova).
Pokret za promjene (PzP), treći po značaju konstituent DF-a, koji je samostalno učestvovao u raspodjeli funkcija “po dubini”, trenutno rukovodi, između ostalog, Fondom penzijskog i invalidskog osiguranja (PIO) i Crnogorskim operatorom tržišta električne energije (COTEE). Direktorica KCCG-a je Ljiljana Radulović, ćerka poslanika PzP-a Branka Radulovića. Čelnik Fonda PIO je član Predsjedništva PzP-a Ranko Aligrudić, dok je za direktora COTEE izabran funkcioner PzP-a, Boro Todorović.
Demokratska Crna Gora “dobila” je pozicije izvršnih direktora u nekim preduzećima u kojima DF rukovodi bordom, dok je na čelu borda onih preduzeća u kojima je direktorski kadar DF-ov. Funkcioneri Demokrata Nikola Rovčanin i Vladimir Čađenović izvršni direktori su EPCG i CEDIS-a, funkcioner barskih Demokrata Josip Đurašković je direktor Regionalnog vodovoda, dok je član Glavnog odbora (GO) te partije Dragan Tufegdžić direktor Pošte Crne Gore. Član GO Demokrata i potpredsjednik beranskog odbora partije, Goran Folić, direktor je Zavoda za zapošljavanje, a funkcioner i odbornik Demokrata u Pljevljima, Dušan Janjušević, predsjednik Odbora direktora Rudnika uglja.
GP URA pripale su, pored ostalog, funkcije direktora Centra za ekotoksikološka ispitivanja, koju obavlja Vidoje Petričić, i Nacionalne biblioteke “Đurđe Crnojević”, na čijem je čelu Dragica Lompar. Kad je riječ o ostalim strankama vlasti, pažnju javnosti izazvalo je imenovanje potpredsjednika Socijalističke narodne partije Dragoslava Šćekića za direktora Fonda za zdravstveno osiguranje, kao i izbor funkcionera Ujedinjenje Crne Gore Danila Jokića za direktora podgoričkog Doma zdravlja.
Vladajuće partije su, prema informacijama “Vijesti”, dobile veliki broj pozicija u upravnim odborima državnih preduzeća i institucija, riječ je o stotinama mjesta, ali je mnoga od tih imenovanja teško direktno povezati s određenim strankama, jer neki od kadrova nijesu formalni članovi tih političkih subjekata.
Direktor Istraživačkog centra Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS), Dejan Milovac, ocijenio je da je jasno da se, prilikom zapošljavanja u državnoj upravi, nije mnogo odmaklo od prakse koju je uspostavila prethodna vlast, a koja je, prema njegovim riječima, dovela do zarobljavanja državnih institucija i njihovog podređivanja partijskom interesu.
”Uprkos javno deklarisanoj političkoj volji da se raskine s praksom Demokratske partije socijalista (DPS), skoro godinu nakon izbora svjedočimo da je za dobar dio partija nove vladajuće većine bilo važnije da zadovolje partijske interese, nego da održe riječ koju su dali biračima tokom predizborne kampanje”, kaže Milovac za “Vijesti”.
On je naveo da se takvim ponašanjem nastavlja zarobljavanje državnih institucija, koje će, kaže, nastaviti svoj rad da oblikuju u skladu s interesima partija.
”Loša praksa se nastavlja, samo s novim igračima. Time se i obesmišljava koncept tzv. ekspertske vlade, jer osim ministara, ‘po dubini’ državne administracije sve češće imamo prilike da vidimo kadar koji nije ni ekspertski, niti profesionalan i stručan”, smatra Milovac.
On naglašava da je partijska knjižica i dalje dominantan preduslov za većinu zapošljavanja u državnoj administraciji, naročito na rukovodećim pozicijama.
”Nažalost, manjak podrške koju Vlada premijera Zdravka Krivokapića uživa u Skupštini Crne Gore, učinio ju je izuzetno izloženom na ucjene svake vrste od pojedinih partija nove većine. Rezultat toga je vidljiv na gotovo svakom koraku u državnoj upravi i pokazuje do koje mjere je obesmišljena javno deklarisana politička volja da se jednom zauvijek prekine s lošom praksom”, naglašava Milovac.
Istraživačica javnih politika u Institutu alternativa, Milena Muk, kaže da su iz te NVO poslije izbora upozoravali da insistiranje na tzv. ekspertskim rješenjima za političke pozicije ministara može stvoriti pritisak i neprimjereni politički uticaj na pozicije koje bi po definiciji trebalo da budu ekspertske.
”To se i desilo, a svoje neskrivene zahtjeve DF pravda time što im je uskraćen pristup političkim pozicijama. To je, svakako, jedan nauk i potvrda da ekspertska vlada može atraktivno djelovati za predizborni program, ali je očigledno teško održiv koncept za postizbornu realnost. Ne bih ulazila u političke razloge DF-a protiv aktuelne Vlade, ali ono na šta smo mi od početka upozoravali jeste da bi zdrava konkurencija među partijama trebalo da bude usmjerena na kontrolu nad reformama i javnim politikama, a ne na tzv. pozicije ‘po dubini’”, navodi Muk za “Vijesti”.
Ona smatra da je u javnom govoru došlo do izuzetno štetne zamjene teza - da se politički legitimitet naplaćuje pozicijama, a ne korjenitim reformama i realizacijom programskih ciljeva.
”Kad u temeljima imamo naopako postavljene stvari, ne iznenađuju ni ove naizgled paradoksalne situacije da konstituenti vlasti, barem u Skupštini i u određenim strukturama u javnom sektoru, budu opredijeljeni protiv Vlade”, podvlači Muk.
Dekan Fakulteta za državne i evropske studije, Đorđije Blažić, kazao da je aktuelna vlast, dok je bila u opoziciji, upozoravala na problem partitokratske države, ali da je nakon izbora prestala da govori o tome.
”Mnogi su prije izbora zagovarali demokratiju, vladavinu prava, prefesionalizam... A onda, kad su došli na vlast, to ih više nije interesovalo, pa tako s principa profesionalizma prelaze na sistem podjele plijena. Ovo je u teoriji političkih sistema klasičan sistem podjele plijena”, naglasio je on za “Vijesti”.
Blažić smatra da aktuelna vlast želi da radi isto što i prethodna.
”Oni hoće ‘po dubini’. Postoje Zakon o državnim službenicima i namještenicima i Zakon o radu, i zna se koja su politička mjesta. O njima nema nikakvog spora - nije potreban ni javni konkurs, ni ništa drugo. Ali kad je riječ o javnoj upravi, liše ministra i državnog sekretara, koji su politički funkcioneri, za kompletan ostali kadar mora se sprovesti postupak javnog oglašavanja. To su procedure koje traju nekoliko mjeseci i tu nema autoritativnog odlučivanja. Ako hoćete, gospodo, i dalje da imate partitokratsku državu - izvolite i radite kako mislite da treba da radite”, poručuje on.
Blažić: Nikad nijesam čuo da neko iz vlasti protestuje protiv vlasti
Upitan kako tumači najave lidera DF-a, da će na jesen organizovati proteste protiv Vlade, Blažić odgovara da je to “crnogorski apsurd”.
”Da neko u vlasti organizuje proteste protiv sebe - u životu nikad nijesam čuo za to. To teorija ne poznaje. Ali mi ne bismo bili mi kad ne bismo nešto izmislili... To govori najviše o njima”, smatra Blažić.
Milovac kaže da, kad je riječ o DF-u, koji se u javnosti prepoznaje kao subjekt koji je “dobio” najviše funkcija u administraciji, nije teško za pretpostaviti da se radi o klasičnom političkom oportunizmu koji, prema njegovim riječima, vrlo malo ima veze s “oslobađanjem institucija od DPS stega”.
”Nažalost, slična situacija je, u većem ili manjem obimu, i s drugim partijama koje čine novu vladajuću većinu. Iako su državne funkcije i više nego primamljive za izgradnju buduće partijske i glasačke baze ‘po dubini’, smatram da bi partije - makar onaj dio koji zaista to želi - trebalo da se uzdrže od prakse koja previše liči na ono što smo imali prilike da vidimo u posljednih 30 godina vladavine DPS-a”, zaključuje on.
Bonus video:
