Najmanje 32 miliona eura koštalo je Crnu Goru vojno angažovanje u međunarodnoj misiji u Avganistanu, a koliko tačno iz Ministarstva odbrane nisu odgovorili “Vijestima”.
Iako nije donosila odluke o angažovanju VCG u Avganistanu, ministarka Olivera Injac je otćutala pitanja “Vijesti” o tome koliko je državu u periodu od 2010. do 2020. koštalo slanje pripadnika VCG u misijama ISAF i “Resolute Support”.
Napori obje, predvođene SAD, propali su početkom avgusta, kada su za nekoliko dana nakon iznenadnog povlačenja većine američkih vojnika iz Avganistana, talibani porazili tamnošnju armiju i snage bezbjednosti.
Injac je na mjesto ministarke odbrane došla u decembru prošle godine - skoro tri mjeseca nakon što se završio angažman VCG u Avganistanu, a na kojem su prethodne decenije insistirali svi bivši ministri odbrane iz DPS-a koji su to proglašavali nacionalnim interesom.
Prema ranije objavljivanim podacima iz MO, troškovi učešća pripadnika VCG u misiji “Resolute Support” iznosili su dva miliona eura godišnje, a uključivali su iznose sredstava za naknade, izdatke za smještaj, putovanje, troškove razmještanja snaga, kao i “druge troškove koji proizilaze iz angažovanja pripadnika VCG u misiji u Avganistanu”.
Troškovi učešća u ranijoj misiji ISAF čiji je VCG bila dio od 2010. do kraja 2014. iznosili su oko četiri miliona eura godišnje jer je i kontingent vojnika u Avganistanu bio duplo veći u odnosu na “Resolut Support”.
Za deset godina to je najmanje 32 miliona eura - iznos veći i od onog koji će Crna Gora izdvojiti za kupovinu tri srednje teška višenamjenska helikoptera “bell 412” koje je u vrlo netransparentnom postupku, 2019. od Kanađana kupio bivši ministar odbrane Predrag Bošković (DPS).
Za pare potrošene na slanje naših vojnika u Avganistan Crna Gora je, na primjer, do sada mogla kupiti čak tri nova manja patrolna broda kakvi nedostaju Mornarici VCG, a koja trenutno skoro da nema sa čime da izađe na more.
Inače, tokom misije ISAF, pripadnici VCG su vršili zadatke stacionarnog obezbjeđenja (davali stražu) u bazama “Panonia” u gradu Pol-e-Komri, odnosno “Marmal” u Mazar-i-Šarifu, i obezbjeđivali na terenu pripadnike PRT (provincijalni timovi za rekonstrukciju), sarađujući pritom s vojnicima iz Mađarske, Hrvatske i Njemačke. Postepeno su im se zadaci povećavali, pa su kasnije obavljali pored ostaloga, i zadatke motorizovanih patrola, uspostavljanja mobilnih kontrolnih punktova, pratnju konvoja, uspostavljanja osmatračkih položaja i rad na njima.
Pored vojnika na terenu i manjeg medicinskog tima, u Avganistanu je na štabnim dužnostima u Kabulu i Mazar-i-Šarifu bio angažovan i manji broj oficirskog i podoficirskog kadra VCG. Kontingenti koji su odlazili u tu državu najčešće su brojili do 40 ljudi, mada ih je bilo i manjih - do 20.
Pored pripadnika VCG, u Kabul je država upućivala i manji broj pripadnika Uprave policije da budu instruktori avganistanskim policajcima.
Tokom misije “Resolute Support” primarni zadatak vojnih kontingenata je bila zaštita savjetničkih timova koji su vršili obuku pripadnika Avganistanske nacionalne armije.
Crna Gora je u više navrata slala Avganistanu i školski pribor i računarsku opremu, koje je tamošnjem stanovništvu najčešće pred kamerama uručivao bivši dugogodišnji načelnik Generalštana, admiral Dragan Samardžić. On i Bošković voljeli su da dosta često u propagandne svrhe, obilaze vojnike u Mazar-i-Šarifu i Kabulu, a Crna Gora je svojevremeno iz viškova VCG, Vladi Avganistana poklonila i 1.500 automatskih pušaka, 100 puškomitraljeza i 250.000 metaka.
U septembru 2020, na isteku mandata tada odlazećeg ministra Boškovića, VCG je završila angažovanje povlačenjem 12. kontingenta.
Tokom desetogodišnjeg učešća bio je angažovan 21 kontingent (devet u ISAF-u i 12 u “Resolute Support”), sa svega 557 pripadnika VCG, od čega 12 žena. U tom periodu trećina vojnika je bila u prilici da stekne iskustvo u Avganistanu. Čelnici VCG i MO za vrijeme madata prethodnih DPS ministara Bora Vučinića, Milice Pejanović-Đurišić i Boškovića slanje vojnika u međunarodne vojne misije gdje su oni mnogo bolje zarađivali nego u Crnoj Gori, koristili su kao dodatno sredstvo pritiska na nepodobne i nagrađivanja politički podobnih pripadnika VCG.
Bilo je primjera da su pojedini vojnici, podoficiri i oficiri po tri ili više puta slati u Avganistan, a neki koji su to željeli i zadovoljili sve stručne kriterijume za odlazak, to nisu bili u prilici.
Iz MO nisu odgovorili na molbu “Vijesti” da komentarišu neuspjeh međunarodne misije da spriječe da Avganistan bude stjecište međunarodnih radikalnih elemenata, ni na pitanje kakve su pouke izvukli iz svog angažovanja i onog što se sada događa u Avganistanu.
Zajedničke vrijednosti sa civilizovanim svijetom
Bivši državni čelnici i DPS zvaničnici MO tvrdili su da je je učestvovanje u ratu u Avganistanu “način da Crna Gora pokaže da dijeli zajedničke vrijednosti sa civilizovanim svijetom”, da je to “izvanredna prilika za podizanje kapaciteta naše vojske”, ali su negirali da naš odlazak u Avganistan ima veze s NATO integracijama Crne Gore koja je 2017. postala članica Alijanse.
Bivši ministar odbrane Boro Vučinić (DPS), za vrijeme čijeg mandata su 2010. prvi crnogorski vojnici otišli u Avganistan, tada je kazao i da “mi djelujemo globalno, jer je to nešto pomalo i u biti našeg naroda, da hoće da se bavi globalnim i velikim temama”.
Bonus video:
