Izbor nestranačkog premijera bio bi dobro rješenje ako bi on nastavio s borbom protiv kriminala i korupcije. Međutim, moguće je da bi takav novi politički eksperiment urušio one koji bi ga realizovali.
Tako sagovornici “Vijesti” gledaju na spekulacije da bi nestranačka ličnost mogla da bude mandatar za sastav nove, tehničke vlade, nakon što je prošle sedmice u parlamentu srušen kabinet Dritana Abazovića.
To bi, nakon formiranja ekspertske Vlade Zdravka Krivokapića u decembru 2020. godine i Abazovićeve manjinske u februare ove, bio treći politički eksperiment nakon poraza Demokratske partije socijalista (DPS) na izborima prije dvije godine.
Za vrijeme tridesetogodišnje vlasti te stranke, državom su upravljale uglavnom “političke” vlade.
Tehnički kabinet formira se s ciljem pripreme vanrednih izbora.
Član pokreta Preokret i bivši poslanik Srđan Perić, ocijenio je da bi novi politički ogled izvjesno “sagorio” one koji bi ga sprovodili.
”Ne dovodim unaprijed u pitanje bilo čiji kredibilitet za kadrovsko mjesto premijera, ali prihvatanje tog modela je, svjesno ili ne, otvaranje savršenog ulaska u kampanju za novi mandat aktuelnog predsjednika države (Mila Đukanovića)”, rekao je “Vijestima”.
S druge strane, teoretičar politike Predrag Zenović navodi da bi nestranački premijer predstavljao dobro rješenje ako bi bio mjera kompromisa i ako bi njegov izbor uključivao deblokadu institucija i nastavak borbe protiv organizovanog kriminala i korupcije.
”Imali smo ekspertsku vladu, političko-partijsku vladu, i sad bi ovo bila treća varijanta. Prednost bi bila u tome što bi mandatar u tom slučaju objedinjavao raznolikost koju bi ta nova ili stara skupštinska većina imala, a partije prevazišle surevnjivosti kojima su sklone i koje su prepreka dogovoru. Međutim, pitanje je koliko bi ministri koji bi bili dio te tehničke vlade, bili lojalni i odgovorni premijeru, a koliko svojim partijskim interesima. Takođe, kome će, u slučaju neuspjeha, taj premijer biti odgovoran”, kazao je “Vijestima”.
Za rušenje Vlade Dritana Abazovića glasalo je 50 poslanika. Uz podnosioce inicijative za izglasavanje nepovjerenja - DPS, Socijaldemokrate, Socijaldemokratsku partiju (SDP), Liberalnu partiju i Demokratsku uniju Albanaca - za pad Vlade glasali su i poslanici Demokrata, Bošnjačke stranke (BS), Prave i Ujedinjene Crne Gore.
Vlada je trajala samo 113 dana, i osim Abazovićevog Građanskog porketa (GP) URA, činli su je SDP, Socijalistička narodna partija (SNP), CIVIS i stranke manjinskih naroda. Parlamentarnu podršku, bez učešća u njoj, davao joj je DPS.
Abazovićev kabinet nastavlja da radi u tehničkom mandatu do izbora novog, za šta sad u parlamentu ne postoji potrebna većina.
Demokrate ponavljaju da neće s DPS-om, Demokratski front (DF) takođe, dok GP URA i SNP partija neće s Demokratama.
S druge strane, DPS s bivšim dugogodišnjim koalicionim partnerima takođe nema 41 glas za izbor vlade.
Govoreći o poziciji Đukanovićeve stranke nakon pada Vlade, Perić kaže da je DPS sasvim racionalno prihvatio sve poklone koje su mu dali pobjednici izbora, i da je na kraju došao u situaciju da inicijative koje većinski “nosi”, ruše vlasti kojima je retorička okosnica bila - borba protiv DPS-a.
Toj partiji su, kaže, u ovom periodu jednako prolazile i akcije izbornog inženjeringa, koji je, objašnjava, sproveden izdavajanjem Zete iz Glavnog grada usred izbornog procesa (formiranjem samostalne opštine) i neustavnim odgađanjem lokalnih izbora za oktobar.
”Dvije godine od izbora, imamo ličnu i političku netrpeljivost nekadašnjih saveznika, razaranje izbornog procesa zbog straha većine da bi postala manjina, podijeljenu zajednicu, do pune vladavine prave još je daleko, a ekonomski sistem suštinski zavisi od priliva novca koji je često iz nelegalnih tokova. Dodajmo tome i da smo dobili nove slojeve besmisla u politici, a primjer za to je da ponovo svjedočimo izjavama da svi kao žele izbore, a gotovo svi se nadaju da ih neće biti... U konačnom, šta je sporno da se građani konsultuju šta žele - na biralištima, naravno”, ističe Perić.
Iako je Vlada pala, vanredni izbori mogu biti raspisani samo ako se parlament raspusti ili mu se skrati mandat.
Skupštini nije podnijeta inicijativa o skraćenju mandata, a zasad nema ni najava da će to biti učinjeno.
S druge strane, uslovi za raspuštanje parlamenta u slučaju pada Vlade mogu se, prema Ustavu, steći jedino ako poslanici krenu u formiranje nove i ne izaberu je u roku od 90 dana od kad predsjednik države predloži mandatara.
Đukanović ima nešto manje od mjesec dana da to učini.
Zenović kaže da misli da su izbori, u trenutnim političkim okolnostima, najlegitimnija opcija.
”Kao građanin i dalje zarobljene države koja kasni u evropskim integracijama i u kojoj su indukovane nacionalne i ideološke tenzije matrica svake izborne kampanje, smatram da je neophodan što brži dogovor i odgovornost poslanika da ne iznevjere očekivanje većine građana Crne Gore da se okrene novi list i učine važni koraci za budućnost ove države”, podvukao je.
Važni koraci biće neophodni što prije zato što postoje realni izgledi da će se Crna Gora, a što su u više navrata najavljivali i najviši državni zvaničnici, na jesen, zbog rata u Ukrajini, suočiti s krizom energenata i hrane.
Upitan koliko je opasno što država čeka neizvjesnu jesen s Vladom u tehničkom mandatu, Perić odgovara da bi, ako trenutno stanje potraje, to bi bilo veliko opterećenje prije svega za politički, a potom i za ekonomski sistem.
”Na kraju, sve se to prevali na građane jer ne bi imali kome da adresiraju odgovornost, niti bi mogli da očekuju inicijative rukovodstva koje su usmjerene ka razvoju zajednice”, navodi on.
Drugi sagovornik kaže da nas teme energije, hrane, spremnosti na prirodne i ekološke katastrofe... vraćaju na suštinska pitanja vođenja države, koja se, napominje, ne mogu i ne smiju shvatati isključivo kao partijsko-politička djelatnost.
”Nego kao djelovanje u službi opšteg javnog interesa i dobrobiti naše zajednice, ali i generacija koje dolaze, a kojima takođe priprada. Vrijeme je da naša politička kultura i svijest idu ka takvom shvatanju politike i države... Očekujem da DPS, i ako ostane opozicija, pokaže odgovornost kod važnih imenovanja, istraje na evropskoj agendi koju zagovara i bude, s obzirom na snagu u parlamentu, konstruktivan akter u borbi protiv kriminala i korupcije”, zaključuje Zenović.
Perić: Građani nisu dobili ono za što su glasali
Perić kaže da je za ono što su tri koalicije (DF, Demokrate i GP URA) obećavale u predizbornoj kampanji 2020, bila nužna snažna politička vlada koja bi preuzela punu odgovornost.
”Mada je na početku zaličilo da se traži kompromis među tri ideološki raznorodne koalicije, pokazaće se da je ipak dominirala želja da se zagrabi što više političke moći i da se preuzme sistem koji je kreirao DPS, a ne da se demontira i stvori bolji. Ne isključujem da je možda bilo i namjera koje su bile usmjerene prvenstveno ka opštem dobru, ali one su, nažalost, bile zanemarljivo male snage. Fakturu sad plaćaju svi, a ponajviše građani, jer nisu dobili ono za što su gotovo referendumski glasali 2020. godine - demontažu koruptivnog sistema”.
Uljarević: Tehnička vlada koju vode političari najbolja opcija
Tehnička vlada najbolje je rješenje za izlazak iz krize, pod uslovom da je vode političari iz stranaka koje je podržavaju - ocijenila je izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje (CGO) Daliborka Uljarević, navodeći da se njenim imenom kao potencijalnom premijerkom neodgovorno i nekorektno manipulisalo.
Ona je agenciji Mina kazala da smatra da za odluke koje predstoje mora postojati jaka podrška u Skupštini, što znači da u vladi treba da budu oni predstavnici koji tu podršku mogu, preko partijskih struktura, efikasno da obezbijede.
Dodaje da ta vlada mora za prioritete imati “hitno vraćanje Crne Gore na put ka Evropskoj uniji (EU)” u skladu sa preuzetim obavezama i preporukama EU i stvaranje uslova za slobodne i fer vanredne parlamentarne izbore.
Treći prioritet vlade, prema njenim riječima, mora biti jačanje nezavisnih institucija i funkcionalne vladavine prava, što, kako je pojasnila, podrazumijeva i borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, u skladu s ustavnom podjelom vlasti.
Uljarević je navela da opcija povratka na vlast većine od 30. avgusta 2020. nije moguća “ukoliko se želi nastaviti ka zapadnim demokratijama”.
Bonus video:
