Vlada u tehničkom mandatu je u prethodnoj godini iskoristila nedostatak jasnih zakonskih normi kojima se predviđa šta sve može raditi kad joj Skupština izglasa nepovjerenje, i bavila se zadacima kojima mora da se bavi Vlada u punom mandatu i kapacitetu.
To je suština odgovora sagovornika “Vijesti”, na pitanja da li je napravljen presedan s Vladom u tehničkom mandatu koja traje duže nego što je imala podršku i da li je za to vrijeme radila više od onoga za šta je imala ovlašćenja.
Vladi premijera Dritana Abazovića je 20. avgusta prošle godine izglasano nepovjerenje i od tada radi u tehničkom mandatu. Tako će ostati dok Skupština ne izabere novu vladu na predlog mandatara Milojka Spajića.
Politikolog Predrag Zenović kazao je za “Vijesti” da je presedan koji je učinjen dugim tehničkim mandatom 43. Vlade Crne Gore rezultat ustavno-pravnih i političkih okolnosti.
“Vladi je izglasano nepovjerenje, ali različite interpretacije Ustava, u nedostatku funkcionalnog Ustavnog suda kao jedinog organa vlasti koji može autoritativno da tumači Ustav, te nedostatak političke volje za novom Vladom ili izborima dali su ovoj vladi dugovječni tehnički mandat”, istakao je Zenović.
On je ocijenio da je Ustav predvidio da takvo stanje može trajati, po jednoj interpretaciji najduže nekoliko mjeseci, ali da je stvarnost uvijek kompleksnija od prava.
“Usvajanje zakona o Vladi suzilo bi prostor za pravne nedoumice i političke presedane”, kazao je Zenović.
Profesor političke sociologije na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, Zoran Stojiljković ocijenio je da je teško u dugoj istoriji parlamentarizma govoriti baš o presedanu, poručivši da se svakako radi o dosta rijetkim situacijama u kojima tehnička vlada, pogotovo predvođena strankom vrlo limitiranog izbornog uticaja, potraje duže od svoje inicijalne formule i faze.
“Umjesto načelnog mudrovanja o ograničenom trajanju i ovlašćenjima, pa i kapacitetima i koherentnosti politika ‘tehničkih’ vlada, valjalo bi odgovoriti na konkretno pitanje: Ko sve, u kojoj mjeri i sa kojim razlozima utiče, posebno nakon izbora iz avgusta 2020, na formiranje i sudbinu Vlada u Crnoj Gori? Šta, recimo, izvan izborne volje građanki i građana, u tom okviru rade veto igrači poput vrhova religijskih zajednica, lidera susjednih država ili predstavnika ambasada? Koju igru igraju u različitim međuizbornim zaokretima i rekonstruktivnim pokušajima zadobijanja nove većine, poput eksperimenta sa Miodragom Lekićem kao mandatarom, brojni politički lideri i lideri u pokušaju na prenaseljenom političkom polju Crne Gore? Koliko malo imaju od toga građani Crne Gore najbolje govori rast izborne apstinencije”, navodi Stojiljković.
Čekajući zakon o vladi
Zenović smatra da je tehnička vlada radila sve što bi radila i vlada u punom pravno-političkom kapacitetu, budući da u crnogorskom ustavno-pravnom poretku ne postoji zakonska norma koja ograničava ovlašćenja tehničkoj vladi, a koja bi trebalo da se nađe u budućem Zakonu o Vladi i kakvo rješenje poznaju zakoni o vladi u regionu.
“Neka od tih rješenja podrazumijevaju da vlada kojoj je izglasano povjerenje može vršiti samo tekuće poslove i ne može predlagati skupštini zakone i druge opšte akte niti donositi propise i ne može postavljati državne službenike na položaj u organima državne uprave”, istakao je Zenović.
On je ocijenio da je tehnička vlada u situaciji kada druga vlada nije mogla biti izabrana, odnosno za to nije postojala politička volja ili pravni preduslovi, iskoristila taj prostor da kroz određena djelovanja dodatno legitimiše svoj rad, kroz normativna i strateška rješenja, socio-ekonomske politike i u prvom redu podrškom tužilaštvu i policiji u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije.
“Uz nepobitne uspjehe u nekim od tih djelovanja, činjenica je da su to zadaci kojima mora da se bavi vlada u punom mandatu i kapacitetu”, ocijenio je Zenović.
Stojiljković navodi da bi se u analogiji sa pomorcima i plovilima moglo reći da je politička brodica Abazovićeve Vlade preživjela torpedovanje, odnosno gubitak podrške u parlamentu i uspjela da, između brojnih hridi, dopluta do luke. Čak i da, navodi, posebno u slučaju visoko politički profitabilne borbe protiv korupcije, nakon remonta pokuša i da politički surfuje.
“Naravno, i korišćenjem personalnih uslovljavanja i reintepretacija zakona - sportu tako omiljenom među političarima. Je li Abazović u tom pogledu izuzetak među onima koji su se našli u sedlu vlasti u Crnoj Gori? Može li se u tom pogledu vjerovati u političku čednost (Milojka) Spajića sa kojim se Abazović upustio u igru prepunu faulova?”, kazao je Stojiljković.
On je istakao da borba za vladavinu prava i zakonitost u zemljama poput Crne Gore i Srbije u velikoj mjeri zavisi od reakcija mnenja i izborne presude građana.
“Primjera radi, misle li oni da su Abazović i URA ipak nešto pomjerili i učinili u polju kidanja veze između vrhova kriminala, pravosuđa i politike, odnosno dekriminalizaciji politike, njenoj detoksikaciiji od visokonaponske, političke korupcije. Preživljavanje u dvojcu sa Bečićevim (Aleksa) Demokratama i mogućnost da se ukrca, u nekoj usputnoj rekonstruktivnoj luci, na brod vlasti biće neka vrsta najboljeg testa. Dilema ljudi poput Đinđića (Zoran) u Srbiji, neomiljena čistuncima poput mene, jeste pod kojim uslovima može ekstralegalno ponašanje, da dovede do legalnih i legitimnih struktura?”, kazao je Stojiljković.
Smjenjivali, imenovali...
U prethodnih godinu dana Vlada je funkcionisala bez podrške, a time i kontrole Skupštine - nije bilo premijerskog sata ni poslaničkih pitanja, mimo procedura smjenjivani su čelnici policije i Agencije za nacionalnu bezbjednost, a imenovan je i brojni novi kadar...
Na inicijativu Abazovića, Vlada je razriješila direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost Sava Kenteru, a odluka je donijeta bez obrazloženja. Na tu funkciju je, najprije u svojstvu v.d, a od maja ove godine i u punom mandatu, imenovan Boris Milić.
Vlada je smijenila i direktora uprave policije Zorana Brđanina nakon što nije podnio ostavku, jer je jedan od njegovih pomoćnika prethodno uhapšen zbog sumnje da je saradnik kavačkog kriminalnog klana. Upravni sud je u julu konstatovao da je nekadašnji direktor UP smijenjen mimo propisa.
Vlada je potom, početkom avgusta na sjednici usvojila predlog za prestanak mandata Brđanina. To je drugi put da Vlada smjenjuje Brđanina, nakon što ga je razriješila dužnosti u martu, kada je na tadašnjoj sjednici izvršne vlasti saopšteno da je nacionalna bezbjednost ugrožena i da država mora hitno da reaguje.
Brđaninov pravni zastupnik je saopštio da će se žaliti Upravnom sudu na novu odluku Vlade o prestanku mandata direktora Uprave policije.
Vlada je razriješila i tadašnje ministre vanjskih poslova i odbrane Ranka Krivokapića i Raška Konjevića.
Ostavku na ministarsku funkciju podnijeli su Adrijan Vuksanović i Jovana Marović koja je bila ministarka za evropske integracije.
Po nalogu Vlade više puta su u Luci Bar zaplijenjene cigarete višemilionske vrijednosti. Jedan od uhapšenih u tim akcijama je i Abazovićev saradnik, bivši direktor Uprave carina Rade Milošević. On je krajem juna pušten iz pritvora, u kojem je bio od kraja decembra 2022. godine, nakon što je uhapšen pod sumnjom da je organizator grupe koja je krijumčarila zaplijenjene cigarete predviđene za uništavanje.
Podaci Centra za građansko obrazovanje pokazuju da je Vlada samo u maju postavila oko 250 funkcionera.
U ekonomskom dijelu, Vlada je, između ostalog, preuzela upravljanje trajektnom linijom Kamenari-Lepetani koju je do tada vodila privatna kompanija “Pomorski saobraćaj”, realizovala posao izgradnje žičare Kotor-Lovćen sa konzorcijumom čiji je većinski vlasnik “Novi Volvox”…
Zenović: Neke vitalne institucije u sjenci uticaja kriminala
Zenović je, odgovarajući na pitanje koje se odnosilo na donošenje nekih spornih odluka Vlade, ocijenio da svaka vlast teži okoštavanju političke moći, ali da jedino nezavisne institucije mogu reći šta je legitimna upotreba moći a šta njena zloupotreba.
“To je prvo i posljednje pitanje svih reformskih i integracionih procesa. Svaka vlast koja nije utemeljena na vladavini prava je arbitrarna i autokratska vlast. Međutim, evidentno je da su neke vitalne crnogorske institucije u dubokoj sjenci uticaja onih arkanskih sila protiv kojih bi, u ime zaštite državnog interesa, trebalo da se bore”. On je istakao da je zato tranzicioni period izgradnje institucija i poretka nakon demokratske smjene vlasti višeznačan, ali jedini mogući put je put vladavine prava i pravne države.
Bonus video:
