Dvadesetak dana prije početka popisa, u gradovima širom države, u medijima i internetskim zajednicma pojačana je kampanja kojom se građanima sugeriše kako da se nacionalno izjasne, kojim jezikom govore i kojoj religiji pripadaju.
U Budvi su prošle sedmice postavljeni brojni bilbordi sa slikama istaknutih istorijskih ličnosti za koje se tvrdi da su Srbi, koji građane animiraju da se na popisu tako nacionalno izjasne, a u Podgorici, Plavu i Rožajama ima bilborda koji fotografijama ličnosti iz istorije, za koje tvrde da su Bošnjaci, ‘usmjeravaju’ bošnjački narod.
U prosrpskim i proruskim medijima poput In4s, alo.me, i nekim medijima u Srbiji, “kampanja” za popis se intenzivno vodi već neko vrijeme, a portal Borba je nedavno objavio oglas u kojem traži novinare zbog “povećanog obima posla” uoči i tokom popisa. Na viber zajednicama “Odbrana izborne volje” i “Srpski svijet”, koje zajedno imaju oko 26.000 članova, aktivno se promoviše kampanja portala In4s i objave prosrpskih medija.
Slično je i sa probošnjačkim medijima i internet zajednicama. Na primjer, Fejsbuk grupa “Rožaje Vijesti” koja ima 35.000 članova, juče je objavila spot u kome se sugeriše da se Bošnjacima brani da se izjasne o naciji, religiji i jeziku, a na kraju stoji “bitno je biti Bošnjak/Bošnjakinja”.
Političke partije javno ne žele da govore o ovakvim kampanjama ili tvrde da se ne miješaju, ali je jasno da ih podržavaju.
“Ovakvim političkim kampanjama, bez obzira da li su vođene direktno od strane političkih partija, bliskih medija ili drugih povezanih subjekata, cijeli proces se strateški politizuje i to prevashodno od onih političkih struktura koje insistiraju na održavanju popisa u ovako nepovoljnom društveno političkom okruženju”, rekla je “Vijestima” Ana Nenezić iz Instituta za društvno-politička istraživanja.
Ona je rekla da u praksi to može značiti da građani neće pristupiti popisu kao neutralnom statističkom instrumentu, već kao sredstvu političke borbe.
“Osim toga, postoji realna opasnost da se građani osjećaju prisiljenima da se izjasne na određeni način zbog straha ili političkog pritiska, a ne zbog stvarnog osjećaja pripadnosti. Posebno ako imamo u vidu, da za razliku od prethodnog popisa, sada nećemo imati ni međunarodni monitoring”, ocijenila je Nenezićeva.
Na desetak bilborda koji su postavljeni duž glavnog gradskog bulevara i zaobilaznice u Budvi, ali i u Boretima, Jazu, Lastvi Grbaljskoj piše “Ponosni na svoje srpsko, srpski narod Boke/popis 2023”. Na njima su i slike istorijskih ličnosti, poput Stefana Uroša Nemanjića, naučnika Ruđera Boškovića, pomorca Marka Martinovića, lingviste Pera Budmana, Mitrofana Bana, Visariona Ljubiše.
Iz privatne budvanske firme “Lovćen film” nijesu željeli “Vijestima” da odgovore ko je zakupio bilborde i po kojoj cijeni. Direktor opštinskog preduzeća “Mediteran reklame” Nikola Kažanegra kazao je da ta firma nije zaključila nijedan ugovor za izdavanje bilborda na kojima se vodi kampanja za popis.
Na bilbordima stoji logo portala In4s, ali oni nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” ko će da plati takvu reklamu.
Taj portal je prije nekoliko dana objavio da pokreće kampanju “Ponosni na svoje srpsko” i naveo da je jedna od prvih aktivnosti kampanje 50 bilborda u Crnoj Gori, “koji će podsjećati sugrađane i sunarodnike na srpsko porijeklo i identitet”.
“Pozivamo još jednom sve odgovorne - srpske nacionalne subjekte da daju svoj nesebičan doprinos, da zaborave ideološke, političke i druge razlike i krenu, kad već nismo svi zajedno, onda svako za sebe, u popisnu kampanju - jednakim žarom kao i za vrijeme izbora. Više smo nego ubijeđeni da ćemo na takav način dati doprinos objektivnom izjašnjavanju građana - oslobođenim od straha da će izgubiti prava koja se u normalnim sistemima podrazumijevaju”, pozivaju iz In4s-a, portala koji nije registrovan u Crnoj Gori i čiji je “glavni urednik” kubanski bokser.
Iz tog portala, međutim, nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” ko će da plati 50 tih bilborda. Predsjednik Srpskog nacionalnog savjeta Momčilo Vuksanović nije odgovorio na pitanje “Vijesti” da li oni finansiraju kampanju.
Bošnjačkom narodu u Podgorici su sa bilborda upućene poruke “Upiši ono što jesmo” sa logom Bošnjačkog vijeća, dok u Plavu piše “Popis 2023. Čuvajmo i očuvajmo svoje: Nacija: Bošnjak, Vjera: Islam, Jezik: Bosanski. Gubitak identiteta plaća se ropstvom i poniženjem”, sa logom BKCS, što može biti skraćenica Bošnjačkog kulturnog centra Sandžak.
Potpredsjednik Bošnjačkog vijeća u Crnoj Gori (BVCG) Bejto Šahmanović kazao je “Vijestima” da su kao krovna organizacija bošnjačkog naroda u Crnoj Gori koja se bavi zaštitom identiteta i unapređenjem položaja i prava brojčano manjinskog naroda, najpozvaniji da animiraju svoje sunarodnike da se “slobodno izjasne” na popisu.
“Dakle, logično je da bilbordima želimo da podstaknemo pripadnike svog naroda u sredinama u kojima žive na značaj popisa i slobodnog izjašnjavanja. Kao ozbiljna organizacija potpisali smo ugovor sa firmom i naravno da će Bošnjačko vijeće to platiti iz svog budžeta, a nadamo se i donacijama pojedinaca i zainteresovanih privrednika, pošto je poznato da država izdvaja veoma skromna sredstva za rad Vijeća”, kazao je Šahmanović.
“Vijestima” je potvrđeno da je BVCG potpisao ugovor sa kompanijom “Metropolis” i zakupio bilborde u glavnom gradu i drugim lokacijama. Iznajmljivanje jednog bilborda te veličine košta 550 eura za mjesec, ali je iz “Metropolisa” pojašnjeno da daju popust zavisno od broja naručenih bilborda. Štampa plakata se posebno plaća.
Iz Bošnjačke stranke su saopštili da neće komentarisati ništa u vezi sa popisom, i nisu odgovorili na pitanja o “bošnjačkim” bilbordima i da li ih oni plaćaju.
Međutim. prema Zakonu o manjinskim pravima i slobodama, članovi savjeta manjinskog naroda po funkciji čine poslanici i članovi Vlade iz tog manjinskog, predsjednici opština, predsjednici gradskih opština, predsjednici skupština opština, predsjednici skupština gradskih opština, predsjednici stranaka zastupljenih u Skupštini, skupštini opštine, skupštini gradske opštine.
Članovi Bošnjačkog vijeća po funkciji su poslanici Bošnjačke stranke, uključujući predsjednika Ervina Ibrahimovića, predsjednici opština Rožaje, Plav, Gusinje i Petnjica..., stoji na sajtu BV
U Srpskom nacionalnom savjetu, nema istaknutih političara prosrpskih stranaka, jer oni, za razliku od članova Savjeta, ne smatraju da su Srbi u Crnoj Gori manjina
Ana Nenezić ukazuje da aktivno uključivanje političkih partija i povezanih medijskih i drugih subjekata u kampanju popisa u Crnoj Gori skreće fokus sa prvobitne svrhe popisa, što je prikupljanje tačnih i objektivnih demografskih podataka.
“To može imati dugoročne implikacije za društvenu dinamiku, politički pejzaž i javne politike koje proizlaze iz rezultata popisa”, ocijenila je ona.
Poslanik Nove srpske demokratije Jovan Vučurović, rekao je da političke stranke ne treba da se miješaju u statistički postupak, ali da niko ne može da brani raznim nacionalnim organizacijama da promovišu “vrijednosti svoga naroda”.
“Što se tiče reklama i bilborda, ne vidim zašto bi bio problem da se ističe ono što je značajno za identitet nekog naroda. Onaj koji guši bilo koji narod u promociji svojih vrijednosti, ozbiljno koketira sa šovinizmom i nacizmom”, kazao je Vučurović. On nije odgovorio da li partije bivšeg Demokratskog fronta imaju veze sa bilbordima i da li ih plaćaju.
Vučurović je kazao da u “onome što govore DPS i sateliti, politički, medijski i NVO, koji se zalažu za odlaganje popisa, jeste činjenica da oni više ne mogu da ucjenjuju i falsifikuju”. “A ujedno se raspada njihov projekat stvaranja novog čovjeka u Crnoj Gori...”
Polsanik NSD-a je kazao da je Crna Gora danas neuporedivo slobodnija nego za vrijeme DPS i da će se na popisu “najzad dobiti realna slika Crne Gore”.
“Isto tako, današnji Monstat mnogo kvalitetnije i slobodnije radi nego onaj koji je bio poluga DPS-a. I Eurostat ističe da je Monstat potpuno spreman za popis, i to potkrepljuju činjenicom da ljudi iz Monstata vrše obuku i u drugim državama”, kazao je Vučurović.
Nije jasno zašto je onda potrebna kampanja za popis.
Nenezićeva je kazala da je očigledno da političke partije vide popis kao priliku za političku kapitalizaciju.
“Usmjeravajući građane kako da se izjasne, partije imaju za cilj da oblikuju demografsku sliku zemlje u skladu sa njihovim političkim ciljevima. Kada političke kampanje preplave objektivnost popisa, rezultati više neće služiti svrsi davanja tačne slike o društvu. Umjesto toga, mogu postati oružje u političkoj borbi i potencijalno voditi ka većim podjelama unutar zemlje”, kazala je Nenezić.
MVP Hrvatske očekuje da plakati budu uklonjeni
Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova Hrvatske uputilo je protestnu notu Crnoj Gori zbog postavljanja reklamnih panoa uz puteve u Crnoj Gori, kao dio kampanje “Ponosni na svoje srpsko” u organizaciji portala In4S.
Index.hr piše da je Ministarstvo uputilo notu zbog korišćenja hrvatskih velikana i poznatih ličnosti iz hrvatske, posebno dubrovačke istorije, na plakatima kojima se promoviše srpstvo u Crnoj Gori.
Iz Ministarstva smatraju da je riječ o apsolutno neprihvatljivom pokušaju “posezanja i pripisivanja srpskoj kulturi kulturne i istorijske baštine Republike Hrvatske i hrvatskog naroda”.
Na pomenutim bilbordima se, između ostalih, nalaze Ruđer Bošković, porijeklom iz Dubrovnika i Valtazar Bogišić, koji je rođen u Cavtatu.
“Ministarstvo ovakve akcije, koje su za građane Hrvatske i pripadnike hrvatske manjine u Crnoj Gori duboko uznemirujuće i koje utiču i na bilateralne odnose, najoštrije osuđuje, te izražava uvjerenje da će Vlada Crne Gore učiniti maksimalne napore kako bi sporni plakati bili uklonjeni, te u budućnosti spriječiti svaki pokušaj ovakve i slične zlouporabe medijskog i javnog prostora”, zaključili su.
Iz MVP Crne Gore nisu odgovorili na pitanja “Vijesti” da li su od kolega iz Hrvatske dobili protestnu notu zbog postavljanja reklamnih panoa uz puteve u Crnoj Gori, da li su odgovorili na protestnu notu i ukoliko jesu, šta su odgovorili.
Ispitati porijeklo novca kojim se plaća kampanja za popis
Ana Nenezić je ocijenila da očuvanje integriteta popisa stanovništva kao tehničkog i statističkog procesa u politički polarizovanom okruženju poput Crne Gore, zahtjeva pažljiv i promišljen pristup.
“Prvo, aktivna uloga Monstata u vođenju snažne informativne kampanje prema javnosti je ključna. Građani treba da razumiju svrhu popisa, njegovu ulogu u planiranju resursa i razvoju politike, i kako će se podaci koristiti. Drugo, edukacija građana o važnosti njihovog slobodnog i iskrenog izjašnjavanja je od suštinskog značaja za podsticanje građana da se uključe u proces bez straha od mogućih posljedica. Takođe, potrebno je jasno distancirati popis od političkih aktera”.
Ona je pojasnila da to znači da političke partije ne bi trebalo da imaju pristup podacima prije objavljivanja rezultata, niti bi trebalo da imaju bilo kakvu ulogu u upravljanju ili interpretaciji podataka.
“Uvođenje stroge regulative koja zabranjuje političko reklamiranje ili kampanje koje se direktno odnose na popis, barem tokom perioda kada se on sprovodi, pomoglo bi u očuvanju integriteta popisa. Isto tako, veoma je bitno ispitati porijeklo novca kojima se finansiraju ove političke kampanje, što sada nije slučaj niti se bilo ko time bavi”, kazala je ona.
Transparentnost finansiranja je, kako je naglasila, ključna za razumijevanje mogućih spoljnih interesa, spoljnih uticaja ili pritisaka koji mogu uticati na izjašnjavanje građana.
“Ukoliko sve prethodno izostane, a vidimo da Monstat još uvijek nije ni započeo informativnu kampanju, dok se istovremeno kroz političke kampanje snažno zagovara određeni način izjašnjavanja o nacionalnosti ili vjeri, postoji rizik od netačnih rezultata popisa”, zaključila je Nenezićeva.
Bonus video:
