Lubarda o istraživanju o srpsko-crnogorskim odnosima: Politička polarizacija i nije toliko izražena...

Istraživanje o srpsko-crnogorskim odnosima, koje je predstavljeno u četvrtak, pokazalo je da, uz nezaobilazne društvene razlike koje se gotovo decenijama reflektuju na crnogorsko društvo, politička polarizacija u Crnoj Gori i nije toliko izražena kao što se da zaključiti u dijelu javnosti, ocijenio je direktor istraživanja Instituta “Damar”, Balša Lubarda.

Centar za građansko obrazovanje (CGO) je u saradnji sa “Damarom” objavio istraživanje javnog mnjenja o odnosima Crne Gore i Srbije, u kojem je, između ostalog, navedeno da je nezavisnost Crne Gore konačna i neupitna za dominantnu većinu građana i građanki.

Neki od ključnih nalaza istraživanja su da se kao najbolji ocjenjuju odnosi Crne Gore sa Srbijom u odnosu na države iz nekadašnje Jugoslavije, ali je i preovlađujući stav da zvanična Srbija utiče na unutrašnja pitanja u Crnoj Gori.

“Glavni percipirani problemi između dvije države su odnos prema nezavisnosti Kosova i prema NATO savezu”, navedeno je u istraživanju.

Lubarda je “Vijestima” rekao da ovi rezultati ne znače da ozbiljnog nesaglasja u Crnoj Gori nema, da je etnička distanca beznačajna, te da ne postoje i drugi problematični aspekti društvenog tkiva.

“Polarizujući govor, upotreba tzv. ‘teze krajnje desnice’ i govora mržnje svakako upućuje na atmosferu koja nije podsticajna za kvalitetnu društvenu debatu. Ipak, crnogorsko društvo se u odnosu na kritične teme ne dijeli isključivo na dva tabora, već na više (barem tri) - i to je ovo istraživanje i pokazalo”, kazao je Lubarda.

Naveo je da, prema istraživanju, uz činjenicu da su za većinu ispitanika crnogorska nezavisnost i članstvo u NATO gotove stvari, većina, njih 72 odsto, smatra i da je crnogorski identitet nezavisan od srpskog. Nešto manji broj ispitanika, 63,5 odsto, priznaje crnogorski jezik.

Prema istraživanju, većina građana i građanki smatra da ni Srbi ni Crnogorci nijesu ugroženi danas u Crnoj Gori.

Lubarda objašnjava da, dok je moguće statistički problematizovati pojam “većine” u ovom kontekstu, te polemisati oko toga koji su željeni procenti podrške ovim konstatacijama, tvrdnja da je u Crnoj Gori ugrožen neki od dva najveća etnička korpusa nema uporište u većini ispitanika.

“Takođe, Evropska unija je za većinu ispitanika i dalje glavni spoljnopolitički oslonac. Samim tim, stiče se utisak da gro javne debate o ključnim problemima i pitanjima u crnogorskom društvu ne reflektuje stavove javnog mnjenja”, kazao je.

Istakao je da i pored ovih rezultata, primjetne su i značajne negativne tendencije u crnogorskom društvu, naročito u pogledu zabrinjavajuće podrške istorijskom revizionizmu.

“Ipak, ovi problemi nisu nastali preko noći, a nažalost, neće se preko noći ni riješiti”, rekao je Lubarda.

Istraživanje CGO pokazalo je da put Crne Gore ka EU danas podržava 77,4 odsto građana, dok je 17 odsto protivnika EU i manje od šest odsto neopredjeljenih. Članstvo Crne Gore u NATO savezu podržava 55 odsto, 36 odsto je protiv, a manje od devet odsto nema stav.

Istraživanje Centra za demokratiju i ljudska prava (CEDEM) “Politička participacija građana/ki Crne Gore”, objavljeno u četvrtak, pokazalo je da je podrška EU i NATO-u u blagom regresivnom trendu.

Tako je u maju ove godine podrška EU iznosila 76,6 odsto, da bi u septembru pala na 67,7 odsto. Podrška NATO-u je sa majskih 46,7 odsto pala na 41,8 odsto u septembru.

Kada je riječ o spoljnopolitičkoj orijentaciji, istraživanje CEDEM-a je pokazalo da je 38 odsto građana Crne Gore zapadno orijentisano, a 17,3 odsto nezapadno orijentisano i da od maja 2023. opada broj ljudi koji su zapadno orijentisani. Prema istraživanju, kao najvećeg prijatelja Crne Gore građani su identifikovali Srbiju, njih 57,6 odsto. Na drugom mjestu je Francuska sa 35,7 odsto, treća je Rusija sa 35,4. Slijede Njemačka, Kina, Turska, a svaki četvrti građanin Crne Gore smatra da su Sjedinjene Američke Države prijatelj Crne Gore.

I u Srbiji misle da je nezavisnost Crne Gore završena stvar

Istraživanje o odnosima Srbije i Crne Gore CGO je sproveo i u Srbiji. Ključni nalazi istraživanja pokazali su da je pitanje nezavisnosti Crne Gore i za dominantnu većinu građana Srbije završeno, ali da narativi koji se mogu čuti od vlasti, drže ovu temu u okviru koji nije dobar za razvoj zdravih dobrosusjedskih odnosa.

Nalazi istraživanja, koji su juče predstavljeni u Beogradu, pokazuje da građani Srbije većinski ne smatraju da Srbija utiče na političke prilike u Crnoj Gori (49 odsto), a čak 33 odsto ispitanika i nema stav o tom pitanju.

“Manje od petine (18 odsto) smatra da se Srbija miješa u crnogorske unutrašnje prilike, a i među onima koji taj uticaj prepoznaju preteže stav da je to uglavnom neznatno od onog da se radi o miješanju značajnijeg obima”, saopštio je CGO.

Kao jedan od glavnih problema u odnosima Srbije i Crne Gore istaknuto je pitanje priznanja Kosova (34 odsto), a slijedi, u znatno manjem procentu, percepcija navodnog lošeg položaj Srba u Crnoj Gori (13 odsto), loša ekonomska saradnja (devet odsto), pitanje odnosa prema NATO savezu (osam odsto), ali i vlasti u Crnoj Gori (osam odsto).

Crnogorski jezik ne priznaje 56 odsto građana i građanki Srbije, priznaje 28 odsto, a 16 odsto nema stav oko toga.

“Da su Srbi u Crnoj Gori ugroženi veruje 46 odsto građana Srbije, dok je 32 odsto suprotnog stava. Za one koji navode da postoji diskriminacija prema Srbima u Crnoj Gori zapošljavanje i praktikovanje vjerskih prava su oblasti u kojima je prepoznaju. Na drugoj strani, 86 odsto građana Srbije smatra da Crnogorci nijesu ugroženi u Srbiji”, navodi se u istraživanju.