Čim se prvi glasač 23. oktobra 2022. godine pojavio na biračkom mjestu u zgradi Skupštine opštine (SO) Šavnik, glasanje je prekinuto. Član biračkog odbora iz koalicije Za budućnost Šavnika Đorđije Đuro Aleksić nije mu dozvolio da glasa jer ga nije “prepoznao”.
Nije pomoglo ni to što je birača prepoznao monitor. Ne vrijedi. Mora te, kako su toga dana krenule šale po društvenim mrežama, prvo prepoznati Đuro.
“Naš je stav bio da vratimo svakog ko nije iz Šavnika, ko je došao tu da glasa, uzme pare i vrati se. Šta on ima da traži u Šavniku. Jednaki smo bili prema svima. To se poslije i dokazalo”, priča Đuro dok sa ekipom “Vijesti” evocira uspomenu na početak lokalnih izbora u Šavniku koji još nijesu završeni.
Priznaje da nije ni slutio da će glasanje devet puta biti prekinuto i da na dva biračka mjesta, u selu Kruševice i u zgradi Skupštine opštine, odakle je sve i krenulo, ni nakon godine neće biti okončano.
“Nijesmo slutili da će baš toliko da traje, ali bili smo do kraja uporni, pa šta bude nek bude. Od mene je sve počelo, ali isto bih to i sjutra uradio. Ljudi su po kafanama u Nikšiću pričali: dok je šavničkih izbora - mi ćemo piti. Sve se zna koji su dolazili, kojih prezimena nema ovdje, koji nikad nijesu došli u Šavnik. Sve po nečijoj instrukciji, neko ga je platio, doveo. Od mene je krenula ‘revolucija’ i nastaviće se ako bude ovako nastavljeno sa prebivalištima i nepoznatim glasačima”, kaže Aleksić, jedan od više desetina građana protiv kojih je pokrenut sudski postupak.
Zakon jedno, Šavnik drugo
Lokalni izbori u Šavniku počeli su, kao i u još 13 crnogorskih opština, 23. oktobra prošle godine. I dok su u ostalim opštinama završeni i konstituisana je vlast, izborna lakrdija u Šavniku i dalje, makar na papiru, traje. Članovi biračkih odbora iz koalicije Za budućnost Šavnika nijesu dozvoljavali, kako su tvrdili, izbornim turistima da glasaju, pa se tako na dva biračka mjesta, u kojima je upisan 541 birač, glasalo svakog vikenda sve do 18. decembra prošle godine, kada je nakon devet izbornih krugova sve stalo. Od tada se Opštinska (OIK) i Državna (DIK) izborna komisija “igraju ping-ponga” - OIK svake sedmice šalje prigovor kojim traži ponavljanje izbora na ta dva biračka mjesta, DIK prigovor usvaja i donosi rješenje kojim se nalaže ponavljanje izbora, nakon čega nastupa pat pozicija: četiri člana OIK-a glasaju za ponavljanje izbora, a četiri su protiv.
“Po važećem zakonu jedino je moguće da se izbori završe, jer drugog zakonskog rješenja nema, i da se konstituiše parlament. Dokle će ovo stanje trajati, ne možemo sa sigurnošću znati. Nadam se da će članovi OIK-a vidjeti da ovo stanje ničemu ne vodi i glasati da se izbori u Šavniku, na preostala dva biračka mjesta, konačno završe”, kaže predsjednik OIK-a Dušan Radanović.
Ali, zakon je jedno, a Šavnik je drugo. Svi su saglasni da je izborna reforma neophodna, jer pravna praznina može dovesti do toga da Šavnik ne bude presedan, već pravilo. Dok se to ne dogodi, Šavnik polako, ali sigurno, “ulazi” u udžbenike pravne nauke.
U varoši koja leži na tri rijeke i gdje sunce dva puta izlazi, mada pojedini sa sjetom kažu da im je “odavno mrklo”, mještani gotovo da više i ne razmišljaju o izborima, osim kad dođu novinari pa ih podsjete da katanac na biračke kutije još nije stavljen.
“Održaće se izbori ako nova vlada bude imala sluha za Šavnik, i da se ovo biračko tijelo prečisti. MUP je tu učinio značajan dio, doveo ljude sa strane, upisao na jednu kućnu adresu po tridesetoro. Đe to ima. Ako treba, neka se ponove na svakom biračkom mjestu, samo da se prečiste spiskovi, da se vidi ko može da glasa, a ko ne. Nek pobijedi ko bude bolji i srećno mu bilo”, ističe Aleksić.
A u Šavniku, kaže on, sve je isto kao što je bilo prije 23. oktobra prošle godine.
“Sve je isto, samo je on ostao. Svaka čast i ovome, ako dobije - neka vlada”, kaže Aleksić, aludirajući na predsjednika Opštine Jugoslava Jakića (DPS) koji je, i nakon isteka mandata, i dalje na predsjedničkoj funkciji.
Opozicija (ni)je pomogla aktuelnoj vlasti
Nosilac liste Za budućnost Šavnika, Gavrilo Cerović, smatra da oni nijesu “odgovorni” što stara vlast i dalje vlada u najsiromašnijoj opštini u Crnoj Gori.
“Na dva birališta je dovedeno više od 200 glasača koji su za trenutnu nelegitimnu vlast i to mijenje izbornu sliku. Mi smo imali oko tri odbornika više, a njihovim dovođenjem poništava se izborna volja, tako da su oni samo htjeli da produže vlast dovođenjem sa strane. Manje zlo smo učinili nego što je ostala ova vlast u Šavniku, jer bismo time produžili da vladaju još četiri godine nelegitimno”, kaže Cerović.
Njegov protivkandidat i još aktuelni predsjednik Opštine, Jugoslav Jakić, ne smatra da su mu postupci opozicije učinili korist i produžili trajanje vlasti.
“Zahvaljujući toj opoziciji mi nijesmo dobili pun mandat, što je bilo potpuno izvjesno. Vjerovatno su kalkulisali za bolje političke momente gdje mogu ostvariti taj rezultat. Taj momenat neće doći skoro u Šavniku i tu godinu smo iskoristili da postignemo značajne rezultate”, kaže Jakić.
Cerović te rezultate ne vidi, ali ne vidi ni da Vlada mnogo vodi računa o Šavniku.
“Ni Vlada ni lokalna uprava ne vode računa o Šavniku. To je samo lično uhljebljenje. Koji je kapitalni projekat završen ove godine u ovoj opštini? Za godinu je završena žičara Kotor-Lovćen, a u Šavniku nijedan kapitalni projekat nije realizovan još od 2010. godine, tako da je jasno da ne postoji interesovanje za Šavnik”, kategoričan je Cerović.
Jakić pak odgovara da se u Vladi nalaze njihovi koalicioni partneri, a po dubini i sama partija kojoj pripada, “pa bolje da to raspravi sa njima”.
“Dok je partija kojoj ja pripadam vršila izvršnu vlast na državnom nivou, i te kako se vodilo računa o interesima Šavnika i ovakve situacije se nijesu dešavale. Neka pitanje postavi svojim prijateljima i partijskim kolegama. A što se tiče kapitalnih projekata, teško da je to mogao sagledati iz Podgorice, Nikšića, Mojkovca, gdje je živio sve ovo vrijeme do raspisivanja izbora. U Šavniku je bilo brojnih kapitalnih projekata, a ima ih i danas. Samo je više od dva miliona početih investicija u ovoj godini, potpisivanje vjetroparka 200 miliona, pregovaranje za drugi park 650 miliona. Ako to nijesu investicije i dobar reprezent onoga što mi radimo, onda ne znam šta je”, ističe Jakić.
Kako “istim očima” ne gledaju na kapitalne projekte, tako i različite poglede imaju u vezi sa nastavkom izbornog procesa.
“Ne očekujem da će se nastaviti. Nema ni logike poslije godinu da se nastavlja nešto što je s razlogom prekinuto. Ako za godinu vlast nije našla za shodno da riješi pitanje Šavnika, kako da nastavljamo sad. A mogla je institucionalno to da riješi. Nijednom na sjednici Vlade, Šavnik nije bio tačka dnevnog reda. To je ujedno odnos prema sjeveru, ne samo prema Šavniku. S druge strane, MUP, kao jedan od resora u Vladi, zvanično je pokrenuo krivične prijave protiv svojih službenika koji su učestvovali u izbornom inženjeringu. Evo, gledajte Andrijevicu, pa Vladu koja je godinu u tehničkom mandatu, kad je zadnji put bila Skupština. Sve je u nekom polulegalnom ili djelimično legalnom stanju, tako da o Šavniku, kao o najnerazvijenijoj opštini, niko nije vodio računa”, kaže Cerović.
Jakić je kategoričan da je “jedina zakonska opcija” da se izbori nastave i da očekuje da to bude tako.
“Siguran sam da će konačno proraditi pravna država, jer drugog puta nema i sve drugo je sunovrat i loše. Iako nas danas, tri godine od promjene vlasti, ne može ništa začuditi - pa tako nijesu završeni izbori u Šavniku, u nekoj drugoj opštini ne može se održati sjednica lokalnog parlamenta, u trećoj se upravlja iz zatvora. Postali smo, u ovom periodu, zemlja čuda i ništa me više ne može iznenaditi. Nije problem nezavršetka šavničkih izbora najsloženiji, ali sigurno doprinosi lošem međunarodnom imidžu i treba učiniti dodatne napore da se na to stavi tačka”.
A da li će i kada tačka biti stavljena na najdužu izbornu trku u istoriji Crne Gore - niko ne zna.
Bonus video:
