Crna Gora je u pravo vrijeme postala dio NATO alijanse sprečavajući tako da nezavršena istorija Balkana utiče na njen suverenitet i teritorijalni integritet. U narednom periodu, Podgorici ostaje samo da svoje ograničene resurse usmjeri ka razvijanju specifične sposobnosti po kojoj će biti prepoznata u Alijansi, kaže za “Vijesti” Nikola Lunić, vojni analitičar i izvršni direktor Savjeta za strateške politike.
Komentarišući povremene polemike, poslije skoro sedam godina, oko učlanjenja u NATO, Lunić smatra da je Crna Gora izabrala da na najefikasniji i optimalan način obezbijedi nacionalnu i ličnu bezbjednost za svoje građane.
“U savremenom dobu rapidnog tehnološkog razvoja neizbježno je generisanje sofisticiranih bezbjednosnih izazova na koje mnoge zemlje nisu u stanju da odgovore samostalno. Upravo zbog toga biraju kolektivni sistem bezbjednosti sa ciljem adekvatnog odgovora na spektar prijetnji za koje ne bi mogli samostalno da razviju otpornost”, objašnjava analitičar navodeći primjer skandinavskih zemalja.
“Čak i razvijene zemlje poput Švedske i Finske napuštaju svoj tradicionalni koncept vojne neutralnosti jer im sposobnosti i finansijski resursi ne obezbjeđuju sigurnost. Za razliku od pomenutih zemalja kojima projektovani vojni budžet za 2024. iznosi 18,5 milijardi eura, Crnoj Gori je bruto nacionalni dohodak nepunih 6 milijardi eura, a planirani vojni budžet 75 miliona eura. Kad se uzme u obzir da za opremanje, modernizaciju i infrastrukturu sistema odbrane, Crna Gora planira da izdvoji 17,5 miliona eura, onda shvatamo da su primaran nacionalni interes Crne Gore predstavljale evroatlantske integracije”, ističe Lunić.
On, poređenja radi, kaže da je cijena jednog borbenog vozila PVO sistema srednjeg dometa “pancir-S1” do 15 miliona dolara, a bateriju čine 10 do 13 vozila različitih namjena. Cijena američke baterije PVO sistema srednjeg dometa “Patriot” je 1,1 milijardu dolara, a svaka ispaljena raketa košta 4 miliona dolara. Alternativna nabavka može biti i norveški PVO sistem “NASAMS” sa cijenom od 285 miliona dolara za bateriju.
“Kada govorimo o bespilotnim letelicama, cijena jednog turskog drona ‘bayraktar TB-2’ je do 5 miliona dolara, dok se očekuje da će nova verzija TB-3 biti nekoliko puta skuplja. Treba znati da prilikom kupovine bilo kog borbenog sistema, treba računati na dugogodišnju obavezu obučavanja, održavanja, remontovanja, kao i povremene nabavke municije”, dodaje Lunić uz napomenu da mnoge zemlje nisu u mogućnosti da finansijski, a konsekventno i tehnološki, odgovore na izazove koje nameću savremene bezbjednosne prijetnje.
“Ukoliko ne želimo ili ne možemo shvatiti kakve mogu biti posljedice globalnih geopolitičkih tektonskih promena, možemo živjeti u iluzijama, ali samo neko vrijeme. Hibridno djelovanje stranih faktora radi destabilizacije i eskalacije tenzija, mnogima u regionu zapadnog Balkana ne predstavlja opomenu. Ako se desi konvencionalni sukob, za promjene spoljne politike će biti kasno”, upozorava Lunić.
Bogata vojna karijera
Nikola Lunić je kapetan bojnog broda u penziji i bivši izaslanik odbrane Republike Srbije u Londonu i Oslu. Suosnivač je i izvršni direktor Savjeta za strateške politike.
U Ratnoj mornarici i Vojsci Srbije bio je na raznim položajima, a imenovan je i za nacionalnog koordinatora za saradnju sa Centrom za bezbjednosnu saradnju RACVIAC. Po završetku vojne karijere, bio je angažovan i kao ekspert Misije OEBS-a u Srbiji.
Završio je Mornaričku vojnu akademiju i master studije pomorskog inženjerstva u Splitu, specijalizaciju hidrografije u Trstu, program globalne bezbjednosti univerziteta Harvard u Bostonu, a magisterij iz oblasti matematičke kartografije i Generalštabno usavršavanje u Beogradu.
Bonus video:
