Rusija i Srbija koriste različite medijske i onlajn platforme za hibridne kampanje koje se direktno suprotstavljaju evroatlantskom opredjeljenju Crne Gore, kažu iz Digitalnog forenzičkog centra (DFC).
"U posljednoj studiji Digitalnog forenzičkog centra pod nazivom Neraskidive veze ili geopolitička strategija: Uticaj Srbije u Crnoj Gori mediji su označeni kao jedan od kanala za širenje malignog uticaja. Rusija i Srbija koriste različite medijske i onlajn platforme za hibridne kampanje koje se direktno suprotstavljaju evroatlantskom opredjeljenju Crne Gore. Osim medija iz Rusije i Srbije, maligni uticaj te dvije države ispoljava se i kroz agresivnu propagandu putem medija koji nijesu izvorno srpski ili ruski, ali podržavaju njihovu agendu i koriste iste metode. Takvi mediji u Crnoj Gori šire dezinformacije, lažne vijesti i narative koji predstavljaju suptilniji, manje uočljiv oblik manipulacija. Djelovanje proruskih i prosrpskih medija u Crnoj Gori u sinergiji sa političkim akterima, aktivistima, analitičarima i organizacijama iste ideološke profilacije ogleda se u snažnim kampanjama tokom važnih društveno-političkih procesa u Crnoj Gori", navodi se u saopštenju.
Ističu da Crna Gora do sada nije imala adekvatan odgovor na te izazove.
"U kontinuitetu izostaje institucionalni odgovor, a istovremeno se sa najviših državnih adresa relativizuju maligni strani uticaji. DFC će u narednom periodu kroz svoj rad detaljno analizirati različite mehanizme koje koriste EU, zemlje članice i Crna Gora u borbi protiv dezinformacija i malignih stranih uticaja. Cilj je identifikacija najboljih praksi i predlaganje konkretnih mjera koje bi doprinijele jačanju otpornosti crnogorskog društva na te prijetnje", piše DFC.
Kažu da "neregistrovani portal IN4S igra ključnu ulogu u promociji proruskih i prosrpskih narativa u Crnoj Gori, sa redakcijama u Podgorici, Beogradu, Novom Sadu, Nikšiću, Sjevernoj Mitrovici i Donbasu". "Portal nije registrovan u Crnoj Gori, a kao glavni urednik navodi se Felix Savon, kubanski bokser. Stvarni osnivač i glavni urednik je Gojko Raičević, koji je poznat po svojim proruskih stavovima i aktivnostima protiv NATO integracija Crne Gore", dodaju.
DFC navodi da je IN4S prepoznat po "širenju dezinformacija, govoru mržnje i negiranju crnogorskog identiteta". "Afirmativno izvještava o politikama predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i predsjednika Rusije Vladimira Putina, ratu u Ukrajini i ratnim zločincima, dok negira genocid u Srebrenici. IN4S često napada nacionalne manjine i doprinosi polarizaciji crnogorskog društva, uz podršku lokalnih političara i javnih preduzeća, uprkos kršenju zakona, etičkih standarda i novinarskog kodeksa".
U izveštaju američkog Stejt Departmenta, podsjećaju, označen je kao dio ruskog propagandnog ekosistema.
"Osnivači portala Gojko Raičević i Vladimir Božović, sadašnji rektor Univerziteta Crne Gore, boravili su 2017. godine u Moskvi, a moldavski mediji su 2023. godine pisali o navodnim vezama Raičevića sa ruskim obavještajnim strukturama tokom 2016. godine. Ti mediji kao glavne saradnike Gojka Raičevića navode Igora Damjanovića, dopisnika IN4S i raznih srpskih i ruskih izdanja, Vladimira Božovića i Dražena Živkovića, osnivača portala Borba", dodaje DFC.
Ukazuju i da je IN4S intenzivirao aktivnosti od početka ruske agresije na Ukrajinu, "a Igor Damjanović, ključni čovjek za plasiranje ruske propagande, izvještava direktno sa fronta i sarađuje sa ruskim vojnim strukturama".
"Portal IN4S u okviru rubrika Naša Srbija i Ruski pogled u značajnoj mjeri plasira narative koji su dio ruske propagande i često prenosi informacije srpskih i ruskih medija. To je pokazao i monitoring koji je sproveo Digitalni forenzički centar u periodu od 11. do 24. marta 2024. godine Tokom dvonedeljnog monitoringa u susret dvadeset petoj godišnjivi od NATO intervencije u Saveznoj Republici Jugoslaviji (SRJ) analizirano je u kolikoj se mjeri IN4S oslanja na ruske izvore informacija prilikom plasiranja prepoznatljivih manipulativnih sadržaja kojima se veliča Rusija i demonizuje Zapad. Tokom monitoringa uočeno je da portal IN4S kontinuirano prenosi izjave ruskih zvaničnika (Vladimira Putina, Sergeja Lavrova, Dimitrija Peskova, Marije Zaharove) kao i saopštenja određenih ministarstava i organa Ruske Federacije. Posebno je uočljiva matrica prenošenja u cjelosti tekstova kojima je izvor određenih medija iz Rusije (TASS, Ria Novosti) ili njihovih filijala u Srbiji (Sputnik Srbija i RT Balkan). Pored tih medija čest je i trend prenošenja objava čiji je prvobitni izvor neki od Telegram kanala, koji su preko ruskih medijskih agencija, a zatim medija iz Srbije našli put do portala IN4S", navodi DFC.
Sedma godišnjica pristupanja Crne Gore Sjevernoatlantskom savezu, dodaju, bila je povod da portali IN4S i Borba "ponovo plasiraju anti-NATO narativ da je Crna Gora ugurana u ratni i zločinački savez i da je postala jedina država na svijetu koja je u ušla u NATO nakon što je taj savez bombardovao njene gradove i ubijao njene nedužne građane i djecu". Izostavljanjem činjenica o NATO intervenciji na SRJ i emocionalnim manipulacijama, kažu iz DFC-a, pokušava se uticati na građane Crne Gore i njihovu percepciju o NATO savezu.
"Aktivnosti portala IN4S posebno su izražene tokom važnih društveno-političkih procesa u Crnoj Gori o čemu svjedoče njegove intenzivne propagandne kampanje za vrijeme pristupanja Crne Gore NATO, parlamentarnih izbora 2016. godine i pokušaja državnog udara, popisa stanovništva 2011. godine i 2023. godine, usvajanja Zakona o slobodi vjeroispovijesti i litija, tokom brojnih izbornih procesa, formiranja vlasti, glasanja za Rezoluciju o Srebrenici. Tokom tih ključnih događaja, IN4S je aktivno doprinosio destabilizaciji političke scene i jačanju nacionalnih tenzija čime je pokušavao da oteža integracione procese Crne Gore prema zapadnim strukturama kao što su NATO i EU", piše DFC.
Pored IN4S-a, kako navode, u propagandne svrhe koristi se i portal Borba, prije svega u "podsticanju antizapadnog sentimenta i promovisanju proruskih i prosrpskih narativa u Crnoj Gori". "Osnivač portala Borba je Dražen Živković, koji je sada i glavni urednik Prva TV. Portal Borba plasira narative da su srpski narod i Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori diskriminisani i ugroženi, te da Crna Gora treba da jača veze sa Srbijom i Rusijom umjesto sa zapadnim partnerima. Portal pruža svakodnevnu podršku prosrpskim političkim subjektima, posebno partijama bivšeg Demokratskog fronta", saopštio je DFC.
Ukazuju i da portal Borba "promoviše ideju da Crna Gora treba da postane dio srpskog sveta ujedinjenog sa Srbijom i Republikom Srpskom, negirajući crnogorski identitet i samostalnost". "Kolumnisti tog portala podržavaju Vladimira Putina i njegovu vojnu operaciju u Ukrajini, protive se NATO, negiraju genocid u Srebrenici i postojanje nezavisnog Kosova, te promovišu osuđene ratne zločince. Istovremeno taj portal u negativnom kontekstu izvještava o pojedincima i grupama koji saopštavaju drugačije mišljenje, nastojeći da ih diskredituje i zastraši. Takvim načinom izveštavanja portal aktivno doprinosi stvaranju atmosfere cenzure i straha, utičući na slobodu izražavanja i demokratski dijalog u društvu", navodi DFC.
Ocjenjuju da portal koristi pristrasnost u izveštavanju o Srbiji i predsjedniku te države Aleksandru Vučiću, često umanjujući značaj Crne Gore. "DFC je više puta ukazivao na dezinformacije koje portal Borba širi. Tokom 2019. godine, Borba je diskreditovala crnogorske institucije, posebno Agenciju za nacionalnu bezbjednost (ANB). Tokom predsjedničkih i parlamentarnih izbora 2023. godine, Borba je širila neprovjerene informacije o navodnim izbornim krađama. Portal preuzima sadržaje sa ruskih propagandnih medija RT Balkan i Sputnik Srbija, sankcionisanih od strane EU zbog invazije na Ukrajinu, sa čime se Crna Gora usaglasila", dodaje se u saopštenju.
DFC poručuje da portali IN4S i Borba predstavljaju ključne medijske platforme za "promociju proruskih i prosrpskih narativa u Crnoj Gori, šireći dezinformacije i nartive i manipulišući javnim mnjenjem kako bi destabilizovali političku scenu i polarizovali crnogorsko društvo".
"Obje platforme koriste se za podršku političkim subjektima i liderima koji se zalažu za jačanje veza Crne Gore sa Srbijom i Rusijom, dok negiraju crnogorski identitet i prozapadne integracije. Uprkos njihovom očiglednom malignom uticaju, adekvatne reakcije nadležnih crnogorskih institucija izostaju, što dodatno omogućava tim portalima da nastave sa svojim propagandnim aktivnostima koje mogu imati dugoročne negativne posljedice po političku i društvenu koheziju Crne Gore", navodi DFC.
Ističu i da, uprkos činjenici da se u maju 2022. godine Crna Gora pridružila sankcijama EU protiv Rusije, te da je Agencija za elektronske medije (AEM) zabranila emitovanje Raša Tudej i Sputnika, "ruski propagandni i maligni narativi i dalje su prisutni u informacionom prostoru".
"IN4S i Borba u kontinuitetu preuzimaju i plasiraju vijesti sa ta dva ruska režimska medija. Na taj način se zaobilaze sankcije i omogućava upliv malignog uticaja iz Rusije. To je još jedan pokazatelj da Crnoj Gori nedostaju adekvatni mehanizmi za borbu portiv dezinformacija i stranog miješanja", zaključuje DFC.
Bonus video:
