Kad „odbrana izborne volje” nadjača propise: Zašto je sve više sabotaža izbornih procesa na lokalu

Opstrukcije se u petak desile u Budvi, u Andrijevici bile slične 2023, a u Šavniku zbog njih nema kraja izborima.

Odbornik je vlasnik mandata, i to bi trebalo da smanji prostor za tumačenja izborne volje - kaže Sergej Sekulović.

Policija i tužilaštvo pasivni, ali oni ne mogu da se miješaju u rad SO i političke opstrukcije - poručuje Boris Marić

90006 pregleda 72 reakcija 36 komentar(a)
Umalo i fizički sukobi u SO: detalj sa prekinute sjednice u Budvi, Foto: Vuk Lajović
Umalo i fizički sukobi u SO: detalj sa prekinute sjednice u Budvi, Foto: Vuk Lajović

Policija i tužilaštvo treba da gone sve koji gaze zakone, ali bi očekivanje da taj organ i ta institucija primarno rješavaju političke sukobe, koji su posljedica političkog sistema i neizvedenosti propisa, predstavljalo poraz za društvo.

To su ocijenili sagovornici “Vijesti” odgovarajući na pitanja moraju li nadležni, prije nego što se eventualno sprovede izborna reforma, preduzeti nešto i spriječiti sve češće sabotaže izbornih procesa i promjene vlasti na lokalu, odnosno pokazati da država postoji i na tom nivou.

Posljednji primjer opstrukcije desio se prije četiri dana u Budvi, gdje tamošnji savez “Za budućnost Budve” nije dozvolio nastavak sjednice lokalnog parlamenta, tvrdeći da treba da je vodi njihov predstavnik Krsto Rađenović i optužujući bivšeg partijskog druga i nosioca liste “Budva naš grad” Nikolu Jovanovića za “izdaju izborne volje” zbog toga što bi trebalo da napravi vlast uz manjinsku podršku Demokratske partije socijalista (DPS).

Funkcioneri, simpatizeri i aktivisti dvije “zaraćene” frakcije nekadašnjeg Demokratskog fronta (DF), zaposjeli su bili skupštinsku salu, kao i kancelarije i hodnike kabineta predsjednika Opštine Budva, tvrdeći da su u protivničkom taboru bezbjednosno interesantna lica.

Slične scene dešavale su se u Andrijevici 2023. godine kad su pristalice dijela stranaka onemogućavale rad tamošnje skupštine, dok je najupečatljiviji primjer blokade šavničke - u toj opštini lokalni izborni nisu okončani ni dvije godine nakon što su počeli.

Iz opozicije tvrde da se u petak u Budvi desio pokušaj “nasilnog preuzimanja lokalne vlasti”, i da su tome kumovale državne institucije i sektor bezbjednosti. Oni su bili na udaru kritika opozicije i dijela javnost i zbog “mlake” reakcije na dešavanja u Andrijevici i Šavniku.

Ustav (u član 22) garantuje građanima pravo na lokalnu samoupravu.

“Nažalost, polako se navikavamo da tamo gdje je izborni rezultat nesporan, imamo izbore kao praznik demokratije, a gdje su mogući različiti ishodi, imamo problem. Odjednom od države koja je pred vratima EU (Evropska unija), postajemo Gruzija”, ocijenio je pravnik i bivši ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović.

Sekulović
Sekulovićfoto: Luka Zeković

On je rekao “Vijestima” da primjeri iz Budve, Andrijevice i Šavnika imaju svoje različitosti i da je politički kontekst koji je doveo do “institucionalnog haosa” bitno različit, ali da je nesporna sličnost koja se ogleda u “testiranju funkcionisanja demokratskih institucija”.

“Sviđalo nam se ili ne, odbornik i poslanik je vlasnik mandata i glasa po sopstvenom uvjerenju. Ovo rješenje ima svoje prednosti i mane. Da bi prednosti odnijele prevagu, trebalo bi da su izborne liste u toku kampanje jasne s kim nakon izbora mogu sarađivati. Ovo smanjuje prostor za naknadna tumačenja izborne volje”, navodi Sekulović.

U Budvi je u petak došlo do podizanja tenzija nakon što je lista koju predvodi Jovanović na konstitutivnoj sjednici Skupštine opštine (SO) Budva predložila Petra Odžića (Evropski savez) za šefa te institucije. Međutim, sjednica je prekinuta zbog poteza simpatizera dvaju tabora, i još nije nastavljena. Umalo nije došlo i do fizičkog obračuna Jovanovića i nosioca liste “Za budućnost Budve” Mladena Mikijelja, čiji je sukob onemogućilo obezbjeđenje.

Pravnik i bivši generalni sekretar Vlade Boris Marić, kazao je “Vijestima” da država i njene institucije pokazuju zabrinjavajuću slabost kad se postavi pitanje problema sprovođenja izbornih procesa i konstituisanja lokalnih vlasti.

“Ovaj problem ima svoje duboke uzroke u pogrešnom kreiranju izbornog sistema i centralizaciji sistema lokalne samouprave od države, odnosno, političkih elita na državnom nivou sklonih zarobljavanju svih institucija”, ocjenjuje on.

Marić konstatuje da bi jedno od rješenja bilo donošenje zakon o lokalnim izborima, koji bi afirmisao otvorene liste, na kojima bi građani mogli da biraju svoje predstavnike.

“E, tu dolazimo do ključnih prepreka - Odbor za izbornu reformu je nefunkcionalan, jer se parlamentarnim partijama u suštini ništa ne mjenja...”, dodao je.

Marić
Marićfoto: Savo Prelević

Sagovornik navodi da je tumačenje “izborne volje” partija zamijenilo ustavnu i zakonsku odredbu da je poslanik, odnosno odbornik - vlasnik mandata. Prema Ustavu (član 85), poslanik se opredjeljuje i glasa po sopstvenom uvjerenju.

Napominje da su institucije nemoćne zbog zakonskih rješenja, poput odnosa opštinskih izbornih komisija i Državne izborne komisije (DIK) i njihove politizacije, te situacije u Ustavnom sudu, “gdje se unaprijed pretpostavlja kako će koji sudija da glasa u odnosu na politički osjetljiva pitanja koja se nađu pred njima”.

“Mi kao društvo treba da stvaramo pravnu i političku kulturu koja će ovakve stvari (opstrukcije) učiniti nemogućim. I jedno i drugo trenutno je daleko”, ocijenio je Marić.

Podsjećajući da problemi postoje i u propisima, i da bi prvenstveno trebalo da ih otkloni skupštinski Odbor za izbornu reformu, Sergej Sekulović podvlači da je glavni problem ipak u političkoj kulturi.

“Teško je predvidjeti do koje mjere će sve ovo da ide. Vlast se mora formirati gdje god postoji većina za to, bez obzira na subjektivni doživljaj. Ako postoji korupcija ili bilo koji drugi vid nezakonitog uticaja, nadležni organi moraju da daju promptni odgovor”, poručio je.

Sagovornik kaže i da je vrijeme za pojačani društveni dijalog i dogovor o tome “gdje želimo da idemo”.

“Ulozi u smislu političkih interesa partija jesu visoki, ali još jedan ulog je na stolu - naša budućnost”.

U Andrijevici je, slično kao i u Budvi, grupa građana, simpatizera tamošnjiih vladajućih partija, više mjeseci tokom 2023. sprečavala održavanje sjednice na kojoj je trebalo da se glasa o smjeni (tadašnjeg i sadašnjeg) predsjednika opštine Željka Ćulafića (Socijalistička narodna partija). Zbog toga je tom opštinom od marta do septembra prošle godine, kad je formirana nova vlast, upravljao Vladin odbor povjerenika.

Kad je riječ o Šavniku, izbori u toj varošici nisu završeni jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji DF, nisu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju jer su, tvrde, prepisani da bi podržali DPS.

Boris Marić ocjenjuje da su policija i tužilaštvo na jedan način bili pasivni u datim situacijama, “kad se govori o prisustvu trećih neovlašćenih lica u prostorijama opštine”. No, tvrdi da ti organi, odnosno institucije ne mogu da se miješaju u rad parlamenta i određene vidove političke opstrukcije.

“To je pitanje neizvedenosti normi i političkog sistema. Kako god, demokratija je proces i tu nema brzih rješenja, a eventualne nezakonitosti u odlučivanju predstavničkog doma mogu ispitivati sudovi”, dodaje.

Sergej Sekulović je rekao da policija i tužilaštvo moraju da rade svoj posao, politički neutralno i profesionalno, i da otkriju i gone bez selektivnosti sve koji krše zakon.

“Naravno, imaju i svoju preventivnu ulogu. Međutim, očekivati da primarno političke sukobe rješavaju policija i tužilašvo, bilo bi poraz za društvo. Sjetimo se Budve 2020. godine, ili hapšenja poslanika u Skupštini Crne Gore. Međutim i pasivnost u djelovanju dovodi u pitanje autoritet. Iznijete su ozbiljne optužbe koje ne smiju ostati bez institucionalnog odgovora”, konstatuje on.

Slučaj iz 2020. koji pominje Sekulović, odnosni se na odluku tadašnje odborničke većine u SO Budva, na čelu s DPS-om, da smijeni tadašnjeg čelnika te opštine Marka Carevića iz nekadašnjeg DF-a i predsjednika parlamenta Krsta Radovića iz Demokrata na sjednici održanoj u turističkom naselju “Slovenska plaža” u Budvi. Prije toga im je Radović zabranio ulazak u salu lokalnog parlamenta, uz obrazloženje da je “sjednica sazvana suprotno zakonu”.

Iz DPS-a su nakon najnovijih dešavanja u Budvi poručili da je Uprava policije, po nalogu Demokrata, saučesnik u pokušaju “nasilnog zauzimanja vlasti u Budvi”.

Prekršajne prijave protiv tri osobe

Policija je saslušala oko 40 osoba zbog prekida sjednice budvanskog parlamenta, a protiv tri su podnijete prekršajne prijave, saopštila je juče Uprava policije.

Policija je nakon saslušanja podnijela prekršajne prijave protiv tri osobe - M. M., B. M. i T. G., zbog sumnje da su prekršili Zakon o javnom redu i miru.

Bonus video: