U Crnoj Gori je prisutna društvena apatija, smatra izvršna direktorka Politikon mreže, Jovana Marović, ocjenjujući da je najveća odgovornost na vlasti koja odbija da inicira razgovore o rješavanju krize
„Trenutno u Crnoj Gori imamo neki vid društvene apatije i zamor od insistiranja na početnim pozicijama i vlasti i opozicije koje su definisane nakon parlamentarnih izbora u oktobru. Najveća odgovornost je na vlasti koja uporno odbija da inicira razgovore o razrješenju krize“, rekla je ona.
Marović smatra da su bojkot parlamenta, kao i formiranje vlasti u tri primorske opštine dali osnov opozicionog jedinstva uz sve, ne tako male, razlike koje među njima postoje.
„Osim ove činjenice bojkot parlamenta ima ograničene domete. Građani moraju biti nezadovoljni radom Skupštine u poslednjih šest mjeseci: odsustvom debate o važnim zakonima i uopšte kritičkog stava, te usvajanjem kontroverznih odluka (poput izmjena Zakona o slobodnom pristupu informacijama ili imenovanja Zorana Jelića za člana Senata Državne revizorske institucije)“, kazala je ona agenciji MINA.
Međutim, dodaje Marović, opozicioni birači se ponašaju u skladu sa očekivanjima partija, što su pokazali i na lokalnim izborima u Nikšiću i u Herceg Novom.
„Korist je, svakako, „opipljivija“ u Herceg Novom. Lokalne vlasti u ovom gradu, kao i u Budvi i Kotoru, moraju zajedno, kontinuirano, posvećeno i zakonito da rade kako bi građani konačno osjetili boljitak i uvjerili se u kapacitete opozicionih partija da ubrzaju reforme i naprave otklon od partijskog zapošljavanja, ostvarivanja partikularnih interesa i ostalih nedemokratskih obrazaca koje DPS njeguje“, kazala je Marović.
Prema njenim riječima, samo na taj način je moguće postignuti efekat „prelivanja“, odnosno dobijanja podrške i u drugim opštinama i, posebno, na nacionalnom nivou.
„Ali, to je samo mali dio slagalice. Najbitniji je jedinstveni predlog za prevazilaženje krize na nacionalnom nivou. Opozicija u najskorijem roku mora izaći sa svojom konačnom zajedničkom platformom koja će biti zvanično upućena premijeru. Poruke koje se svakodnevno sa različitih adresa mogu čuti putem sredstava javnog informisanja ne ispunjavaju cilj“, dodaje ona.
Stoga, kako je rekla, platforma mora biti definisana, usaglašena i verifikovana potpisima opozicionih lidera.
„Neupitno je da su vanredni parlamentarni izbori, kojima bi datum bio zajednički sa predsjedničkim, osnovni uslov koji je već postavljen i dogovor vlasti i opozicije u vezi sa tim predstavljao bi početni korak u rješavanju političke, ali i ekonomske i socijalne krize“, navela je Marović.
Drugi uslovi, smatra ona, moraju biti kompromisni i izvodljivi, ali takvi da istovremeno garantuju poštene izbore.
„Odbijanje ovih uslova od strane DPS-a za opoziciju znači okretanje predsjedničkim izborima i ustanovljavanje alternativnih političkih akcija kojima bi se vršio jači pritisak na vladajući DPS da sjedne za pregovarački sto“, navela je Marović.
Ipak, kako je rekla, izlazak opozicije na predsjedničke izbore, bez prethodnog dogovora o održavanju novih parlamentarnih izbora, rizičan je politički teren, gdje opozicioni kandidat ima imperativ pobjede.
„U suprotnom imaćemo obesmišljavanje bojkota parlamenta i još dublju političku krizu u kojoj dominira logika parcijalnih partijskih interesa sa prenaglašenim taktiziranjem koje guši crnogorske društvene tokove“, navodi Marović.
Komentarišući činjenicu da su u Crnoj Gori godinama na rukovodećim partijskim, ali i državnim pozicijama, ista lica, Marović je kazala da je rekordnom broju partija u Crnoj Gori doprinijelo njhovo cijepanje zbog unutarpartijskih sukoba, kao i grčevita borba pojedinih stranačkih lidera da zadrže čelne pozicije.
Ipak, smatra ona, nesmjenjivost političkih lidera u Crnoj Gori ne treba generalizovati.
„Različite su pozicije DPS-a od opozicionih partija. Opšti princip koji se očigledno slijedi u DPS-u je da tim koji dobija ne treba mijenjati. Sa stanovišta demokratskih procesa i javnog interesa ovo staro pravilo se javlja kao problem i u krajnjem je opasno u politici“, kazala je Marović.
Kako je rekla, dolazi do stapanja parcijalnog odnosno partijskog interesa sa državnim, što za posljedicu ima nemogućnost oblikovanja institucija koje funkcionišu samostalno, a za sami DPS čini problematičnim njegov opstanak sa nekim novim liderom.
„Sa druge strane tim koji gubi mora da se mijenja na nivou principa. U tom smislu dobro je za Crnu Goru što su se pojavila dva mlada lidera na čelu opozicionih partija i poželjno bi bilo da se trend uvođenja novih ljudi u političku utakmicu nastavi“, smatra Marović.
To, kako je rekla, podstiče novu političku energiju koja omogućava jači terenski rad, borbu za svakog birača, bilo aktivnog ili apstinenata što u bitnom pravi pretpostavke za uspjeh opozicionih struktura na izborima i povećava šanse da preuzmu vlast.
Kad je u pitanju potencilani zahtjev EU i NATO, direktan ili indirektan, o dolasku novih lidera, Marović je kazala da je predmet spekulacija šta EU i NATO zvaničnici mogu potencijalno da traže od vlasti iza zatvorenih vrata.
„Bilo kakav zahtjev ove vrste neće biti javno saopšten. EU zagovara princip demokratizacije na osnovu integracije, gdje postoje određeni uslovi za napredovanje u ovom procesu i dok god se ovi uslovi, navodno, ispunjavaju neće biti postavljeno pitanje ko te reforme sprovodi“, rekla je ona.
Prema riječima Marović, ono što bi EU, koja, i dalje, predstavlja, najbolji okvir za demokratizaciju zemalja Zapadnog Balkana, morala da radi je da javno i u svojim izvještajima navodi nedemokratske prakse, politički uticaj na institucije, kršenja ljudskih prava.
„Drugim riječima, ukoliko nema riječi o tome da su antikorupcijske institucije „oruđe“ u rukama DPS-a, EU doprinosi daljem kršenju zakona i nazadovanju demokratije“, dodala je ona.
EU bi, smatra ona, takođe, morala da utiče na veću transparentnost i to na osnovu objavljivanja svih dokumenata u svom posjedu, a koji se odnose na Crnu Goru, ali i insistiranjem na tome da se važne informacije ne kriju od javnosti pod oznakom „tajno“, poput dokumenata o privatizacijama.
„Vlast je, do sada, nedostupnost dokumenata Evropske komisije koristila za odbacivanje nepoželjnih i, za njih, neprihvatljivih sugestija zainteresovanih strana. Slika koja se šalje javnosti da je DPS pouzdan partner bez kritičkog stava o autokratskim praksama je pogubna za demokratiju“, poručila je Marović.
Bonus video:
