Crnogorskim partijama se za posljednje tri i po godine duguje oko 900.000 eura, ali ni vlast ni opozicija od toga ne prave problem. Sliježu ramenima i opštinski službenici, koji su po zakonu dužni da svakog petog u mjesecu uplate novac na stranačke žiro-račune.
Istraživanje Centra za demokratsku tranziciju (CDT) pokazuje da se Zakon o finansiranju političkih partija najviše krši na lokalnom nivou. CDT je juče predstavio publikaciju sa preciznim novčanim iznosima koje su partije dobile na državnom nivou i preko opština, koje uglavnom krše zakon.
“Ne kršim zakon, nego ne mogu da ih isplatim”, rekao je Televiziji “Vijesti” kolašinski sekretar za finansije Momčilo Bulatović. On kaže da samo Demokratskoj partiji socijalista (DPS) Opština Kolašin duguje 39. 000 eura, a Srpskoj narodnoj stranci 10. 000 eura, no prema istraživanju CDT-a, te su cifre višestruko veće.
Partije ćute i “prebijaju” dugove sa lokalnim administracijama, kao na Cetinju i u Budvi gdje opštine dogovorno, mimo zvaničnih računa, partijama daju kancelarije.
Potpredsjednik budvanske opštine Lazar Rađenović otkriva da umjesto da isplate novac, navodno za iste iznose, partijama plaćaju kiriju.
“Nemojte me to... ne znam”, odgovorio je Rađenović na pitanje po kom zakonu Opština Budva lokalnim strankama daje besplatne kancelarije.
Iako Rađenović tvrdi da sve radi po propisima, Zakon o finansiranju političkih partija ne dozvoljava dogovorno rentiranje, nego nalaže direktne novčane uplate na stranačke račune.
Opštine su posljednjih godina partijski novac uplaćivale čak i benzinskim pumpama, prodavnicama, privatnim firmama, ili kao u Ulcinju - svima na isti žiro-račun.
Iz ulcinjske lokalne samouprave do danas nijesu otkrili kako je moguće da je svim partijama 2007. godine uplaćeno oko 11.000 eura na račun broj 510-23252145-10 i ko je vlasnik tog računa.
Lider opozicione Force iz Ulcinja Nazif Cungu žali se da njegova partija uopšte ne dobija novac od Opštine.
“Oni smatraju, kada bismo mi dobili ta sredstva, djelovali bismo jače i bolje.... Mi od Opštine ne dobijamo praktično ništa”, kaže Cungu.
Iz CDT-a napominju da se oko 900.000 eura duga, uglavnom lokalnim partijskim ograncima, ima direktan uticaj tamo gdje je politka najbliža građanima.
“Namjerno ili ne, na taj se način guši građanska inicijativa i politički život na lokalnom nivou”, rekao je “Vijestima” Dragan Koprivica iz CDT-a.
Istraživanje te NVO je pokazalo da na svakih šest eura, crnogorske opštine u prosjeku zakinu partije po jedan euro.
Jedan od razloga zašto partijske centrale o tim dugovima ćute, može se naslutiti na kolašinskom primjeru, gdje su bivši odbornici Socijalitičke narodne partije i DPS u idiličnoj koaliciji. Prije pet godina, dok su bili politički rivali, DPS je zbog duga tužila Opštinu Kolašin i dobila novac na sudu.
“S obzirom na to da smo mi sklopili koaliciju, ako ste upoznati, malo nam gledaju kroz prste ovih zadnjih godina”, kaže Bulatović.
Prema podacima CDT-a, partijama je od 2006. godine na lokalnom nivou uplaćeno oko šest miliona eura i 12,8 miliona za njihov rad na državnom nivou.
Istraživanje pokazuje da su ispravno ili sa manjim propustima, zakon sprovodile samo opštine Andrijevica, Kotor, Mojkovac, Tivat, Danilovgrad, Plužine i Glavni grad Podgorica.
Mimo zakona novac se u periodu od 2006. godine uplaćivao partijama u Baru, Nikšiću, Šavniku i Žabljaku.
U prijestionici Cetinje uplaćivalo se selektivno, pa su partije diskriminisane kao i u Kolašinu, Pljevljima i Ulcinju.
Finansijski sekretari opština se ležerno pravdaju, jer im ne prijete nikakve kazne, pa u CDT-u predlažu da se uvedu zakonske kaznene odredbe.
Na Cetinju je privreda u kolapsu pa se nema ni novca za partije, tvrdi savjetnik za pružanje pravne pomoći Prijestonice Savo Mrvaljević.
“Sve partije imaju postore koji su u vlasništvu prijestonice... pa se to kompenzira na određeni način”, priča Mrvaljević, u ime prijestonice koja partijama duguje oko 88.000 eura.
Iz CDT-a poručuju da slične kompenzacije moraju biti definisane ugovorom i imati svoj novčani iskaz.
“Nijesmo dobili odgovore kolika je vrijednost tih kompenzacija”, ističe Koprivica.
U posljednjem Izvještaju o napretku Evropske komsije, prvi je put kao problem pomenuto da Crnoj Gori fale jake nezavisne institucije da nadgledaju trošenje i uplaćivanje novca političkih partija.
Nekad se male partije zaborave
SDP u Kolašinu ima dva odbornika i skoro deset godina preko suda dobija novac od opštine.
“To su male partije, nijesmo obratili pažnju na njih, one u našoj opštini su imale možda jednog do dva odbornika. Možda smo ih zanemarili u tom dijelu”, objašnjava za TV “Vijesti” Momčilo Bulatović iz kolašinske opštine, zašto SDP-u godinama ne uplaćuju novac.
Odbornica te stranke Željka Vuksanović smatra da je Bulatovićevo objašnjenje neozbiljno.
“To ne treba komentarisati. Kako zaborave? Oni imaju budžet... to je dokument kao zakon, on se izvršava ili ne”, kaže Vuksanović.
Korupcija, neznanje i partijski dogovori
U CDT-u smatraju da bi globalna finansijska kriza mogla biti izgovor samo za posljednja kašnjenja u opštinskih isplatama prema partijama.
“Prije će biti da se radi o lošem finansijskom menadžmetu i da opštine mahom planiraju više nego što mogu da ostvare. Ili, kao što imamo slučaj u Kolašinu, očigledno dođe do dogovora između dvije partije”, kaže Dragan Koprivica.
Gdje god se završni račun i kopije pojedinačnih uplata ne poklope sa zakonskim iznosima, iz CDT-a opominju da je moguća korpucija.
“Osim toga, vjerovatno ima dosta i needukovanosti. Teško je vjerovati da bi zbog 100 eura, koliko je jednom u Šavniku uplaćeno privatnoj firmi, neko svjesno ušao u kršenje zakona”, kaže Koprivica.
CDT je pozvao partije, medije i državne organe da počnu javno zagovaranje poštovanja zakona, čiju bi primjenu mogle nadgledati i specijalizovane mješovite komisije.
“Spremni smo da učestvujemo u svakom projektu koji bi država pokrenula u cilju edukacije lolaknih službenika. Svjesni smo da su se ti zakoni minulih godina mnogo puta mijenjali i da su moguće zabune”, kazao je Koprivica.
Istraživanje CDT-a pokazuje da na svakih 6 eura, opštine u prosjeku zakinu partije po 1 euro. Namjerno ili ne, na taj se način guši građanska inicijativa i politički život na lokalnom nivou, kaže Dragan Koprivica
Prijestonica partijama duguje oko 88.000 eura. U Budvi se novac ne isplaćuje po Zakonu, nego se partijama daju na korišćenje prostorije. U Ulcinju je svim strankama uplaćivano na jedan žiro-račun
Bonus video:
