Bubrezi su veoma važna tačka našeg organizma. Oni održavaju protok vode i soli u organizmu, regulišu metaboličke i hormonske poremećaje, krvni pritisak i malokrvnost i prečišćavaju organizam od štetnih materija. Njihove dvije osnovne funkcije su oslobađanje organizma od otrova i eliminacija spolja unijete i endogeno stvorene vode. Zato se bubrezi moraju čuvati - unošenjem dovoljne količine vode, pažljivom kontrolom krvnog pritiska, smanjenim unosom soli, snižavanjem povišenih masti u krvi, liječenjem anemije ukoliko postoji... Međutim, sve ove mjere prevencije ne mogu pomoći da se spriječi upala bubrega. O akutnom obliku ovog ozbiljnog oboljenja priča dr Zorica Merdović.
Najčešći izazivač, Esherichia coli
“Ova tema dosta je široka, ali, evo, da počnem sa njenom definicijom. Akutna upala bubrega je infekcija gornjeg dijela urinarnog trakta koja najčešće nastaje prodorom bakterija iz mokraćne bešike putem mokraćovoda u bubreg. Prije svega, u ovakvim slučajevima infekcijom je pogođena crijevna oblast i bubrežna karlica ili nešto rjeđe bubrežne tubule. Infekciju bubrega najčešće izaziva bakterija Escherichia coli koja iz debelog crijeva ulazi kroz mokraćnu cijev u mokraćnu bešiku i tu počinje da se razmnožava i širi”, kaže naša sagovornica.
Simptomi uvijek slični
“Bez obzira na uzrok, simptomi akutnog bakterijskog pijelonefritisa su obično isti. Prvi simptomi su obično prožimanje, drhtavice kroz cijelo tijelo, uz pratnju visoke temperature i bola u zglobovima i mišićima, uključujući i bol u bokovima. Moguće je da simptomi uopšte ne skrenu pažnju na bubrege. Takođe se mogu javiti simptomi kao što su peckanje tokom mokrenja, potreba za neodloložnim mokrenjem, ili učestalo mokrenje. Kod akutnih infekcija, simptomi se razvijaju ubrzano, prvo se primjećuje visoka temperatura, poslije koje obično uslijedi promjena boje mokraće, a zatim osjetljivost u boku. Ovakva vrsta bola u bubregu se razlikuje od grčeva u stomaku, koji su posljedica kamena u bubregu, po tome što su kontinuirani i ne javljaju se u talasima, ostaju u jednoj tački i pogoršavaju se ukoliko se osoba kreće”, otkriva dr Merdović.
Ipak, dodaje, neke upale bubrega prođu neopaženo.
“Tačnije, pacijent i ne sluti da su one tu, ali one nikada ne prolaze tek tako. Poseban problem je što gotovo polovina pacijenata godinama pati od blažih oblika ovog oboljenja, a da toga uopšte nisu svjesni. Upala bubrega odlikuje se time što sadržaj proteina u krvi opada, pa dolazi do zadržavanja vode u organizmu. Pacijenti pate od otoka, posebno izraženih u predjelu lica, smanjuje se količina mokraće koju izlučuju, urin poprima tamnu boju i dolazi do visokog krvnog pritiska. Bolesnik se žali na bolove u krstima, u predjelu bubrega, temperatura mu je povišena i osjeća se loše. Svi ovi simptomi, međutim, karakteristični su i za mnoga druga oboljenja, pa je veoma važno odmah se javiti ljekaru, uraditi laboratorijske analize i dijagnostikovati bolest. Tek tada se može početi sa liječenjem, kako bi se izbjegle posljedice koje mogu biti ozbiljne”, upozorava dr Merdović.
Liječenje antibioticima
“Liječenje ovog oboljenja zavisi od tipa i stepena razvijenosti. Glavni ciljevi terapije u svakom slučaju su identični - povlačenje infekcije, smanjenje štete nastale na bubrezima i pomoć tijelu da pravilno 'radi', sve dok bubrezi ne uspostave normalnu metaboličku funkciju. Terapija podrazumijeva primjenu antibiotika, kako bi se eliminisali bakteriološki izazivači upale. Vrstu antibakterijske terapije određuje ljekar specijalista, ali pravilo je i da se u slučaju lakše upale oni uzimaju oralnim putem, dok se kod hroničnih i težih stanja primjenjuje intravensko davanje ljekova”, kaže naša sagovornica.
Neliječena upala vodi mnogim problemima
“Upale koje traju godinama i te kako su opasne i ugrožavaju funkciju bubrega. Brojne bolesti bubrega jesu 'tihe ubice', što znači da ne moraju biti praćene bilo kakvim simptomima - pacijent se dobro osjeća, ali se sa napretkom bolesti javlja zamaranje, gubitak apetita, mučnina, gušenje, poremećaj sna, tako da bolesnici mogu sve manje da obavljaju normalne dnevne aktivnosti. Mnogi pacijenti se tek tada javljaju ljekaru. Pravovremenom dijagnostikom se brojne bubrežne bolesti mogu liječiti ili se značajno može usporiti propadanje zdravog bubrežnog tkiva. Nabrojaćemo, dakle, neke osnovne simptome, koji pacijente treba da natjeraju da odu kod nefrologa”, kaže dr Merdović. Jedan od najvažnijih simtoma su otoci - nastaju zbog toga što se suvišna voda nagomilava u međućelijskom prostoru, jer ne može da se izluči u dovoljnoj količini na prirodan način - putem bubrega.
“Kod bolesnih bubrega otežano je i izlučivanje soli (natrijumovih, hloridnih, kalijumovih, kalcijumovih jona), pa se dodatno povećava difuzija tečnosti u međućelijski prostor, što povećava otoke. Na bubrežne otoke se sumnja kad se javljaju otečeno lice, šake, uglavnom u jutarnjim satima, po buđenju. Otoci su najizraženiji na djelovima tijela sa rastresitim vezivnim tkivom, kao što su očni kapci (i donji i gornji), šake, stopala, oko gležnjeva, nekad čitavo tijelo”, kaže dr Merdović. Osim otoka, na listi važnih simptoma su i zadah iz usta, koji podsjeća na miris amonijaka, povećanje tjelesne mase, visok krvni pritisak, promjena boje i količine urina...
“Neprijatan zadah iz usta potiče od azotnih materija, koje se inače eliminišu preko bubrega. Kako bubrezi ne rade dovoljnim kapacitetom da bi se oslobodili štetnih i toksičnih metabolita, kao što su urea, kreatinin, mokraćna kiselina, onda ih organizam oslobađa kako može - preko sistema organa za varenje. I to počev od usne duplje. Amonijakalni zadah je znak teškog oštećenja bubrega, terminalne faze bubrežne bolesti i javlja se kod onih koji dugo boluju od neke od bolesti bubrega”, priča dr Merdović.
Promjene količine urina veoma važna
“Normalna količina izlučene mokraće u toku jednog dana je oko 1,5 do 2l. Zavisi od količine unijete tečnosti i od gubitka iste na druge načine (znojenjem, krvarenjem, stolicom, disanjem…). U bolestima bubrega može da se pojavi veća odnosno manja količina mokraće, kao i da izlučivanje mokraće potpuno prestane. Izlučivanje količine veće od 2l dnevno naziva se poliurija, a smanjeno izlučivanje, manje od 500ml dnevno oligurija, dok je prestanak izlučivanja ili izlučivanje manje od 100ml urina nazvano anurija. Svi ovi simptomi znak su poremećaja rada bubrega, pa ih treba što prije ispitati”, savjetuje naša sagovornica.
Visok krvni pritisak
Povišen krvni pritisak ili hipertenzija je najčešće primarna tj. nepoznatog uzroka. Normalne vrijednosti su 120/80, s tim da su dozvoljena manja odstupanja kod starijih osoba. Ipak, kada je iznad 160/95 mora se započeti liječenje, upravo da bi se spriječile promjene na organima i njihovim krvnim sudovima (npr.bubrežnim).
Hipertenzija se može javiti i kao posljedica neke druge bolesti. Vrlo često je uzrok povišenog pritiska oboljenje bubrežnih krvnih sudova. Suženje (stenoza) bubrežne arterije može biti uzrokovano aterosklerozom ili promjenama u zidu arterije. Dakle, oštećeni bubrezi su uzrok tzv. nefrogene hipertenzije.
Hipretenzija bubrežnog porijekla se otkriva slučajno ili kada nastupe komplikacije tj. kad dođe do disfunkcije oba bubrega. Kod dijagnostike povišenog pritiska, prije zapo- če- tog liječenja treba ispitati morfologiju i funkciju bubrega i na taj način otkriti da li je hipertenzija esencijalna (primarna) ili uzrokovana oboljenjem nekog drugog organa (sekundarno nastala).
Način ishrane mijenja stanje
Posebnu stavku u borbi protiv upale bubrega zauzima i odgovarajuća ishrana. Pošto se hrana svari i razloži, određeni njeni sastojci, zbog nepravilnog rada bubrega, mogu dospjeti u krv i nanijeti velike probleme. Takođe, usled zadržavanja vode i pojave visokog krvnog pritiska, unošenje pojedinih namirnica ovo stanje samo pogoršava, pa ih treba izbjegavati.
Tu spadaju sve one koje sadrže visoke koncentracije natrijuma, kalijuma, aminokiselina i proteina – proizvodi sa visokim procentom soli, šunka, crveno meso, jaja, bundeva, banana, kao i začinjena i masna jela. Iz ovih razloga, uspostavljanje odgovarajuće, uravnotežene ishrane obavezno je za sve oboljele od upale bubrega.
Preventiva
Preventivne mjere koje su se pokazale uspješnim i koje su definisane u zaštiti protiv bubrežnih bolesti su:
- Smanjenje krvnog pritiska - visok pritisak opterećuje bubrege
- Terapija ljekovima za smanjenje proteinurije (proteini u mokraći) i krvnog pritiska
- Smanjenje unosa soli
- Kontrola glukoze (šećera) i lipida u krvi i anemije
- Odvikavanje od pušenja
- Redovna fizička aktivnost
- Kontrola tjelesne težine
- Uzimanje dovoljne količine tečnosti
Važnost vode
Iako ovo ne zvuči kao poseban i pravi lijek, konzumiranje puno tečnosti je jedna od najvažnijih stvari koje možete da uradite za vaše bubrege, i uopšte, za urinarni trakt. I pored činjenice da ćete otkloniti bakterije iz vašeg tijela, voda će vam pomoći da mokrite kada imate potrebu da urinirate. Pijte 8 čaša vode dnevno, ili više, ako možete.
Učestalost
Danas u svijetu postoji tiha epidemija hroničnih bolesti bubrega. Oko 10% odrasle populacije ima neki oblik oštećenja bubrega. Nažalost, i djeca najmlađeg uzrasta boluju od ove bolesti. Svake godine milioni u svijetu prerano umru od kardiovaskularnih bolesti koje su povezane sa hroničnom bubrežnom slabošću (HBI).
Krv u urinu alarm
Pojava krvi u urinu može biti očigledna, u vidu ružičaste ili svijetlo crvene mokraće ili biti prisutna, a da to nije vidljivo golim okom. Tek se laboratorijskim pretragama otkriva povećan broj eritrocita (crvenih krvnih zrnaca) u mokraći. Normalno je da ih bude 2-3, najviše 5 eritocita. Višak predstavlja tzv. hematuriju.
Krv može imati porijeklo u oštećenju bubrega ili povredi mokraćnih puteva i mokraćne bešike. Pregledom uzorka urina pod mikroskopom vidjeće se svježi ili deformisani eritrociti. Eritrociti promijenjenog oblika potiču iz bubrega ili bubrežnih karlica, a svježi iz nižih partija mokraćnog sistema, iz mokraćovoda ili bešike. A uzrokovani su najrazličitijim agensima – od mikroorganizama do benignih i malignih tumora.
U svakom slučaju, kada se primjeti crvena mokraća znak je da se treba obratiti ljekaru.
Izvor: dodatak O zdravlju
Bonus video:
