Reditelj David Wnendt govori o snimanju filma “Er ist Wieder Da” (“Look who’s back” / “Vidi ko se vratio”). U ovoj satiričnoj komediji, snimljenoj po istoimenoj knjizi Timura Vermea, glumac Oliver Masucci prerušen u Hitlera obilazi Nemačku.
Pomalo zbunjeno je prilazio Brandenburškoj kapiji. Turisti sa štapovima za selfi i telefonima koji su snimali najveću znamenitost Berlina brzo su preusmerili pažnju na njega. Adolf Hitler se odjednom našao okružen njemačkim i japanskim tinejdžerima. Njegovi tjelohranitelji su se opustili. Neki ljudi su ga grlili i sa njim pozirali za selfije, a drugi su mu slali poljupce.
“Bilo je to nevjerovatno, odjednom sam bio atrakcija, kao pop zvezda”, kaže Oliver Masucci, posljednji tumač uloge Hitlera na velikom ekranu. “Ljudi su se sjatili oko mene. Jedna žena mi je rekla da me voli i tražila da je zagrlim. Na moje veliko olakšanje, druga je počela da me bije. Jedna crna žena je rekla da me se plaši”, prisjećao se događaja sa snimanja uvodne scene filma prošle jeseni.
“Vidi ko se vratio” je već nedjeljama najgledaniji film u Njemačkoj. On odstupa od niza prethodnih filmova o Hitleru, od Chaplinovog “Velikog diktatora” iz 1940. do njemačkog filma “Pad” iz 2004, jer bilježi reakcije današnjih Njemaca na čovjeka preobučenog u Hitlera.
„Pitali smo se da li bi on danas imao ikakve šanse”, objašnjava reditelj. „Naš zaključak je da bi“. Poslije 70 godina Hitler se budi iz kome kraj svog bunkera, u današnjoj berlinskoj stambenoj četvrti. Njemačka je u miru, na vlasti je Angela Merkel, njeno društvo je multikulturno i Hitler ga ne prepoznaje. Svi ga smatraju za uspješnog imitatora i on pravi uspješnu televizijsku karijeru iz koje se prebacuje u politiku.
Reditelj filma kaže da mu je glavni cilj bio da nasmije ljude: “Bolje je da mu se Njemci smiju nego da ga se plaše kao od čudovišta, jer bi ga to oslobodilo odgovornosti za sva zlodjela i odvratilo pažnju sa njegove krivice za holokaust… Ali to je smijeh koji zastaje u grlu i koga se čovjek poslije stidi”. Wnendt kaže da su putovanja po Njemačkoj sa Masuccijem kao Hitlerom - od ostrva Silt u Severnom moru gdje ljetuju bogati Njemci, do malih gradova u Bavarskoj gdje je Masucci izigravao uličnog slikara (aluzija na Hitlerove neuspele slikarske pokušaje) - otkrila “duboko nezadovoljstvo ljudi različitih društvenih statusa koji se u strahu od islamizacije okreću protiv izbjeglica”.
Film je ušao u bioskope u pravom trenutku, kada se u zemlji vodi žestoka debata o tome da li je masovni priliv izbjeglica šansa ili prijetnja Njemačkoj. Film sadrži snimke demonstracija desničarske Pegide sa transparentima protiv imigranata, kao i snimke paljenja kuća tražilaca azila. Među Wnendtovim uzorima su film “Borat”, priča o “agentu provokatoru koji ljude navodi da kažu šta zaista misle”, i “Zadrživi uspon Artura Uija” Bertolta Brechta iz 1941, satirična alegorija o Hitlerovom usponu “koja pokazuje da je on bio moguć zahvaljujući podršci njemačkih grašana. On ih nije hipnotisao, sami su odlučili da idu za njim”, kaže Wnendt.
Kao jedan prilično očinski Hitler, Masucci je razgovarao sa svima: od odgajivača njemačkih ovčara do pčelara i pristalica krajnje desnice, koji su mu povjeravali sve - od toga da su izgubili povjerenje u demokratiju do potrebe da se grade koncentracioni logori za strance, a mnogi su mu priznavali da bi glasali za njega. U konačnu verziju filma ušao je samo mali dio od 300 sati snimljenog materijala. Masucci (46) kaže da nije odmah vidio sebe u toj ulozi. “Za početak, visok sam 188 (desetak cm viši od Hitlera) i ne ličim na njega”. Kandidati za ulogu su imali zadatak da pozovu biletarnicu opere u Berlinu i da podražavajući Hitlera zatraže karte za neku Wagnerovu operu, kao i da izgovore jedan od njegovih govora.
“Kada sam dobio ulogu, rekao sam komšijama da ću jedno vrijeme mnogo urlati. Kasnije sam dvije nedjelje proveo u hotelskoj sobi u Berlinu proučavajući Hitlerov stil sa stručnjakom za jezik i govor”.
Pored toga, morao je da se ugoji 26 kilograma i šminker mu je stavio lažni nos, kesice ispod očiju, bore i lažnu gornju usnu sa brkovima nalik na četkicu za zube. Proces prerušavanja je trajao dva sata, a onda bi glumca poslali na ulice u pratnji telohranitelja, za svaki slučaj. “Sve vrijeme sam ostajao u ulozi… neki ljudi su potpuno zaboravljali da sam glumac u kostimu i sa šminkom. Obraćali su mi se sasvim ozbiljno i bilo je jasno nisu mnogo naučili iz istorije”.
Entonija Hopkinsa u ulozi Firera svi u ekipi su se bojali
Masucci je posljednji u dugom nizu od skoro 120 glumaca koji su igrali Adolfa Hitlera na velikom ekranu tokom proteklih 75 godina, od Charlija Chaplina kao Adenoida Hynkela, zapravo Hitlera, u “Velikom diktatoru”. Hynkel bljuje mešavinu besmislenih slogova i nemačkih reči kad god drži neki od svojih agresivnih govora. Bio je to prvi Chaplinov zvučni film, ali u njemačke bioskope je stigao tek 1958, 18 godina poslije njujorške premijere. Posle rata Chaplin je rekao da nikada ne bi napravio taj film da je znao za nacističke koncentracione logore.
Prvi film o Hitleru na njemačkom bila je njemačko-austrijska kooprodukcija “Der Letzte Akt” (“Posljednji čin”) iz 1955, gde je firera igrao bečki glumac Albin Skoda. Film se bavi posljednjim danima Hitlera u bunkeru. Skoda je dobio loše kritike za svog Hitlera psihopatu. Godine 1973. Alec Guinness je igrao Hitlera u filmu Ennija de Concinija “Posljednjih deset dana”, koji počinje Hitlerovim 56. rođendanom i završava se njegovim samoubistvom. Film “Bunker” iz 1981. bio je zasnovan na istoimenoj knjizi Jamesa P. O’Donnella, a glavnu ulogu je igrao Anthony Hopkins. Hopkins je dobio nagradu Emmy za tu dramu u produkciji CBS-a. Članovi filmske ekipe tvrdili su da je bio toliko autentičan da su ga se bojali.
Ian McKellen je bio Hitler u drami “Odbrojavanje do rata” (Countdown to war) iz 1989, čiji scenario je bio zasnovan na Hitlerovim govorima i tekstovima. Nemački filmski glumac Armin Mueller-Stahl igrao je Hitlera koji u svom bunkeru dočekuje 103. godinu i daje intervju američkom novinaru uvjerenom da ima posla sa prevarantom. Film je snimljen 1996. pod naslovom “Gespräch Mit Dem Biest”. U TV komediji Kaia Wessela “Goebbels und Geduldig” iz 2000, koja je izazvala veliku debatu u Nemačkoj, Hitlera je igrao Jürgen Schornagel.
Robert Carlyle je igrao Hitlera u kanadskoj mini seriji “Uspon zla” (“The rise of Evil”) iz 2003, koja se bavi Hitlerom u godinama poslije Prvog svjetskog rata. Uloga je prethodno bila ponuđena Ewanu McGregoru, ali je on odbio. Bruno Ganz dao je jedno od najupečatljivijih novijih tumačenja firera u filmu “Propast” (Der Untergang) iz 2004, gdje je igrao starog i bolesnog Hitlera. Zasnovan na memoarima Hitlerove posljednje lične sekretarice Traudl Junge, film je doživio svjetski uspjeh. Martin Wuttke je bio Hitler u filmu Quentina Tarantina “Inglourious Basterds” iz 2009. Wuttke je najpre odbio ulogu, ali je onda popustio pod pritiskom svoje djevojke koja je željela da ga vidi u nekom Tarantinovom filmu.
Prevela: Slavica Miletić
Bonus video:
