Prvo stručno savjetovanje o zaštiti podvodnih arheoloških lokaliteta i edukaciji profesionalnih ronilaca u Crnoj Gori biće održano od 17. do 20. septembra u hotelu „Splendid“ u Budvi.
Organizator konferencije je preduzeće Vlade Crne Gore - Regionalni ronilački centar za podvodno razminiranje i obuku ronilaca (RCUD) iz Herceg Novog u saradnji sa italijanskom NVO Međunarodna akademija podvodnih nauka i tehnike iz Rima.
Pokrovitelj događaja je Ministarstvo kulture, a teme o kojima će se tri dana govoriti u Budvi su zaštita podvodnih arheoloških lokaliteta, prezentacija novih rezultata podvodnih arheoloških istraživanja u Crnoj Gori, pomorska trgovina kroz istorijska razdoblja i osposobljavanje profesionalnih ronilaca.
Simpozijum će otvoriti govor direktora RCUD-a Veselina Mijajlovića, a učesnike će, kako je najavljeno, pozdraviti i ministar kulture Aleksandar Bogdanović, generalna sekretarka Vlade Nataša Pešić, crnogorska ambasadorka u Italiji dr Sanja Vlahović i Sebastiano Tusa, ministar kulture regije Sicilija, koji je ujedno i predsjednik Međunarodne akademije podvodnih nauka i tehnike iz Rima.
Izlaganja na temu podvodne arheološke kulturne baštine, izazova u vezi sa njenom zaštitom i valorizacijom, ali i edukacijom profesionalnih ronilaca u humanitarnom podvodnom deminiranju - što teško da ima veze sa ostacima potopljenih gradova, brodova ili predmeta od umjetničkog značaja na dnu mora - imaće niz učesnika iz Crne Gore, Hrvatske, Slovenije, Italije i Albanije.
Pored ostalih, govoriće i sam Mijajlović koji je inače, penzionisani policajac, bivša crnogorska ministarka nauke, a sada ambasadorka u Italiji Sanja Vlahović koju je profesor sa Vestminsterskog univerziteta u Velikoj Britaniji Dimitrios Buhalis optužio da je navodno prepisala njegov rad iz oblasti marketinga u turizmu, te aktuelna direktorica Narodnog muzeja, mr Anastazija Miranović koja je kao direktorica Uprave za zaštitu kulturnih dobara, prethodno donijela niz kontroverznih odluka što su rezultirale ugroževanjem UNESCO zaštićene kulturne i prirodne baštine Kotorskog zaliva.
Podvodno arheološko blago u Crnoj Gori u najvećoj je mjeri još nedovoljno stručno ispitano, evidentirano i nadasve je nezaštićeno. Devastacija zvanično proglašenih i „zaštićenih“ kao i podvodnih arheoloških lokaliteta koji još formalno ne uživaju takav status, nastavlja i dalje u raznim vidovima.
U Crnoj Gori se i dalje nekažnjeno može sidriti i roniti na lokalitetima koji su zvanično zabranjeni za te aktivnosti, ovdje se čak i kontroverzne državne instutucije poput RCUD-a koje za to nemaju ni stručnih kadrova niti opreme navodno bave podvodnom arheologijom, a istrage koje su do sada pokrenute u vezi pohare podvodnog kulturno-istorijskog blaga su neefikasne i nisu rezultirale konkretnim optužnicama. RCUD i Mijajlović lično već godinama se pokušavaju nametnuti kao nezaobilazan faktor u sprovođenju ali i odobravanju podvodnih arheoloških istraživanja u Crnoj Gori. Pri tome je Mijajlović u brojnim javnim i medijskim nastupima, demonstrirao zapanjujuće neznanje o toj materiji.
Tako su, pored ostaloga, njegovi saradnici u podvodnim istraživanjima svojevremeno govorili o pronalasku olupine „raketnog broda koji datira iz vremena između Prvog i Drugog svjetskog rata“ u Boki (iako je prvi brod naoružan raketama konstruisan i izgrađen tek šezdesetih gdioina prošlog vijeka).
Za olupinu navodne podmornice koju je sa RPM Nauticalom snimio pred Bokom, Mijajlović je 2010. tvrdio da je „vjerovatno radi o austrougarskoj podmornici U-72 ili pak o britanskoj podmornici H-2, koje su se takođe izgubile u ovom području”, iako britanska podmornirca H-2 iz Prvog svjetskog rata uopšte nikada i nije potonula.
Najveći njegov „biser“ svakao su brojne izjave medijima u Crnoj Gori i Srbiji proteklih godina o olupini “austrougarskog broda “Forverc” koji je pronađen na morskom dnu kod Ulcinja”.
Mijajlović je o “Forvercu” u svojstvu člana Društva za podvodne aktivnosti iz Nikšića govorio još sredinom devedesetih, nakon što su ronioci nikšićkog kluba u čijem je on bio rukovodstvu, snimili dokumentarni film o olupini tog broda, a TVCG ga čak trijumfalno prikazala nacionalnom auditorijumu.
Tragedija u svemu tome je međutim, to što brod sa imenom “Forverc” nikada nije potonuo na Crnogorskom primorju - riječ je, naime, o putničko-teretnom brodu “Goritia” kompanije “Austrijski Lloyd” iz Trsta, koji je nakon što je naišao na minu, 19. avgusta 1918. potonuo na dubinu od 15-ak metara, dvije milje od ušća Bojane prema Ulcinju.
Kao i svi drugi brodovi kompanije “Austrijski Lojd” i “Goritia” od 3.104 BRT bila je opremljena inventarom koji je na sebi imao ugraviran zvaničan grb, ali i moto austrijske državne brodarske kompanije “Vorwärts” - “Forverc” - što znači “naprijed”.
“Stručnjaci” iz DPA Nikšić sa Mijajlovićem na čelu, po tome su cijeli brod pogrešno identifikovali kao “Foverc”, o čemu su godinama zamajavali domaću i stranu javnost. Direktor RCUD-a u više navrata u medijima trijumfalno saopštavao podatke o „novotkrivenim olupinama“ brodova i aviona u našem podmorju od kojih se za većinu od ranije sve već dobro znalo.
Čak su i najmanje dvije lokacije potopljenih antičkih brodova sa tovarima amfora i tegola u Boki o kojima se tada govorilo kao o „epohalnim otkrićima“, bile praktično već poznate aheolozima bivšeg Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kotora koji su ekipu RCUD-a i američkih istraživača iz fondacije RPM Nautical sa Floride prije nekoliko godina, praktično doveli do mjesta gdje su onda ovi na dnu mora snimili ostatke antičkih plovila.
Mijajlović se nije libio ni da za crnogorske televizuje naširoko tumači „antičke plovne puteve“ duž naših obala, kao i stilske razlike među antičkim amforama, koje po njemu određuju njihovu vrijednost na crnom tržištu od navodno 50 do čak 70 hiljada eura po komadu.
Mijajlović je već duže poslovno i interesno povezan sa nekoliko učesnika predstojećeg simpozujuma u Budvi iz Italije i Hrvatske, a posebno sa čelnicima NVO Međunarodna akademija podvodnih nauka i tehnike iz Rima koja je direktora RCUD-a prije par godina čak i nagradila za njegov doprinos istraživanju i zaštiti podmorja, nagradom „Zlatni trozubac“ (Tridente d`Oro). Iz Ministarstva kulture nisu odgovorili na pitanja „Vijesti“ koliko će taj resor izdvojiti novca iz državnog budžeta sponzorišući skup čiji su organizatori vrlo diskutabilnih referenci kada je podvodna arheologija u pitanju.
„Cijeneći da podvodni arheološki lokaliteti predstavljaju značajan segment crnogorske kulturne baštine, koji država Crna Gora štiti i čuva u skladu sa nacionalnim i međunarodnim propisima, Ministarstvo kulture u kontinuitetu izdvaja finansijska sredstva, ne samo za sprovođenje arheoloških istraživanja na ovim lokalitetima, već i za edukaciju stručnog kadra koji je bave ovom vrstom poslova, kao i za valorizaciju podvodnih arheoloških lokliteta.Imajući u vidu značaj teme planiranog stučnog savjetovanja, izazove u zaštiti i očuvanju podvodne baštine na nacionalnom i globalnom nivou, iskustva međunarodnih i nacionalnih učesnika, kao i dosadašnje iskustvo RCUD-a, koji je u brojnim projektima podvodnih arheoloških istraživanja koje je podržalo Ministarstvo kulture bio subjekt saradnje, cijenimo da je podrška Ministarstva u organizaciji ovog događaja opravdana”, rekli su “Vijestima” u resoru Aleksandra Bogdanovića, odbivši da se ograde od dosadašnjih brojnih gafova Mijajlovića i RCUD-a kada je podvodna arheologija u pitanju.
Italijanski partner - neformalno udruženje dobitnika “Tridente d`Oro”
Ministarstvo kulture kaže da je podržalo RCUD-ovu organizaciju simpozijuma u Budvi “jer je ona “na fonu njihovih zalaganja i politike u ovoj oblasti.” “Međunarodna akademija podvodnih nauka i tehnike nastaje sada već daleke 1960.godine.
Tokom svoje višedecenijske naučno-istraživačke djelatnosti bili su nebrojeno puno nagrađivani, a svijet ih do danas doživljava apsolutnim autoritetima u istraživanju podmorja.
Akademija je punopravna članica brojnih asocijacija i globalnih udruženja”, objasnilo je Ministarstvo kulture svoje viđenje reference italijanske NVO - suorganizatora predstojećeg simpozijuma. “Accademia Internazionale di Scienze eTecniche Subacquee”, kako je zvanični naziv ove organizacije je, međutim, neformalno udruženje dosadašnjih dobitnika nagrade “Tridente d`Oro”.
Nju su do sada dodijelili skoro 200 puta pojedincima i organizacijama čije su aktivnosti ocijenili značajnima sa stanovišta nauke i tehnike podvodnih aktivnosti, te istraživanja i zaštite podmorja, morskog ekosistema, ali i promocije podvodnih aktivnosti sa umjetničkog i sportskog stanovišta. Među dobitnicima ove nagrade su brojna čuvena imena iz oblasti istraživanja mora poput Žak Iv Kustoa, Žaka Pikara i Enza Majorke, ali i čitav niz manje poznatih političara, novinara, sportista, menadžera i javnih funkcionera poput direktora RCUD-a Veselina Mijajlovića, čovjeka koji je otkrio olupine nepostojećih brodova i podmornica.
Bonus video:
