Matijas Enar slovi za jednog od najzanimljivijih i najplodnijih pisaca srednje generacije u Francuskoj. Njegovi romani već su ovjenčani najprestižnijim priznanjima, a našim čitaocima su dostupna tri njegova naslova: “Brevijar za pirotehničare” (Agora), “Zona” (Fraktura) i “Pričaj im o bitkama, kraljevima i slonovima” (Geopoetika), iz kojih se može sagledati svestranost, britka misao i nadasve velika erudicija i imaginacija ovog pisca.
U podnaslovu Enarovog trenutno veoma aktuelnog romana “Brevijar za pirotehničare” stoji: “priručnik o terorizmu za početnike koji ukazuje na vremenske i novčane uslove i kako ih ostvariti, lekcije koje treba savladati, ispite kojima se treba podvrgnuti, vještine i sposobnosti neophodne za uspjeh, osnovna sredstva, mogućnosti za napredovanje i postizanje profesionalnog uspjeha, ilustrovan slikama i crtežima, bogat primjerima i zanimljivim međuigrama, odmara dušu kroz učenje”. Ova knjiga je zapravo lažni priručnik terorizma čiji narativni žanr ponekad podsjeća na neku od Volterovih priča, orijentalnu bajku, ili Defoovu ostrvsku utopiju, a koji opisuje uzajamno nerazumijevanje između pripadnika trećeg svijeta, Viržilija, i njegovog zaštitnika sklonog zloupotrebama, koji poznaje sva religiozna apokaliptička iskušenja. Kao i Viržilio, pirotehničar-šegrt sa Kariba, tako i će amater u deset lekcija upoznati mudrost učitelja ovog eksplozivnog zanata.
“Brevijar za pirotehničare” ukrašen je sa pedesetak ilustracija, amaterima pruža korisna uputstva o bontonu življenja i, tako neophodom, bontonu umiranja. To je i ironično - filozofski dijalog o terorizmu, o kome Enar govori duhovito, s rableovskim podsmijehom i ironijom, ne štedeći nikoga.
Roman “Zona” mješavina špijunskog trilera i lične ispovijesti u 24 poglavlja i skoro na 500 strana, napisan u jednoj rečenici, kritičari su proglasili jednim od istinski originalnih knjiga decenije i modernim Homerovim epom. Stilski originalan, roman je pisan bez interpunkcija. Vremenski pokriva putovanje vozom, od Milana do Rima, Fransisa Servaina Mirkovića, Hrvata u službi francuske obavještajne službe. On želi da u Vatikanu unovči kofer pun arhiva tajnih dokumenata. Dokumenta sadrže imena žrtava i zločinaca i svjedočenja o zastrašujućoj istoriji zemalja mediteranskog kruga tzv. Zone, u kojima je i Mirković lično u mladosti učestvovao dok se borio u ratu koji je rastrgao Jugoslaviju. Putovanje vozom pravi je trenutak za svođenje životnih računa i prisjećanje na događaje u posljednjih dvadesetak godina, od rata u bivšoj Jugoslaviji, gdje se borio slijedeći put svojega djede ustaše, saradnika Maksa Luburića, do analitičkog rada na krvavim alžirskim egzekucijama i saradnje s Mosadom. “Zona” je posebno intrigantna iz razloga što se u njoj uobličuje hrvatska i balkanska istorija.
Za “Zonu” Matijas Enar je dobio 2008. godine Decembarsku nagradu i nagrade Kandid, SGDL, Tid-Monije, Kadmus, a 2009. godine i nagradu Livr Anter i Inisijal.
A za roman “Pričaj im o bitkama kraljevima i slonovima” dobio je Gonkurovu nagradu gimnazijalaca (Prix Goncourt des Lycéens) za 2010. godinu, a nominovan je i za Veliku nagradu za roman Francuske akademije, kao i za glavnu Gonkurovu nagradu.
U romanu “Pričaj im o bitkama kraljevima i slonovima” Enar romansira opskurni događaj iz života poznatoga renesansnog umjetnika Mikelanđela. Prekidajući rad na grobnici pape Julija II, Mikelanđelo kreće na put u Carigrad, srce Otomanskog carstva u vrijeme ekspanzije, kako bi odgovorio na poziv Bajazita II da mu sagradi most preko Zlatnog roga. Iako nema dokaza da je Mikelanđelo posjetio današnji Istanbul, autor je radnju romana utemeljio na stvarnim dokumentima, osobama i događajima - svjedočenju Mikelanđelovog biografa i prijatelja, crtežu Leonarda da Vinčija za isti most, Mikelanđelovim pismima bratu i projektima za Aja Sofiju, razornom potresu iz 1509. godine, životu Bajazita, njegovog vezira Ali Paše i nekim drugim svjedočenjima, dokumentima i književnim djelima.
Uznemirujući, kao što je i susret ovog renesansnog čovjeka s ljepotama osmanskog svijeta, ovaj portret umjetnika na djelu istovremeno je fascinantno razmišljanje o stvaralačkom činu i simbolu nedovršenog djela, započetog kao spona sa drugom civilizacijom. U ovoj hronici o nekoliko zaboravljenih nedjelja istorije, Matijas Enar skicira političku geografiju, čiji su obrisi podjednako osjetljivi kao i pet vjekova ranije. U knjizi se pojavljuju i čudnovate ličnosti: Mesihi iz Prištine, otomanski pjesnik i vezirov sekretar sa kojim se Mikelanđelo i lično sprijateljio. Inače, Mesihi je najstariji albanski pisac koji je živeo od 1470. do 1512. godine i predstavljao se kao Pristineli Messih.
Što se tiče s naslova “Pričaj im o bitkama kraljevima i slonovima” Matijas Enar kaže da ga ja inspirisao engleski pjesnik Radjard Kipling kome je jedan indijski mudrac savjetovao da pisci treba da pišu o bitkama, kraljevima, đavolima, slonovima i anđelima… ali da nikako ne smiju da zaborave da pišu o ljubavi.
Rođen 1972. godine, Matijas Enar je studirao persijski i arapski jezik, i dugo boravio u Teheranu, Egiptu, Veneciji i Damasku i odličan je poznavalac situacije na Bliskom istoku. Sada živi u Barseloni.
Objavio je romane: “Savršenstvo pucnja” (2003), Nagrada pet kontinenata frankofonije), “Ploviti Orinokom” (2005), “Brevijar za pirotehničare” (2007) i “Zona” (2008), “Pričaj im o bitkama, kraljevima i slonovima” (2010).
Bonus video:
