Ni bogatu ni oskudnu domaću muzičku publicistiku ovog ljeta je, barem kada je nastava solfeđa u pitanju, zasigurno poboljšala i oplemenila zbirka “Đevojko zlatna jabuko” koju su kompozitori i muzički pedagozi Senad Gačević i Senad Kazić zajedno koncipirali i izdali u okviru izdavačke djelatnosti podgoričkog Centra za regionalnu saradnju.
„Zbirka crnogorskih narodnih pjesama „Đevojko zlatna jabuko“ koje se mogu koristiti i u okviru nastave muzike „rezultat je nastojanja da se tradicionalno nasljeđe sačuva od zaborava, a istovremeno nastava muzičke kulture obogati jedinstvenom ponudom“, kažu u Predgovoru autori navodeći da su su odabrani primjeri reprezent svih krajeva autohtone Crne Gore kao i muzike manjinskih naroda. Svjesni da primjeri iz tradicije imaju vlastitu fizionomiju i način muzičkog mišljenja koji nije uvijek prilagodljiv za elementarnu edukaciju, Gačević i Kazić su napravili i određena prilagođavanja da bi se „barem približno sačuvao originalni zvuk“, uz redoslijed primjera u knjizi koji slijedi logiku i potrebe nastavnog programa putem različitih postupaka u nastavi. „Narodna pjesma zavisi od izvođača, njegovog afiniteta, prilike u kojoj pjeva i publike za koju pjeva“, nije fiksirana kao što je slučaj sa umjetničkom muzikom, smatraju Gačević i Kazić, uz sugestiju da su pjesme u ovoj zbirci na dispoziciji kao početna ideja za rad, a dalje će sve zavisiti od mašte i kreativnosti daljih korisnika. Tokom stvaranja fundusa narodnih pjesama crnogorskih, mnogi su anonimni pjevači u svojim izvedbama mijenjali i „zvučne pojavnosti“ njene melodike u nekim primjerima, što takođe predstavlja neopisivo narodno blago, i baš iz tog razloga su autori ove zbirke odabrali manje poznate varijante pjesama koje su vrijedni istraživači sakupili i zabilježili, uz sugestiju da „ukoliko se u zbirci nalazi neka pjesma koja se znatno razlikuje od već poznatog modela ne znači da se radi o grešci, nego o drugačijem pristupu”, i da je to važno objasniti krajnjim korisnicima ove zbirke - učenicima.
Mnoge melodije u zbirci, uzme li su u obzir njen osnovni zadatak u smislu dobre logistike za nastavu solfeđa, nisu mogle da se interpoliraju u prihvatljivom obliku, te su i odabrani primjeri koji se mogu koristiti kao ilustracija za određenu problematiku u nastavi, te je tako jedan broj pjesama izvrsno poslužio kada je u pitanju dijatonika, jednostavniji hromatski pokreti ali i složenija politonalna melodijska struktura. Gačević & Kazić ukazuju i da su odabrani sadržajii lirski, uz nekoliko epskih primjera koji potvrđuju koliko je vokalna praksa crnogorske tradicije „izuzetno sadržajan i slojevit zvučni fenomen“ koji se stotinama godina oblikovao u jedinstvenom i društvenom i istorijskom ali i kulturološkom okruženju, naročito u odnosu na drugu, tada daleku zapadno-evropsku muzičku tradiciju.
Upravo zbog istorijskih okolnosti koje su uslovile da ova područja budu izolovana i nepristupačna za uticaje zapadnih „klasičnijih“ tradicaja i sazvučja, sačuvala se prirodnost, izvornost i ambijent muzičke tradicije, uz evidentni orijentalni uticaj u ornamentu i melodiji, a mnogi su elementi, od metroritmičke organizacije i njenih obrazaca, do odnosa usmene i „zapisane“ tradicije često i pomiješani. Ističu Kazić i Gačević i da su po naučno utvrđenim metodama tokom prethodnih decenija evidentni i napori da se muzička tradicija njeguje uz korektna metodološka istraživanja, te da je i vokalna tradicija obuhvaćena i u njihovoj zbirci dijelom obuhvaćena iz više takvih izvora, a gotovo svi istraživači saglasni da je kod kazivača i dalje zastupljen visok stepen improvizacije, zbog čega su mnoge (poznate) melodijske linije samo obrazac koji izvođač oblikuje u sopstvenu verziju iste pjesme; nema kod narodnog pjevača „opterećenosti“ razmacima između tonova, barem ne onako kako je to od usvajanja savremenog sistema notnih zapisa i temperacije.
Istražiili su Senad Gačević i Senad Kazić kroz ove zapise notne i druge aspekte našeg folklora, ukazali na bogatstvo i kolorite zvučne estetike, harmonsku podlogu i prostore koje otvara instrumentalna pratnja. „Autori zapravo propituju prostor susretanja muzičkog folklora, metodike i solfeđa, otvarajući široko polje aplikativne odnosno primijenjene etnomuzikologije“, kaže u svojoj recenziji prof. dr Tamara Karača Beljak, etnomuzikolog sa sarajevske Muzičke akademije, dok su druga dva recenzenta prof.dr Milena Petrović sa FMU u Beogradu te doc. dr Aleksandar Perunović, sa cetinjske Muzičke akademije.
Sami su autori visoko etablirana imena u muzičkoj pedagogiji i stvaralaštvu regiona, kao dugogodišnji profesori na akademijama u Sarajevu i Cetinju; Senad Kazić je dekan te vrlo istaknuti pedagog kada se radi o nastavi solfeđa i kompozitor, a Senad Gačević, i kroz svoje opuse i kroz pedagoški i publicistički rad, kroz selekcije festivala i koncerata svih žanrova njeguje i crnogorsko muzičko nasljeđe, a dok nesebično podržava i mlade umjetnike predano radi i na crnogorskoj muzičkoj budućnosti.
Bonus video:
