Antičko pozorište - helenske i rimske tragedije i komedije živi su dio naše sadašnjosti.
Posredstvom pozorišta Grci i Rimljani su dali veliki doprinos oblikovanju ljudske samosvijesti i širinu odgovora datih na pitanje: šta je život?
Polazeći od ovih tvrdnji Gvido Paduano, italijanski profesor na Univerzitetu u Pizi, napisao je izuzetno edukativnu i korisnu studiju “Antičko pozorište - Vodič kroz djela” koja predstavlja uvod u antičku dramu. “Antičko pozorište” je objavio Klio u prevodu Dušana Popovića.
Paduano je pobrojao 85 sačuvanih djela antičkog grčkog i rimskog pozorišta, iscrpno prikazao rekonstrukciju njihovog zapleta, razvoja radnje, ideja vodilja i izvora problema, koje svaka drama pruža unutar cjelokupnog opusa svakog od autora.
Detaljno su opisana djela dramskih pisaca: Eshila, Sofokla, Euripida, Aristofana, Menandra, Plauta, Terencija i Seneke.
Iza Eshila ostalo je sedam sačuvanih drama: Persijanci, Sedmorica protiv Tebe, Pribjeglice, Agamemnon, Pokajnice, Eumenide i Okovani Prometej.
Persijanci su jedina tragedija u korpusu grčkog pozorišta koja nema mitološku već istorijsku temu - posljedice bitke kod Salamine u kojoj je učestvovao i Eshil.
Eshil je bio odani sljedbenik homerske tradicije, a u njegovim dramama do izražaja dolazi oslobađanje pojedinca od hipoteke i obaveze društva.
Sofokle, slavni predstavnik Periklovog doba, na tragičarskim nadmetanjima odnio je pobjedu 24 puta.
Njegovo shvatanje života zasniva se na religiji i mitovima. Sofokleove sačuvane drame su: Ajant, Antigona, Trahinjanke, Car Edip, Elektra, Filoktet i Edip na Kolonu.
Euripidove drame su: Alkestida, Medeja, Heraklidi, Hipolit, Andromaha, Hekaba, Pribeglice, Herakle, Ijon, Trojanke, Elektra, Ifigenija na Tauridi, Helena, Feničanke, Orest, Bahantkinje, Ifigenija na Aulidi, Kiklop i Res.
U Euripidovim dramama javlja se rastakanje herojskog modela, čuva se neravnoteža u korist ženskog lika koji nad protovnikom ima neprestanu intelektualnu nadmoć i gotovo uvijek ga šalje na ispravnu stranu rješenja teškoća. Ovo usmjerenje rata među polovima je izbor možda najbremenitiji posljedicama koji je Euripid prenio narednim pozorišnim kulturama. U suštini Euripid ženu, kao tragičan lik predstavlja u ulozi žrtve, zaboravljajući da je tragički lik institucionalna žrtva.
Aristofanove komedije su: Aharnjani, Vitezovi, Oblakinje, Ose, Mir, Ptice, Lisistrata, Tesmoforijazuse - Praznik žena, Žabe, Eklesijazuse - Žene u narodnoj skupštini i Plutos - Bogatstvo.
U sjajnom paradoksu, da se samo pojedinac može baviti politikom, sažet je opšti duh i temeljna koncepcija Aristofanove komedije. Atina i njena vlast, upravljanje gradom i odnosi sa saveznicima, te spoljna politika, opsesivno svođena na suprotnost između rata i mira, sačinjavaju tematski okvir koji pripada Aristofanovim komedijama. Pomoću ovih tema uspostavlja se i univerzalna slika o čovjeku. Komediji je povjeren zadatak da porazi sramni uzrok političke iskvarenosti - brigu za privatni interes, a na štetu javnog. U Aristofanovim očima, ovaj zadatak ne mogu obaviti institucije, kao što je kolegijalnost državnih organa i izborni sistem: i jedan i drugi se svode na prazan aparat, utoliko što ne obezbjeđuju realnu ravnotežu i smjenu na dužnostima, nego opravdanje za kliku demagoga; a ona ima čvrst temelj u lakovjernoj naivnosti običnih građana.
Menandar je bio poznat kao predstavnik nove vrste komedije nazvane komedija situacije. Njegove komedije (Namćor, Samljanka, Žena odsječene kose, Štit i Parničari) odigravaju se u granicama porodice, novac je važan za ostavrenje emotivnih težnji, a jedna od komponenti komičkog trijumfa je zadovoljenje seksualne želje.
Plautove komedije (Amfitron, Magarci, Ćup, Bakhide, Sužnji, Kasina, Kovčežić, Vaš, Epidik, Menehmi, Trgovac, Hvalisavi vojnik, Aveti, Persijanac, Mladi Kartaginjanin, Laža, Konopac, Stih, Trogrošni dan i Neotesanko), a i komedije uopšte u Rimu su se nazivale palijate i igrale su se tokom velikih religijsko-političkih praznika. U središtu ovih komedija je komični heroj koji pokreće sve ostale likove, naročito antagonistu, žrtvu prevare žigosanog podsmijehom.
Iako je bio predstavnik rimske komedije, Terencijevi komadi (Djevojka sa Androsa, Samomučitelj, Evnuh, Formion, Svekrva i Braća) su u potpunosti “grčki” i u njima nema romanizacije likova koja je karakteristična za Plautova djela.
Iza Seneke, koji nam je poznatiji kao filozof, ostale su tragedije Herkulovo ludilo, Trojanke, Feničanke, Medeja, Fedra, Edip, Agamemnon, Tijest, Herkul na Eti i Oktavija. Njegove tragedije složenije su od grčkih tragičkih uzora s kojima on održava dublju i detaljniju vezu.
Gvido Paduano predaje uporednu i helensku književnost na Univerzitetu u Pizi. Među njegovim najznačajnijim knjigama su: “Duga istorija kralja Edipa: Frojd, Sofokle i zapadno pozorište” i “Komičar”.
Priređivač je brojnih izdanja djela Aristofana, Euripida, Plauta i drugih.
Bonus video:
